Rusland schort nucleaire verdrag met VS op, Poetin haalt in speech opnieuw uit naar Westen

President Vladimir Poetin zei zich daartoe gedwongen te voelen omdat westerse landen meer kernwapens zouden bezitten dan Rusland. Moskou hield inspecties waar het Verdrag voor Vermindering van Strategische Wapens (Start) in voorziet eerder al tegen. Rusland beschuldigde de VS er eerder ook van inspecties te dwarsbomen. Overleg tussen de VS en Moskou om die te hervatten is herhaaldelijk uitgesteld. Beide partijen spraken er voor het laatst in oktober 2021 over. “We gaan er niet uit, we schorten het op,” aldus Poetin. Het verdrag werd ondertekend op 31 juli 1991 en trad in werking op 5 december 1994.

De Russische president sprak dinsdag bijna twee uur voor het Russische parlement, de Doema en de Federatieraad in Moskou. Zijn ‘troonrede’ hoorde zich aan als een bloemlezing van wat de propagandistische staatsmedia al een jaar herhalen. Alles was de schuld van het losbandige Westen. Hoofdpunt van zijn toespraak was de voortslepende oorlog in Oekraïne die feitelijk al negen jaar duurt. Poetin beloofde dat het Russische leger zijn doelen in Oekraïne zal bereiken. Volgens hem kan Rusland niet verslagen worden. “Het bestaan van ons land staat op het spel.”

Absurditeit

Poetin meent dat de oorlog in Oekraïne door het Westen is ingezet ‘om de aandacht af te leiden van de grote sociale problemen in de Westerse landen’. “Ze vernietigen hun familieleven, pedofilie is normaal in het Westen,” aldus de Russische president. Hij haalde fors uit naar het ‘decadente’ Westen. “Laten we kijken naar de heilige geschriften. Het gezin is een kwestie van man en vrouw... En priesters worden nu gedwongen huwelijken van hetzelfde geslacht in te zegenen... Bekend is gemaakt dat de Anglicaanse kerk is van plan het idee te overwegen van een genderneutrale God.”

De president herhaalde zijn eigen versie van de gebeurtenissen dat het Westen deze oorlog was begonnen en dat hij militair moest ingrijpen om de terreur tegen de bewoners van de Donbas te stoppen. Volgens hem hadden de Oekraïense regering en het Westen hem constant belogen. “Wij stonden altijd open voor een dialoog met het Westen, maar we kregen oneerlijke antwoorden en Navo werd uitgebreid tot aan onze grens. Geen ander land heeft zoveel militaire bases in de wereld als de Verenigde Staten.”

De beschuldiging van president Vladimir Poetin dat Rusland door het Westen werd bedreigd en daardoor Oekraïne wel moest binnenvallen is een ‘absurditeit’, reageerde de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan. Ook Oekraïne hekelt de antiwesterse toespraak die Poetin in Moskou hield voor leden van de politieke en militaire elite.

Massaproductie van wapensystemen

Poetin deed geen aankondigingen over een nieuwe mobilisatie en hield zich op de vlakte over het verloop van de oorlog. Wel kondigde hij aan dat de bevoorrading van de Russische nucleaire macht het model moest zijn voor andere legeronderdelen. Er werd gewerkt aan massaproductie van meer wapensystemen. “We hebben een lange traditie van wapenproductie, alles zal worden gedaan voor de overwinning.” De strijdkrachten zouden worden gereorganiseerd met meer kansen voor officieren die zich doortastend hadden getoond.

Nadat de Russische inval in februari 2022 op onverwacht taai verzet was gestuit van Oekraïne werd de als overrompelingsactie geplande ‘speciale militaire operatie’ een uitputtingsslag tussen het door het Westen gesteunde bewind in Kiev en het Kremlin. Poetin herhaalde dat hij geen andere keuze had gehad en het allemaal draaide om het beschermen van Russen ‘op historische Russische grond’.

“Wij hebben alles gedaan om dit verschrikkelijke conflict vreedzaam te regelen, maar achter onze rug had een verschrikkelijk scenario plaats door het regime in Kiev dat de ogen sloot voor de terreur in Donbas. In het Westen werden toen al Oekraïense nationalisten getraind vóórdat de speciale militaire operatie begon. Er was sprake van nucleaire wapens en biologische laboratoria. Nu erkennen ze dat zelf (in het Westen).”

Thuisfront

De toespraak was hoofdzakelijk bedoeld voor het Russische volk. Op alle mogelijke terreinen werd een betere toekomst beloond met beter onderwijs, hogere uitkeringen, een hoger minimum loon modernere infrastructuur. In de zaal behalve (vaak zorgelijk kijkende) afgevaardigden ook veel soldaten die hadden gestreden aan het front, een enkeling in een rolstoel. Poetin kondigde voor het einde van dit jaar een nieuw steunfonds aan voor alle nabestaanden van gesneuvelde soldaten en voor veteranen. Een nieuw systeem werd opgezet om iedereen persoonlijk bij te staan. De Russische economie hield zich goed, aldus de Russische president, terwijl de Westerse landen grote problemen kenden, volgens hem.

De president kondigde grote openbare werken aan in het zuiden, plus de aanleg van wegen, spoorlijnen en kanalen in het oosten van het land ofwel Siberië – waar veel van de gesneuvelde soldaten vandaan komen.

Poetin haalde uit naar de oligarchen die het land hadden verkwanseld. “Geen gewone Rus is er rouwig om dat ze hun rijkdom hebben verloren," aldus de president die daarmee veel applaus oogstte. De Russen die het land hadden verlaten waren tweedeklas burgers in het Westen en zouden daar nooit worden gewaardeerd. Hij deed een oproep aan de Russen in het Moederland te blijven om dat op te bouwen. “Investeer in Rusland, investeer in infrastructuur en scholen. Zo zul je de dank van veel mensen krijgen.” Het was ook nodig de Russische economie niet langer af te stemmen op het Westen maar op het Oosten (China) en het zuiden (India), aldus Poetin.

Volgens ingewijden was het een moeilijke speech voor de 70-jarige Poetin die steeds minder steun krijgt van de Russische elite. Vorig jaar zag hij af van zijn ‘troonrede’. Off the record laten Russische zakenmensen en hoge ambtenaren tegenover hun westerse contacten weten dat het een misrekening was Oekraïne binnen te vallen.

Ook nationalistische hardliners zijn kritisch. Zij hekelen bijna dagelijks het verloop van de oorlog waarin Rusland een maand na de inval bijna 30 procent van het Oekraïense grondgebied onder de voet had gelopen. Maar een jaar later is een derde van de bezette gebieden alweer bevrijd door Oekraïne en heeft het Russische leger behalve zware verliezen ook flinke imagoschade opgelopen door strategisch geblunder. Recente opiniepeilingen in Rusland zouden aangeven dat het enthousiasme onder Russen voor deze oorlog afneemt. Mogelijk omdat er zoveel soldaten sneuvelen.

Na Poetin zal de ook de Amerikaanse president Biden dinsdag speechen. Hij is nog op bezoek in de Poolse hoofdstad Warschau.

Luister naar onze wekelijkse podcast Amsterdam wereldstad: