Kritiek op crisisbeleid Erdogan zwelt aan: ‘Hij zou een degelijk aardbevingsplan moeten hebben’

Wie naar beelden van de Turkse televisie kijkt, krijgt het idee dat de reddingsacties vlot verlopen en dat er alles aan wordt gedaan om slachtoffers onder het puin vandaan te halen. Maar uit het getroffen gebied komen steeds meer berichten dat de hulp juist heel traag op gang komt. Nienke van Heukelingen, als Turkije-expert verbonden aan Instituut Clingendael: “Ik heb met meerdere mensen uit het aardbevingsgebied contact en zij melden dat de situatie nog steeds chaotisch is. Zo is er veel kritiek op het niet direct inzetten van het leger.”

De Turkse journalist Murat Yetkin schrijft dat er een ‘online revolte’ van burgers voor nodig was om Erdogan ertoe te bewegen het leger te laten bijspringen. Het zou volgens hem gaan om nog geen tienduizend soldaten, terwijl er in de regio zeker honderdduizend zijn gelegerd.

Gebrekkige hulpverlening

Orhan Tatar, de algemeen directeur van het Turkse agentschap voor rampen en nood­gevallen Afad, zei dat alle gebieden worden bereikt. “Maar dat is niet zo,” zegt Van Heukelingen. “Ankara beslist alles, de mensen in de regio wachten op instructies en budgetten. Daarnaast is er te weinig geïnvesteerd in rampenmanagement. Dat is op z’n minst wonderlijk te noemen in een land waar vaker aardbevingen voorkomen.”

Ook uit zwaar getroffen steden Gaziantep, Kahramanmaras, Antakya en Adiyaman komen geluiden over gebrekkige hulpverlening. In Antakya zeggen sommige mensen dat ze voor de tweede nacht op rij op straat of in hun auto moesten slapen. Familieleden en vrijwilligers willen op zoek gaan naar overlevenden, maar de autoriteiten zouden hen op sommige plekken de toegang tot het rampgebied weigeren.

Leider van oppositiepartij CHP Kemal Kilicdaroglu schrijft op Twitter dat Turkije slecht was voorbereid op de ramp, en geeft president Recep Tayyip Erdogan persoonlijk de schuld. Hij beschuldigt de regering van corruptie en het verkwanselen van belastinggeld dat bedoeld zou zijn voor de voorbereiding op onder andere aardbevingen.

Provocateurs

Erdogan zelf gaf gisteren tijdens een bezoek aan het rampgebied toe dat er ‘aanloopproblemen’ waren. “Er waren problemen met de wegen en op vliegvelden om alles goed op te starten, maar de situatie is inmiddels genormaliseerd,” zei hij in een toespraak. Hij beloofde dat alle verwoeste woningen in een jaar worden herbouwd. Hij voegde eraan toe dat de bevolking alleen moet afgaan op informatie van de overheid en niet naar ‘provocateurs’ moet luisteren.

Nienke van Heukelingen zegt dat het niet heel gek is dat de hulpverlening zeker in het begin moeilijk verliep. “Deze ramp is zo gigantisch, dat is bijna niet te overzien. Daar komt ook nog het winterweer bij en infrastructuur die flink is beschadigd. Aan de andere kant mogen we van de AKP-partij van Erdogan ook wel het nodige verwachten. Die is ruim twintig jaar aan de macht en zou een degelijk aardbevingsplan moeten hebben.”

Dat ook moderne appartementencomplexen zijn ingestort, baart Van Heukelingen zorgen. “Er zijn in Turkije strenge bouwvoorschriften, na 2018 zijn de regels nog strenger geworden, maar er is veel verschil tussen wat er op papier staat en de praktijk. Er wordt voorspeld dat ook Istanboel deze eeuw wordt geraakt door een zware aardbeving. Daar staan veel bouwwerken die totaal niet aardbevingsbestendig zijn.”

Verkiezingen

Erdogan en zijn AKP profiteerden ruim twintig jaar geleden van de puinhoop die de Turkse overheid achterliet na de zware aardbeving van 1999, waarbij 17.000 doden vielen. De AKP won de verkiezingen. Nu is de verwachting dat Erdogans rampenbeleid een belangrijke factor wordt bij de parlements- en presidentsverkiezingen op 14 mei. Van Heukelingen: “Hij stond er in de peilingen niet best voor en de huidige kritiek op het uitblijven van hulp doet hem ook geen goed. Het kan zijn dat Erdogan besluit de verkiezingen uit te stellen, maar het risico bestaat dat zijn positie dan in de tussentijd nog zwakker wordt. Hij zal in elk geval daadkracht moeten tonen.”