Tientallen migranten omgekomen na schipbreuk voor de kust van Italië: ‘Zo’n tragedie hebben we niet eerder gezien’

Het strand van Steccato di Cutro, op zo’n twintig kilometer van Crotone, helemaal in de punt van de Italiaanse laars, ligt bezaaid met lichamen van verdronken migranten. Die zijn aangespoeld nadat de vissersboot waarop ze zaten zondagochtend verging. Door het slechte weer en de wilde zee sloeg het schip op de rotsen voor de Calabrese kust en brak in tweeën.

Zondagavond waren 59 slachtoffers geteld, onder wie twaalf kinderen. Ongeveer 80 opvarenden overleefden de ramp, 22 van hen zijn overgebracht naar het ziekenhuis, de rest is naar een nabijgelegen asielzoekerscentrum gebracht. Een van de overlevenden is gearresteerd op verdenking van mensensmokkel, volgens de Italiaanse media gaat het om een Turks staatsburger. In het wrak van het schip zijn documenten gevonden van nog een vermeende mensensmokkelaar, maar van hem ontbreekt elk spoor.

Volgens de overlevenden waren er ongeveer 250 migranten aan boord van het schip, voornamelijk afkomstig uit Iran, Pakistan en Afghanistan. Het schip vertrok vier dagen geleden vanuit de Turkse havenstad Izmir. Ze vertelden ook dat er een explosie aan boord is geweest, waardoor een deel van de opvarenden verbrand is.

Tragedie

Vluchtelingen uit Iran en Afghanistan maken in Europa kans op asiel. Maar omdat er geen legale routes zijn om naar Europa te komen en asiel aan te vragen, nemen ze hun toevlucht tot (levens)gevaarlijke smokkelroutes. Veel vluchtelingen verblijven een tijd in Turkije, maar trekken uiteindelijk door omdat het niet lukt in dat land een goed bestaan op te bouwen. Door de slechte economische situatie in Turkije neemt de weerstand tegen vluchtelingen ook toe in het land.

“Er waren al eerder migranten hier aangekomen,” zegt de burgemeester van het stadje Cutro, die als een van de eersten op de rampplek aanwezig was. “Maar een tragedie van deze omvang hebben we nog nooit meegemaakt.”

De minister van Binnenlandse Zaken, Matteo Piantedosi, betuigde zijn medeleven aan de slachtoffers van de ramp, maar benadrukte dat hardere actie tegen mensensmokkel noodzakelijk is. “Het is van groot belang de trek van migranten te stoppen en te zorgen dat die overtochten niet aangemoedigd worden met de illusie van een beter leven.”

Ook de Italiaanse premier Giorgia Meloni wijst in een geschreven verklaring de beschuldigende vinger naar de mensensmokkelaars. “Het is crimineel om in een schip van net twintig meter tweehonderd mensen te stoppen en ze de zee op te sturen met deze weersverwachtingen.” Ze zegt zich nog meer in te zetten om de mensensmokkel een halt toe te roepen.

Filippo Grandi, baas van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, spreekt in een reactie van ‘weer een vreselijke schipbreuk’. “Het is tijd dat landen stoppen met ruziemaken en het eens worden over juiste, effectieve en gezamenlijke maatregelen om nog meer tragedies te voorkomen.”

Zondagavond werden nog tientallen mensen vermist. Door de slechte weersomstandigheden en de lage temperatuur van het zeewater verwacht de Italiaanse kustwacht niet veel drenkelingen levend uit het water te halen.

Arbeidsmigranten

Ieder jaar bereiken tienduizenden migranten de kust van Italië. De meesten van hen vertrekken in gammele (rubber)bootjes vanuit Libië. Maar ook vanuit Tunesië en Turkije proberen migranten over zee Europa te bereiken. Via Turkije komen doorgaans veel Syriërs, Afghanen en Iraniërs. Via Libië komen veel mensen uit Afrikaanse landen als Eritrea, Nigeria en Soedan.

Ze kiezen ervoor in die boten te stappen omdat er geen legale routes zijn waarop vluchtelingen asiel kunnen aanvragen in Europa. Dat moet ter plaatste gebeuren. Ook worden de routes gebruikt door arbeidsmigranten die geen kans maken op een verblijfsvergunning, maar in de illegaliteit wel een baantje vinden.

Dit jaar kwamen al 16.000 migranten over de Middellandse Zee aan in Italië (12.000), Spanje (2000) en Griekenland (2000), volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Die organisatie telde in 2023 al zeker 195 verdronken en vermiste migranten op de routes over de Middellandse Zee. De slachtoffers van zondag zijn daar nog niet bij opgeteld. Vorig jaar kwamen er waarschijnlijk 2000 mensen om bij de oversteek. Sinds 2015 zijn er al 23.000 mensen verdronken of vermist.

Er woedt al jaren een felle (politieke) discussie over de migrantenschepen. Volgens Italiaanse politici worden de boten vanuit Libië onder meer aangetrokken doordat hulporganisaties de migranten uit het water halen voor de Libische kust. Er is echter geen onderzoek waaruit blijkt dat daardoor meer bootjes vertrekken. Ook in periode dat er geen hulpboten voor de kust varen, vertrekken er migranten.