Ondanks klimaatverandering duizenden lege vluchten om landingsrechten te houden

In het Europese luchtruim vliegen deze winter duizenden lege of bijna lege vliegtuigen rond. Het gaat alleen al om 18.000 vluchten van Lufthansa, stelt de Duitse luchtvaartreus.

“Wij zijn genoodzaakt met bijna lege vliegtuigen te vliegen om onze slots veilig te stellen,’’ zegt woordvoerder Boris Ogursky van Lufthansa. Het Duitse luchtvaartbedrijf verwacht ook komende maanden veel last te hebben van het coronavirus. De snelle opmars van de omikronvariant zorgt in veel landen voor nieuwe reisbeperkingen, met minder vakantiegangers, zakenreizigers en andere passagiers tot gevolg.

Om hun start- en landingsrechten op vliegvelden te behouden, zijn luchtvaartmaatschappijen normaliter verplicht om minstens 80 procent van hun tijdslots daadwerkelijk te benutten. Dat ‘use it or lose it’-beleid moet zorgen voor eerlijke concurrentie: ook nieuwkomers krijgen zo de kans een plek op populaire luchthavens te veroveren.

Voor het milieu pakt die aanpak echter minder goed uit: het stimuleert luchtvaartmaatschappijen immers om zoveel mogelijk te vliegen. “De EU staat duidelijk in de klimaatnoodtoestand,’’ reageerde de klimaatactiviste Greta Thunberg sarcastisch op een bericht over de overbodige vluchten van Lufthansa en dochtermaatschappij Brussels Airlines. Milieubeweging Greenpeace noemt de lege vluchten ‘absurd’ en spreekt van ‘een nieuw dieptepunt voor de sector die met overheidssteun overeind gehouden wordt’.

Schiphol

Omdat het aantal vliegpassagiers als gevolg van de coronapandemie is ingestort, heeft de Europese Unie de eisen teruggeschroefd. Deze winter hoeven luchtvaartmaatschappijen ‘slechts’ 50 procent van hun slots te gebruiken. Vanaf eind maart moeten luchtvaartmaatschappijen 64 procent van hun slots benutten als ze die niet willen verliezen. Maar ook die percentages haalt Lufthansa niet, zegt Ogursky. “Voor ons is dat niet genoeg.’’

Hoeveel (bijna) lege toestellen op Schiphol vliegen, is niet bekend. Schiphol zegt daar geen informatie over te hebben. “Alleen de luchtvaartmaatschappijen weten hoeveel passagiers zij aan boord hebben.’’ Lufthansa kan niet zeggen hoeveel van de 18.000 overbodige vluchten vertrekken van of naar Amsterdam. “Dat is commercieel gevoelige informatie’.

KLM

KLM weet nog niet of het komende tijd gedwongen zal zijn met lege toestellen te vliegen. “Als de rest van het seizoen erg tegenvalt, kun je als luchtvaartmaatschappij in de situatie terechtkomen dat je ofwel slots verliest omdat je vluchten annuleert of met halflege vliegtuigen vliegt. Beide situaties zijn niet wenselijk. Op dit moment is dat bij KLM nog niet aan de orde,’’ laat het bedrijf weten.

KLM voert deze winter een kwart minder intercontinentale vluchten uit dan voor de coronapandemie. Het aantal Europese vluchten ligt 16 procent lager. Hoe vol die toestellen zitten, kan KLM niet zeggen. Uit de laatste kwartaalcijfers blijkt dat de bezettingsgraad in het derde kwartaal van vorig jaar gemiddeld 72 procent was. Maar sinds oktober zijn in veel landen de regels voor reizigers weer aangescherpt.

‘Spookvluchten’

Transavia, Ryanair, EasyJet en Corendon stellen niet met lege vliegtuigen te vliegen, al geven ze wel aan dat hun toestellen leger kunnen zijn dan normaal. Volgens de Europese luchthavenkoepel is er geen noodzaak om lege vliegtuigen te laten vliegen om zo landingsrechten te behouden. Als om wat voor reden dan ook 50 procent niet haalbaar is, is er nog een uitzondering mogelijk, stelt ACI Europe. Die kan aangevraagd worden als vluchten naar een bepaalde bestemming niet rendabel zijn vanwege reisverboden en -beperkingen zoals verplichte quarantaines of isolatiemaatregelen. Directeur Olivier Jankovic van de koepelorganisatie vindt dat de berichten over de zogeheten spookvluchten de luchtvaartsector veel kwaad doen.

Overigens zijn er ook nog andere redenen voor luchtvaartmaatschappijen om vluchten uit te voeren zonder passagiers. Zo moeten alle piloten aan een bepaald aantal vlieguren komen om hun brevet te houden.

Lufthansa pleit ondertussen voor flexibelere regels. “Andere regio’s in de wereld kiezen voor een pragmatischere benadering. Zij heffen de sloteisen bijvoorbeeld tijdelijk op vanwege de huidige pandemie,’’ zegt de woordvoerder. “Dat is beter voor het klimaat én voor de luchtvaartmaatschappijen.’’