‘Regenboogplaag’: eerste Pride in provincieplaatsje in Polen

‘Een regenboogplaag’ bedreigt Polen. De Krakause aartsbisschop Marek Jedraszewski stookte onlangs de gemoederen flink op door organisaties die opkomen voor de belangen van lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders (lhbt) te vergelijken met de ‘rode plaag’ van het communisme.

“Ik feliciteer de bisschop met zijn moed om waarden en waarheid te verdedigen,” zegt Agnieszka Jarczyk. “Ik hoop dat meer priesters zich zo duidelijk zullen uitlaten over die lhbt-ideologie.” Samen met andere leden van een pro-gezinsbeweging houdt ze in het provincieplaatsje Plock spandoeken omhoog met daarop teksten als: ‘Homoseksuelen zijn verantwoordelijk voor 20-40 procent van gevallen van kindermisbruik’ en ‘Homoseksualiteit = voortijdig sterven. Een homo leeft gemiddeld 42 jaar.’

Haar waarschuwingen zijn gericht aan de deelnemers van de ‘mars voor gelijkheid’ die zich zaterdag aan de andere kant van het plein opmaken voor hun optocht door het stadje. Een muur van politieagenten houdt beide groepen uit elkaar. De angst is groot dat het uitdraait op geweld, net als eind juli in de Oost-Poolse stad Bialystok. Daar vielen tegendemonstranten de Pride aan, nadat de plaatselijke bisschop deze had gekenschetst als ‘vreemd aan ons land en onze gemeenschap’. De bisschop van Plock heeft niet opgeroepen tot actie, maar honderden gelovigen wachten de demonstranten op.

Bedreigde identiteit

Onder de deelnemers aan de mars is bijna niemand uit Plock, weet Krzysztof Kownacki. Hij is lid van de lokale afdeling van de extreemrechtse Nationale Beweging. Gehuld in supporters­outfit in de nationale kleuren wit-rood, met het Poolse wapen op T-shirt en cowboyhoed, staat hij zijn vijanden op te wachten. “De laatste maanden vallen lhbt’ers steeds vaker ons katholieke geloof aan,” zegt hij vastberaden. “Dat is voor ons, de meerderheid, niet te accepteren.”

Het klinkt als een echo van de machtigste politicus van het land: “De lhbt-beweging bedreigt onze identiteit, bedreigt ons volk en bedreigt de Poolse staat.” Met die woorden maakte Jaroslaw Kaczynski van Recht en Rechtvaardigheid (PiS) de homobeweging tot inzet van de Europese verkiezingen. Met succes. Het onderwerp wekt veel emotie, zorgt voor eenheid binnen zijn eigen achterban en voor tweespalt in de oppositie. PiS behaalde toen een klinkende overwinning, die hij hoopt te herhalen bij de nationale stembusgang dit najaar.

In Zuidoost-Polen, waar PiS oppermachtig is, verklaren steeds meer lokale overheden zichzelf ‘vrij van lhbt-ideologie’. Gazeta Polska, een wekelijkse krant die nauw verbonden is aan PiS, verspreidde stickers met een zwarte streep door de kleuren van de regenboog en de tekst ‘lhbt-vrije zone’. De actie werd op aandringen van een lhbt-activist stopgezet door de rechter, maar de juridische strijd duurt voort.

Zo ook de strijd in de media. Het aantal Polen dat bereid is geregistreerd partnerschap voor homo’s te accepteren is volgens peilingen gestegen tot ruim de helft. Tegelijkertijd ziet ruim de helft homoseksualiteit als ‘afwijking van de norm’ en is de overgrote meerderheid tegen adoptie door homostellen. Vandaar dat PiS erop hamert dat het recht op adoptie het belangrijkste doel is van de lhbt-beweging.

Jacek Benn voelt aan den lijve dat vier jaar PiS-regering de sfeer in Polen heeft veranderd. “Een paar jaar geleden kon ik met mijn vriend nog hand in hand lopen in mijn geboortestad Poznan. Dat zou ik nu niet meer durven.”

Vrouwenkiesrecht en slavernij

Hij is aanvoerder van Bears of Poland, een groepje fors uit de kluiten gewassen heren die al in menige ‘mars voor gelijkheid’ hebben mee­gelopen. “In Koszalin was de sfeer heel vriendelijk, maar in Lublin vlogen de bakstenen, rotjes, flessen en eieren ons om de oren. In Bialystok was het puur geweld. Het is per regio heel verschillend.”

Een eindje verderop wacht Monika Sikora gespannen op het begin van de betoging. Ze is uit Warschau naar Plock gekomen om haar solidariteit te betuigen met minderheden en ook zij is bang voor een herhaling van ‘Bialystok’. “Over homo’s wordt nu gepraat zoals vroeger over Joden. En we weten allemaal hoe dat is afgelopen.”

Het moment waarop de mars moet beginnen nadert. “De clerus en de regering zeggen dat ze ons in elkaar mogen slaan,” klinkt het uit de luidsprekers. “Maar onze tegenstanders zullen op de vuilnisbelt van de geschiedenis belanden, net als tegenstanders van vrouwenkiesrecht en voorstanders van slavernij.”

Dan zet de stoet zich in beweging. Aan gene zijde van het politiekordon gaan middelvingers omhoog en klinkt gefluit en gejoel: “Opsodemieteren!” Aan het einde van de dag heeft de politie twee tegendemonstranten gearresteerd en twee beboet.

Als de Pride is gepasseerd, wordt Plock weer wat het altijd is, een slaperig provinciestadje. Agnieszka Jarczyk ruimt haar spandoeken op. Ze is ervan overtuigd dat Polen het ‘gevaar van lhbt’ buiten de deur zal weten te houden. “We hoeven niet alles van het Westen over te ­nemen.”