PlusAchtergrond
Wat kunnen Rutte en Hoekstra verwachten in het Witte Huis? ‘Biden weet precies wat hij wil’
Premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra bezoeken dinsdag de Amerikaanse president Joe Biden in het Witte Huis. Nederlandse premiers kwamen in het verleden vaker over de vloer in Washington, maar zo spannend als nu was het zelden.
Het bezoek van premier Mark Rutte en minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra aan het Witte Huis is vooral voor Joe Biden en entourage van groot belang. “Het is de VS menens,” zegt Willem Post, Amerikadeskundige en verbonden aan Instituut Clingendael. “Er staat veel op het spel.”
Het sleutelwoord in het hele verhaal? China. Post: “Onder Trump begon de handelsoorlog met de Chinezen, maar president Biden is mogelijk nog meer anti-China. Zijn regering ziet China als het grootste gevaar in de wereld en doet er alles aan om te voorkomen dat Peking technologische informatie in handen krijgt die essentieel is voor de veiligheidsstrategie.”
In die handelsoorlog heeft Nederland zich ontpopt tot belangrijke spil, en dat komt door technologiegigant ASML in Veldhoven. ASML maakt lithografiemachines die met extreem ultraviolet licht (EUV) patronen etsen op minuscule computerchips. Die chips zijn onder meer nodig in auto's en telefoons, maar ook in medische apparatuur en wapens. Het Nederlandse bedrijf is het enige ter wereld dat dit soort machines maakt.
Geavanceerde apparatuur
Lang verhaal kort: de VS wil niet dat China deze machines in handen krijgt. Het doet daarom een dringend beroep op de Nederlandse overheid. Er bestaat al een exportverbod op de nieuwste en beste apparaten, maar ook de minder geavanceerde variant mag als het aan Biden ligt niet meer naar China worden uitgevoerd.
Het Nederlandse kabinet zit daar alleen niet per se op te wachten, weet Post: “Rutte zit tussen twee vuren. Nederland is van de Amerikanen afhankelijk op het gebied van veiligheid. Dat weten de Amerikanen maar al te goed, dus dat zullen ze ongetwijfeld onder zijn neus wrijven. Maar de handel met China is ook belangrijk voor Nederland. Ook daar staat het nodige op het spel. Niet in de laatste plaats voor ASML zelf.”
Compensatieplan
Wat Rutte en Hoekstra in Washington zullen doen, is kortom cruciaal voor Amerika. Beide bewindslieden zullen sterk in hun schoenen moeten staan. “Geloof me, Biden bereidt zich extreem goed voor op dit soort gesprekken,” zegt Post. “Hij weet precies wat hij wil en het is de vraag of Rutte daar weerstand aan kan bieden.” Post verwacht dat de VS in ieder geval met een compensatieplan komt.
Rutte zelf lijkt zich overigens weinig zorgen te maken over de Amerikaanse chipdiplomatie, bleek tijdens zijn wekelijkse persconferentie, afgelopen vrijdag. “Ik verwacht niet dat dat het belangrijkste onderwerp zal zijn,” zei hij na een vraag van een journalist. “Nederland is een van grootste economieën op dit vlak. We kunnen dit gesprek met zelfvertrouwen voeren. Dat de Amerikanen op dit vlak druk uitoefenen, ervaar ik niet zo.” Rutte verwacht meer over de stabiliteit van Europa en de oorlog in Oekraïne te zullen praten, zei hij.