Wat vindt Brussel van klachten tegen erotisch centrum? ‘Als dit doorgaat, komt EMA best tot zijn recht in Milaan’

Dat niet iedereen fan is van het veelbesproken erotisch centrum, is duidelijk. Maar nu ambtenaren van het Europees Medicijnagentschap (EMA) in opstand komen, lijkt de kwestie gepromoveerd tot een Brusselse aangelegenheid – en er gaan zelfs stemmen op om het EMA naar Milaan te verhuizen.

Dinsdag werd bekend dat het Europees Medicijnagentschap (EMA) samen met de Europese Commissie ‘op het hoogste gepaste politieke en diplomatieke niveau’ actievoert om de komst van een erotisch centrum in de buurt te weren. Het EMA zit sinds januari 2019 op de Zuidas, aan de Domenico Scarlattilaan.

Dat is in de buurt van twee mogelijke locaties waar een nieuw erotisch centrum moet verschijnen, als alternatief voor de raamprostitutie op de Wallen. Er is overigens nog een andere locatie mogelijk, de NDSM-werf in Noord, dus het is nog niet gezegd dat EMA-ambtenaren naast een erotisch centrum zouden gaan werken.

Burgemeester Femke Halsema liet, bij monde van een woordvoerder, dinsdag weten verrast te zijn door de klachten van het EMA. Bovendien zou er minstens een halve kilometer tussen het EMA-kantoor en het erotisch centrum zitten. Volgens Halsema worden ze dus ‘in geen geval’ buren.

Ingeburgerd in Amsterdam

Het EMA vreest voor de veiligheid van zijn medewerkers. Thomas Vandamme, universitair docent Europees publiekrecht aan de Universiteit van Amsterdam, zegt dat het EMA daarmee verwijst naar de overeenkomst die het in 2018 heeft gesloten met Nederland. Daarin staat dat Nederland in de hoofdstad moet zorgen voor een ‘gepaste’ locatie voor het agentschap.

Een locatie naast een erotisch centrum, is die nog gepast? Europarlementariër Paul Tang (PvdA) vindt het vooral een juridisch argument. “Ik vraag me af: zijn ze wel ingeburgerd in Amsterdam? Je komt toch niet naar Amsterdam voor de rust?”

Europarlementariër Esther de Lange (CDA) ziet het anders: die liet dinsdag per tweet weten dat ‘Nederland er weer goed op staat in Europa’ (en dat bedoelde ze ironisch). Daarmee leek de kwestie gepromoveerd tot een Brusselse. Vrijdag degradeerde ze die, aan de telefoon, weer: het is niet zo dat het Amsterdamse erotisch centrum aan de orde van de dag is in het Europarlement.

Toch staat ze nog altijd achter haar tweet, waarmee ze verwijst naar de totstandkoming van Amsterdam als locatie voor het EMA, dat weg moest uit Londen nadat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verliet. Dat had veel voeten in de aarde.

Progressieve feministen

Zestien steden hadden zich gekandideerd voor het EMA. Na drie stemrondes onder de 27 lidstaten, kwamen Amsterdam en Milaan uit op een gelijk aantal stemmen. Er werd een muntje opgegooid en daarmee ging het EMA naar Amsterdam.

Dat zat de Italianen niet lekker. Om dat te illustreren, memoreert De Lange een reis die zij maakte met Europarlementariërs naar het EMA-gebouw in wording. “Daar waren vooral Italiaanse collega’s bij, die waren gekomen om te laten zien dat het gebouw niet goed zou zijn, of niet op tijd klaar zou zijn.”

Los van de Italiaanse bezwaren, die al langer leven, begrijpt ze de klachten van de EMA-ambtenaren die nu rijzen. “Een heleboel gezinnen hebben alles wat ze in Londen hadden, achtergelaten. Om dan nu dit in je maag gesplitst te krijgen, is niet fijn. Dit zou in de meeste Europese landen niet normaal zijn.”

Daarbij speelt mee dat er in Europa ontzettend verschillend over sekswerk wordt gedacht. Europarlementariër Sophie in ’t Veld (D66): “Men denkt dat de tegenstand vooral komt uit conservatieve hoek. Maar die hebben een sterk bondgenootschap met feministen uit meerdere windstreken, zoals Spanje en Zweden. Dat zijn progressieve feministen die zeggen: sekswerk is uitbuiting en moet gestopt worden.”

Zij vraagt zich af waarom de gemeente Amsterdam nog geen bijeenkomst heeft georganiseerd met zowel EMA-medewerkers als sekswerkers, om met elkaar in gesprek te gaan. “Want dat is waar het vaak spaak op loopt: mensen hebben heel rare ideeën over sekswerkers.”

Italiaanse politici

Blijft de vraag wat de Europese Commissie concreet kan doen. “Veel meer dan een briefje schrijven naar de burgemeester wordt het niet,” verwacht Tang.

Volgens universitair docent Vandamme is dat niet helemaal waar. De Europese Commissie kan druk uitoefenen op de Nederlandse staat, waarmee zij de EMA-overeenkomst in 2018 heeft gesloten, om deze na te komen. Lukt dat niet, dan kan het EMA naar de rechter: in eerste instantie via een arbitragecommissie van vier nader aan te stellen personen, en anders het Europese Hof van Justitie in Straatsburg. “Als jurist zou ik dat enorm leuk vinden, maar tegen de tijd dat we een uitspraak hebben, is die seksclub allang open.”

Intussen zien Italiaanse politici hun kans schoon het gesprek over de locatie voor het EMA weer op te starten. Het Parool heeft inzage gekregen in een conceptbrief van Europarlementariër Fulvio Martusciello (Forza Italia) aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. ‘Dit erotisch centrum zal leiden tot drukte, drugshandel, openbare dronkenschap en wanorde,’ schrijft hij daarin. ‘Dat leidt tot veiligheidsproblemen en ongemak voor meer dan 900 EMA-medewerkers.’

In de brief hint hij erop dat het gesprek opnieuw moet worden opgestart over de locatie van het EMA. ‘De stad waar het EMA gehuisvest is, moet eentje zijn waar het agentschap het best tot zijn recht komt, zoals in Milaan.’

Oud-Europarlementariër Nicola Caputo (Socialisten & Democraten) stelde de locatie in Milaan voor in 2017. “Als Europese burgers betalen we nu voor de riskante keuze om naar Amsterdam te gaan,” zegt hij tegen Het Parool.

Maar, zegt Vandamme: we hoeven niet snel te vrezen dat het EMA uit Amsterdam vertrekt, mocht het erotisch centrum op de Zuidas verrijzen. “Dat hangt niet af van de overeenkomst die het EMA later met Nederland heeft gesloten, en daar kan de rechter ook niets over beslissen.”

Europarlementariër In ’t Veld deelt die mening. “Je moet dan de wet gaan veranderen, waarin staat waar het agentschap is neergezet. Het hele circus begint dan weer opnieuw, terwijl iedereen wel wat anders aan z’n hoofd heeft.”