PlusAchtergrond
Nieuwe beeldenstorm laait op: ‘Topple the racists’
De Black Lives Matterprotesten hebben de discussie over beelden van koloniale en racistische figuren doen oplaaien. In Londen is een omstreden beeld verwijderd, nadat ook in België en de VS voormalige helden van hun sokkel werden gehaald.
De Londense burgemeester Sadiq Khan liet er geen gras over groeien. Dinsdagochtend zei hij de verering van historische figuren te gaan herzien, dezelfde avond al werd een beeld van slavenhandelaar Robert Milligan, dat voor het Museum of London Docklands stond, van zijn sokkel gehaald. Demonstranten hadden het beeld al afgedekt met een doek en voorzien van een bordje met de slogan: Black Lives Matter.
Het is in het Verenigd Koninkrijk het tweede beeld van een koloniaal figuur dat uit het straatbeeld is verdwenen, sinds de Black Lives Matterprotesten er zijn losgebarsten. De eerdere verwijdering verliep minder ordentelijk: in Bristol werd een beeld van slavenhandelaar Edward Colston van zijn sokkel getrokken en in het water gegooid.
Tiran van Trinidad
De anonieme kunstenaar Banksy, die volgens geruchten afkomstig is uit Bristol, plaatste op Instagram een suggestie voor de toekomst van het beeld van de ontsokkelde Colston: zet hem terug, maar voorzie het beeld van touwen om de nek en plaats er sculpturen bij van mensen bij het omvertrekken. ‘Iedereen blij. Een memorabel moment herdacht.’
In Londen was tijdens de protesten onder een beeld van Winston Churchill de tekst ‘was een racist’ gespoten. Dat is inmiddels schoongemaakt, maar dat nog meer beelden zullen verdwijnen, staat vast. De gemeenten waar de Labourpartij de grootste is, hebben beloofd de wenselijkheid van beelden met een koloniale geschiedenis te herzien. In het land dat de meeste Afrikaanse slaven over de Atlantische Oceaan heeft vervoerd, staan nog talloze omstreden sculpturen. Zoals in Cardiff dat van Thomas Picton, die om zijn schrikbewind bekendstond als de ‘tiran van Trinidad’, en, op een hoge pilaar in Edinburgh, dat van Henry Dundas, die de afschaffing van de slavernij tegenhield.
De strijd over deze beelden, veelal geplaatst in de 19de eeuw, is al langer gaande, zoals ook in Nederland al jaren de roep klinkt om te stoppen met de verering van omstreden helden. ‘Topple the racists’ is in het Verenigd Koninkrijk de slogan: ontsokkel de racisten.
Gewraakte figuren
Met de protesten na de fatale aanhouding van George Floyd in de Verenigde Staten, heeft ook elders het laatste uur geklonken voor beelden van gewraakte historische figuren. In Antwerpen is een standbeeld van koning Leopold II, dat was beklad door demonstranten, weggehaald. De koning is omstreden vanwege zijn gewelddadige bewind in de Kongo-Vrijstaat, dat begin vorige eeuw als zijn privébezit gold. De kans dat het beeld na restauratie terugkeert, is volgens districtsvoorzitter Koen Palinckx van de Vlaams-nationalistische N-VA ‘zeer klein’.
In de zuidelijke Amerikaanse staat Virginia is een strijd losgebarsten om een beeld van generaal Robert E. Lee, legeraanvoerder van de zuidelijke staten die zich als Confederate States in de Amerikaanse burgeroorlog verzetten tegen de afschaffing van de slavernij. Een rechter poogt een stokje te steken voor het besluit van de Democratische gouverneur om het beeld in Richmond te verwijderen. In 2017 braken in Charlottesville zelfs rellen uit toen een beeld van de generaal moest verdwijnen. Met fakkels marcheerden extreemrechtse demonstranten toen rond het standbeeld.
Dat beeld is uiteindelijk weggehaald, maar er staan volgens het Southern Poverty Law Center in de Verenigde Staten nog zo’n 1800 symbolen en monumenten ter meerdere eer en glorie van de Confederatie.
