Italië heft na twee jaar corona medische noodtoestand op, ook veel regels komen te vervallen

“Een goede beslissing, geheel in lijn met hoe de pandemie zich ontwikkelt.” Agostino Miozzo, tussen februari 2020 en maart 2021 coördinator van het Comitato Tecnico Scientifico (CTS), het Italiaanse equivalent van het OMT, staat achter het beleid van de regering-Draghi. Ruim een jaar lang adviseerde hij de toenmalige Italiaanse premier Conte over het te voeren coronabeleid. “Het aantal besmettingen loopt wel weer op, maar er zijn geen problemen in de ziekenhuizen. We kunnen dit gewoon aan.”

Per 1 april komen behalve de noodtoestand ook veel regels te vervallen. Zo wordt het kleurensysteem voor de regio’s afgeschaft – een ‘witte’ regio had de minste coronagevallen en daarmee bijna geen restricties, een ‘rode’ regio betekende bijna een lockdown –, wordt de quarantaine voor contact met een positief iemand afgeschaft en kan je ook met een basis QR-code, waarbij een negatieve test voldoende is, in het openbaar vervoer en de horeca. In winkels en openbare gebouwen is de QR-code helemaal niet meer nodig.

Chinese toeristen

Toen Miozzo in februari 2020 coördinator werd van het adviesorgaan van de Italiaanse regering, was de noodtoestand al van kracht. Die werd uitgeroepen op 31 januari 2020, een dag nadat de Wereldgezondheidsorganisatie had gewaarschuwd voor het nieuwe coronavirus en nadat twee Chinese toeristen in Milaan positief waren getest voor het virus en waren overgebracht naar het Spallanzani-ziekenhuis in Rome. “Zo’n noodtoestand is slechts een technische maatregel, het versnelt het handelen,” legt Miozzo uit. “Het scheelt vooral een heleboel bureaucratie.”

Op 27 februari 2020 was de allereerste vergadering van CTS. Een onzekere periode: het virus was nog onbekend, de gevolgen voor de bevolking ook. De Italiaanse regering koos de voorzichtige route, voorzichtiger dan de adviesraad. Op 4 maart 2020 vroeg de minister van Volksgezondheid, Speranza, advies over het effect van een schoolsluiting. Het CTS antwoordde dat er geen data waren die het nut van de maatregel onweerlegbaar aantonen. Maar, zo schreven de technici in hun advies, ’een eventuele schoolsluiting heeft alleen zin als die langdurig is.’

De scholen gingen daarna drie maanden dicht, pas in september 2020 konden Italiaanse kinderen weer naar school. Na de schoolsluiting op 4 maart ging op 8 maart 2020 Noord-Italië, op dat moment compleet overspoeld door coronagevallen, in lockdown, twee dagen later was heel Italië aan de beurt.

Dramatische cijfers

“Een dramatische beslissing,” zegt Miozzo terugkijkend. “We waren er ons enorm van bewust dat onze richtlijnen verstrekkende gevolgen zouden hebben voor de Italiaanse bevolking.” De dramatische cijfers van het aantal coronagevallen en slachtoffers dwongen het CTS en de Italiaanse regering echter tot ingrijpen. “In het begin dachten we dat de Chinezen overdreven, maar het bleek de enige manier.”

Miozzo is vooral tevreden over die eerste periode, in het voorjaar van 2020 was er goede samenwerking met de regering-Conte en de Italiaanse bevolking reageerde boven verwachting. “Ik had nooit gedacht dat mijn anarchistische land zich zo goed aan de regels zou houden.”

Toch verliepen de vergaderingen van het Comitato Tecnico Scientifico vaak moeizaam en zijn er regelmatig conflicten, vooral over wat na verloop van tijd wél weer kan. “Er zijn verschillende hoogoplopende ruzies geweest,” herinnert de voormalig coördinator zich. “Tot uitschelden aan toe, maar we realiseerden ons dat we eensgezind voor de dag moesten komen. Dat gebeurde uiteindelijk ook.”

Verschillende maatschappelijke organisaties oefenden druk uit op de regering en de adviesraad. Zo wilde het Vaticaan dat de kerken weer open konden en de voetbalbond wilde de stadions weer open. Het CTS hield, ondanks de druk, voet bij stuk. “Terugkijkend denk ik dat we het goed hebben gedaan,” zegt Miozzo. “We hebben fouten gemaakt, maar je kan alleen foutloos zijn als je niets doet en geen verantwoordelijkheid neemt.”

Het opheffen van de noodtoestand is de eerste stap, op 1 mei worden de maatregelen in Italië verder versoepeld.