Oorlog of niet, deze kinderen in Oekraïne krijgen een kerstcadeau: ‘Ik wil graag elektriciteit, water en een speelgoedautootje’

Rond het orthodoxe kerstfeest trekt een groep mensen als rendieren door Oekraïne om cadeauwensen van Oekraïense kinderen te vervullen. ‘Kinderen hebben slechts één kindertijd. Die stellen we niet uit tot na de oorlog.’

‘Ik ben Kostja, ik ben 6 jaar oud. Ik woonde in Charkov, maar vanwege de oorlog woon ik nu in Ivano-Frankivsk. Ik wil graag elektriciteit, water en een speelgoedautootje. Dankuwel.’

‘Ik ben Andriej, 10 jaar oud. Ik kom uit Marioepol. Ik ben braaf en doe mijn best op school. Breng alsjeblieft mijn broer terug: hij is krijgsgevangene en ik mis hem zo. En geef me chocola en snoep, of een verrassingsei.’

Dankzij een brommende generator is er toch een beetje licht in de schouwburg van Kryvy Rih. Eerder op de dag heeft een raketaanval op de energievoorziening de regio in duisternis gedompeld, en het verwarmingssysteem van de stad platgelegd. Toch wordt ook in oorlogsland Oekraïne kerst gevierd. De periode van de feestdagen duurt er van Sint-Nicolaas, op 19 december, tot het orthodoxe kerstfeest, afgelopen weekend. Het is een tijd van lichtjes, samenzijn én cadeauwensen.

Rendieren van Sint-Nicolaas

“Kinderen hebben slechts één kindertijd. Die stellen we niet uit tot na de oorlog,” zegt Evgenia Levinstein, een vrouw met een pluche gewei op haar hoofd. Ze is een van de ‘Rendieren van Sint-Nicolaas’, zoals de groep inwoners van de Oost-Oekraïense stad Charkov zichzelf noemt. Ze zijn met een bus vol cadeautjes naar Kryvy Rih gekomen om de kerstwensen van kinderen – die hun wensen eerder verwoordden in een brief – te vervullen.

“We willen de kinderen iets goeds laten beleven, om te laten zien dat de wereld niet alleen vol is met slechte ervaringen,” zo verwoordt mede-rendier Katerina Sjoetalova de missie van de groep.

De Rendieren delen niet domweg cadeautjes uit zoals skateboards, poppen, knuffels of speelgoedauto’s, maar bieden een sprookjesachtig animatieprogramma van ruim een uur. Het begint al met de mededeling, na opkomst, dat ze de slee met de goedheiligman én de cadeautjes onderweg zijn verloren. Ze nodigen de kinderen uit mee op zoek te gaan. Tijdens de imaginaire reis doen zij een rondedans met een kleurrijke parachute, kruipen ze gierend van plezier door een tunnel en mogen ze onder een regen van zeepbelletjes dromen wat ze willen.

Het ontroerendst is het onderdeel waarbij de kinderen hun naam en hun oorspronkelijke woonplaats noemen. “Ik ben Anna en ik kom uit Charkov.” “Ik ben Igor en ik kom uit Cherson.” “Ik ben Katja en ik kom uit Severodonetsk.” Ze deponeren elk een gloeiend ledlichtje in een kom, waarin een grote lamp brandt.

“We geven de kinderen het recht hun thuis te missen,” zegt Sjoetalova over het ritueel. “En nu zijn ze op een nieuwe plek, waar ze samen magie kunnen maken.”

Vluchtelingenkinderen uit de steden

De Rendieren doen het programma al jaren. Tot vorig jaar beperkte hun werkgebied zich tot de oostelijke regio Donbas. Daar, in die frontdorpen, was het weliswaar oorlog, maar waren de kinderen tenminste gewoon thuis. “Het was er oorlog, met de daarbij horende risico’s en stress, maar ze hadden tenminste een huis,” zegt Evgenia Levinstein. Nu werken de Rendieren met vluchtelingenkinderen, veelal afkomstig uit grote steden, met ouders die tot de middenklasse behoren. “Deze kinderen hadden alles, en raakten alles kwijt — zelfs hun huis.”

De brieven maken dan ook emoties los bij de Rendieren. ‘Mijn naam is Liza, ik ben 10 jaar oud. Ik woonde in Tosjkovka, maar de oorlog bracht me naar Moekatsjevo. Dat is verdrietig. Maar zodra Oekraïne wint ga ik terug naar Tosjkovka. Afgelopen jaar bracht u mij een skateboard, maar dat moest ik achterlaten toen we vluchtten. Dus breng me alsjeblieft opnieuw een skateboard.” Naast de brief tekende het meisje een speeltuin tussen intacte flats, en een reusachtige Oekraïense vlag.

“Dit meisje denkt dat haar dorp zal verrijzen als een feniks uit de as,” zegt Levinstein, die de plaats Tosjkovka in de Donbas goed kent. “Ik weet dat dat niet zal gebeuren, want haar dorp bestaat niet meer.”

De orks verslaan

De nieuwe lichting kinderen schrijft veel langere brieven, valt de Rendieren op. “Ze hebben heftige oorlogservaringen, maar willen hun ouders niet storen. Dus delen ze hun pijn met ons,” weet Sjoetaleva. Daarbij nemen kinderen de taal van volwassenen over. Zo schrijft Stanislav, een jonge tiener: ‘Ik had een gesprek met mijn broer. We hebben besloten dat we dit jaar geen speelgoed of snoep wensen. We vragen u alleen onze militairen te helpen. Breng hun alsjeblieft vesten, helmen en drones’.

Veel kinderen vragen wapens om de ‘orks’ te verslaan, waarbij ze het denigrerende woord voor Russen gebruiken. “Het zegt iets over de informatieomgeving waarin Oekraïense kinderen leven. Kinderen nemen deze taal over van hun ouders,” verklaart Levinstein.

Dit jaar leveren de Rendieren zo’n 2500 cadeaus af aan vluchtelingenkinderen in het hele land. Het gaat er niet om alle wensen te honoreren, vertelt Sjoetalova. Met het cadeau willen de Rendieren hun laten voelen dat er iemand voor hen zorgt. ‘Jullie geven onze kinderen iets dat wij hun momenteel niet kunnen geven,’ schreven gevluchte ouders uit Marioepol in hun bedankbrief.