Op de geheime raketbegraafplaats van Charkov bewaart de Oekraïense justitie ‘het bewijs voor een toekomstig tribunaal’

Wat Charkov eerder nooit had, heeft de stad nu wel: een raketbegraafplaats. Meer dan duizend raketten, hulzen en mortiergranaten, in allerlei formaten, liggen er naast elkaar uitgestald. Van sommige raketten is het staartstuk bewaard gebleven. Andere zijn uiteengescheurd of verwrongen tot een roestig stuk metaal.

“Soms voel ik angst, soms woede, soms wens ik wraak,” zegt Dmytro Tsjoebenko, de woordvoerder van de openbaar aanklager in de provincie Charkov, die een rondleiding geeft op het morbide kerkhof. Fotograferen mag – graag zelfs: ‘de wereld moet het zien’ – maar wel op voorwaarde dat de omliggende gebouwen en zelfs het omheinende hek onzichtbaar blijven. De locatie mag niet worden onthuld.

Wat de openbare aanklagers van Charkov eerder nooit deden, doen ze nu wel. Elke aanval wordt als criminele daad behandeld, en wordt afzonderlijk gedocumenteerd door medewerkers van het justitiekantoor in de getroffen wijk. “Een nieuwe ervaring voor ons,” zegt Dmytro Tsjoebenko over de oorlog-gerelateerde klus. “En heel veel werk. Afgelopen voorjaar kwamen we simpelweg mensen tekort.”

Onder een regen van mortiervuur

De aanklagers van de stadsregio Charkov openden vanaf 24 februari, de dag van de invasie, al zevenduizend criminele zaken wegens de beschietingen. “Uiteindelijk vormen deze raketten bewijs voor een toekomstig internationaal tribunaal,” zo redeneert de woordvoerder. “Dan moeten de Russen verantwoording afleggen voor hun misdaden, en de schade compenseren en repareren.”

Ruim 90 procent van de projectielen op de raketbegraafplaats betreft MLRS-munitie. Dat zijn systemen die in hoog tempo veel raketten afschieten, waarbij onmogelijk precies onderscheid kan worden gemaakt tussen militair of burger. De grootste raket is de Smertsj, ruim drie meter lang, doceert Dmytro Tsjoebenko. Dan volgen de broertjes Tornado en Oregan. Saltovka, de meest getroffen buitenwijk van Charkov, kwam onder een regen van mortiervuur — dat ook wel grad (hagel) wordt genoemd.

De laatste aanwinst op het kerkhof is een Smertsjraket die een ruim week geleden nabij een vuurwerkzaak ontplofte. “Het gevolg was een vuurwerkshow voor heel Charkov.” De slachtoffer-statistieken voor de stad zijn niet zo precies, maar de provincie Charkov registreerde de afgelopen elf maanden 1700 gedode burgers, onder wie 44 kinderen. Zelf evacueerde Tsjoebenko zijn vrouw en zoontje tijdig naar West-Oekraïne, vertelt hij.

Religieuze plek

Een van de raketten kwam neer in Sarzjyn Jar, een paradijselijk park nabij het centrum van Charkov. De waterbron aldaar geldt als religieuze plek, waar mensen van heinde en verre met petflessen water komen tappen, en een duik nemen nabij een zuil waarop een iconische Maria en Jezus in een doopvont zijn afgebeeld. Toen, eind augustus, werd een vrouw gedood en vielen er elf gewonden. Nu, in januari, vieren orthodoxe gelovigen de doop van Jezus Christus met een duik in het water.

“We besloten het risico te nemen,” zegt Galja Sjerepa, die met haar zoon Dima (5) is komen kijken naar de badderende stadsbewoners. “Toen hij klein was is hij ook gedoopt.” De vrouw vindt het te koud om een duik te nemen, maar haar zoontje kijkt afgunstig naar de blote basten om hem heen. “Ik spring er zo in, met een salto,” pocht hij. “Hij is dapper en erg sportief,” verklaart z’n moeder trots: hij doet aan taekwondo en aan voetbal. Samen hebben ze een flesje met bronwater gevuld en in zijn rugtasje gestopt.

‘Het is nergens veilig’

Moeder en zoon keerden twee weken geleden terug naar hun flatje in de wijk Saltovka. Ze vluchtten in maart, nadat ze twee weken lang in de kelder voor raketten hadden geschuild. Toen het portiek naast hen ‘als een sandwich’ in elkaar was geklapt, vertrokken ze naar de stad Dnipro. Daar werd Dima, die was gaan bedplassen en gaan stotteren, door een neuroloog behandeld voor zijn angst. Maar de huur in de stad Dnipro was te hoog, dus besloot het gezin een terugkeer te wagen. “Het is nergens veilig in dit land,” concludeert Galja Sjerepa, verwijzend naar de raketaanval op Dnipro van ruim een week geleden, waarbij meer dan veertig mensen omkwamen. “We geloven dat God ons redden zal.”

De woordvoerder van de aanklager, Dmytro Tsjoebenko, gelooft in gerechtigheid. “Dat is geen hoop, we weten het zeker,” zegt hij. “Of Oekraïne wint, of Poetin sterft. Hoe dan ook, de hele wereld vecht straks tegen Rusland.” Galja Sjerepa is daar niet zo zeker van. “De wereld staat aan onze kant, maar die raketten houdt niemand tegen.” Zoonlief ziet het optimistischer in. “Het geluk is met ons,” denkt de vijfjarige.