Twee doden in Navo-land Polen na raketinslag

De Poolse premier Mateusz Morawiecki heeft de raad voor nationale veiligheid meteen bijeengeroepen. Rusland ontkent en spreekt van een ‘doelbewuste provocatie’. Premier Mark Rutte laat weten in nauw contact met Polen en Navo-partners te staan.

Lokale media maakten dinsdag melding van de explosie. Deze zou iets na half vier vanmiddag hebben plaatsgevonden in het dorp Przewodów, bij enkele graandrogers. Het kleine Przewodów ligt op slechts vijf kilometer van de grens met Oekraïne en op 100 kilometer ten noorden van de stad Lviv.

De lokale autoriteiten doen onderzoek naar de oorzaak van de explosie. Brandweer, politie en leger waren meteen ter plekke. “Het is nog onduidelijk wat er gebeurd is,” zei brandweerchef Lukasz Kucy aan het begin van de avond tegen persbureau AP. Een hoge Amerikaanse functionaris sprak toen echter tegenover hetzelfde AP al snel over de inslag van twee verdwaalde Russische raketten.

Uiterst gevoelig

Een woordvoerder zei dinsdagavond dat Polen ‘de paraatheid’ van zijn militaire apparaat verhoogt. Het incident ligt uiterst gevoelig omdat Polen lid is van de Navo. In de westerse defensiealliantie, waarvan ook Nederland sinds de oprichting in 1949 lid is, zijn de bondgenoten verplicht elkaar te helpen bij een aanval.

Het scenario van verdwaalde Russische raketten is absoluut denkbaar. Rusland heeft dinsdag buurland Oekraïne bestookt met zeker 85 raketten en diverse Iraanse drones, zo meldde de Oekraïense regering. Het gaat om de grootste Russische raketaanval sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne, volgens president Zelenski bedoeld om het Oekraïense elektriciteitsnetwerk plat te leggen. Zo’n zeven miljoen huishoudens hadden hierdoor enige tijd geen elektriciteit.

In één van de eerste reacties betuigt Letse minister van Defensie en vice-premier Artis Pabrik zijn medeleven. ‘Ik stuur mijn condoleances aan onze Poolse wapenbroeders,’ laat Pabrik via Twitter weten. ‘Het criminele Russische regime vuurde raketten af die niet alleen gericht waren op Oekraïense burgers, maar die ook op Navo-grondgebied in Polen zijn geland. Letland staat volledig achter Poolse vrienden en veroordeelt deze misdaad.’

Rusland ontkent

Premier Mark Rutte laat in een eerste korte reactie weten in nauw contact met Polen en de Navo-partners te staan. De Belgische premier Alexander de Croo veroordeelt het incident ten zeerste en zegt dat België naast Polen zal staan. ‘We zijn allemaal lid van de Navo-familie,’ twitterde hij.

Ook de Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft dinsdag gereageerd. Zelenski spreekt van een ‘significante escalatie’. “Russische raketten raakten Polen. Hoe langer Rusland zich onschendbaar waant, hoe meer bedreigingen er zijn voor iedereen binnen het bereik van Russische raketten. Het afvuren van raketten op Navo-grondgebied is een raketaanval op de collectieve beveiliging! Dit is een zeer significante escalatie. Wij moeten handelen!”

Artikel 5

In zijn woorden refereert Zelenski aan het bekende artikel 5 uit het Navo-verdrag. Artikel 5 schrijft voor dat een aanval op één van de 30 Navo-leden een aanval op allemaal is. De VS en Europa kunnen in dat geval in een rechtstreekse oorlog met Rusland gezogen worden. Tot nu toe is het slechts één keer voorgekomen dat artikel 5 daadwerkelijk ingeroepen werd. Dat was na de aanval op de Twin Towers in New York op 11 september 2001.

Vraag is uiteraard of het incident in Polen als aanval van Rusland gezien kan worden, zoals Zelenski suggereert en wat ook in zijn belang is. De verwachting lijkt eerder dat artikel 4 van het Navo-verdrag wordt aangesproken. Daarin staat waarin dat de lidstaten overleg zullen voeren als een van hen zich bedreigd voelt in zijn territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid. Polen onderzoekt nu of zij dat artikel wil laten doen gelden, zo laat een woordvoerder van de regering weten aan persbureau Reuters.

Voorlopig ontkent Rusland iedere betrokkenheid bij het incident in Polen en noemt meldingen daarover ‘een doelbewuste provocatie om de spanningen verder op te voeren’. Volgens het Russische ministerie van Defensie zijn er geen Russische aanvallen uitgevoerd op doelwitten in de buurt van de Oekraïense grens met Polen.