Met cruciale weken in aantocht schroeven Rusland en de VS de inzet nog verder op

“De volgende weken worden heel, heel cruciaal.” De hoogste Amerikaanse militair, Mark Milley, herhaalde wat andere militair experts eerder al benadrukten: met 9 mei in aankomst, de dag waarop de Russen de Sovjetoverwinning op nazi-Duitsland vieren, zal Moskou de druk op Oekraïne nog verder opvoeren. Dus, zei Milley, verdient Oekraïne alle steun die het kan krijgen. Liever vandaag dan morgen.

Vanuit die gedachte organiseerde de VS dinsdag een veiligheidsconferentie op de Amerikaanse luchtmachtbasis Ramstein in Duitsland. Onder leiding van de Amerikaanse defensieminister Lloyd Austin kwamen veertig landen bij elkaar om het te hebben over het Oekraïense defensiepotentieel. Volgens Austin is dat volop aanwezig: “Oekraïne gelooft duidelijk dat het kan winnen. De rest hier denkt dat ook.”

Diezelfde Austin had eerder deze week, na een bezoek aan de Oekraïense hoofdstad Kiev, ook al een ambitieus doel gesteld. “We willen Rusland dermate verzwakken dat het de dingen die het doet niet nogmaals zal kunnen doen.” Zijn eveneens aanwezige collega Antony Blinken, de minister van Buitenlandse Zaken, onderschreef Austins woorden.

Meer wapens nodig

Om te kunnen winnen – om Rusland aanzienlijk te verzwakken – heeft Oekraïne wapens nodig. Veel wapens. Na het bezoek aan Kiev zei de VS opnieuw honderden miljoenen steun toe, boven op meer dan een miljard van vorige week. Tot het pakket behoren ook drones en houwitsers, artillerie.

Waar de VS en een handvol andere landen volop over de brug kwamen, bleef het in Duitsland angstwekkend stil. Althans, er werd volop gediscussieerd over de leverantie van zware wapens, maar toezeggingen kwamen er niet. De terughoudendheid van Berlijn is een erfenis van het in Duitsland ingesleten geloof dat samenwerking met Rusland op lange termijn tot nauwere banden zou leiden.

Maar dinsdag werd bekend dat Duitsland toch luchtafweergeschut zal leveren. Al moet gezegd: Duitsland typeert het type wapen, de Gepard, als een defensief systeem.

Met de Duitse (voorzichtige) ommezwaai wordt de stroom wapens richting Oekraïne steeds groter. Die stroom wordt gevoed door de gedachte die generaal Milley ook uitte: het is erop of eronder. Want waar het geloof in een Oekraïense zege steeds geloofwaardiger wordt, voeren ook de Russen het aantal aanvallen op.

Derde Wereldoorlog

Grote doorbraken heeft het niet opgeleverd, kleine terreinwinst wel. Volgens de Britten is het stadje Kreminna gevallen en wordt er volop gevochten om het nabijgelegen Izjoem, een strategisch belangrijke stad. Het aantal luchtaanvallen nam de afgelopen dagen toe, ook buiten het front in de Donbas.

Ondertussen wordt ook de retorische druk opgevoerd. In een interview met een Russische staatszender noemde minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov het risico op een kernoorlog, een Derde Wereldoorlog, reëel. “Dat gevaar is er, en moet niet worden onderschat.” In hetzelfde gesprek omschreef hij westerse wapenleveranties als een legitiem doelwit voor Russische aanvallen.

Diezelfde Lavrov benadrukte dat de oorlog – Lavrov gebruikt nog altijd het eufemisme ‘speciale militaire operatie’ – uiteindelijk zal worden beeïndigd met een wapenstilstand. Maar wat de Russen precies willen bereiken, zei hij er niet bij. Het is ook de belangrijkste vraag van VN-baas António Guterres, die maandag naar Moskou afreisde. Donderdag gaat hij naar Kiev.

Onzekerheid in Moldavië

Guterres zal ook de situatie in Moldavië, een buurland van Oekraïne, nauwlettend in de gaten houden. In de afvallige, pro-Russische regio Transnistrië werd de hoogste staat van paraatheid afgekondigd na een reeks explosies.

De centrale regering in Chisinau vreest voor Russische provocaties die het land de oorlog in moeten sleuren. De aanwezigheid van Russische troepen in Transnistrië en eerdere zinspelingen vanuit Moskou op het ‘bevrijden’ van de regio maakt de spanning alleen maar groter.

Toch ziet de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba het glas als halfvol. Hij putte juist hoop uit Lavrovs dreigende woorden. Moskou hint alleen op een Derde Wereldoorlog als het serieus rekening houdt met een nederlaag, schrijft hij op Twitter.

Rusland als een kat in het nauw dus. Maar juist een kat in het nauw maakt rare sprongen – en daarin schuilt ook het gevaar.