Iraans schip Adrian Darya-1 is paria op zee

De Iraanse olietanker Grace 1 mocht zondag uit Gibraltar vertrekken onder een nieuwe naam, naar een nieuwe bestemming. Maar daarmee zijn de problemen voor het schip niet voorbij. De tanker, die nu Adrian Darya-1 heet, was gisteren in de westelijke Middellandse Zee, en voer naar Griekenland voor een tussenstop. Dat land heeft onder druk van de VS aangegeven het schip niet te zullen toelaten. Waar kan het schip nog heen?

Terreurbeweging

“We willen een signaal afgeven dat we niet bereid zijn het schip te faciliteren in zijn tocht naar Syrië,” zei de Griekse onderminister van Buitenlandse Zaken, Miltiadis Varvitsiotis. De Amerikanen zeggen dat de Adrian Darya-1, met zo’n 2 miljoen vaten ruwe olie aan boord (ter waarde van ruim 140 miljoen dollar) naar Syrië onderweg is om, in strijd met Europese en Amerikaanse wetgeving, het Syrische leger te bevoorraden.

Daarnaast zeggen de Amerikanen dat de Iraanse Revolutionaire Garde de werkelijke eigenaar is van het schip. Volgens de Verenigde Staten is de Revolutionaire Garde een terreurbeweging, en dus maakt elk land dat het schip toegang verleent zich schuldig aan het faciliteren van terrorisme.

De VS willen het schip in beslag nemen en zetten alle landen onder druk om hierbij te helpen, of in elk geval het schip de toegang te weigeren. “We hebben duidelijk gemaakt dat iedereen die het aanraakt, iedereen die het schip toestaat aan te leggen, het risico loopt blootgesteld te worden aan Amerikaanse sancties,” aldus de Amerikaanse buitenland- minister Mike Pompeo. Bij de Grieken boekte Pompeo succes.

De Iraanse tanker bevindt zich hierdoor in een moeilijke situatie, want hij zal op korte termijn brandstof nodig hebben om zijn reis te kunnen vervolgen. Terugvaren naar Iran via de kortste route – die loopt via de Middellandse Zee, het Suezkanaal, de Rode Zee, de Arabische Zee en vervolgens via de Perzische Golf – zit er niet in, want dan zal het langs Amerika’s bondgenoten moeten varen, zoals Egypte.

Terugvaren via de lange route – via de westelijke uitgang van de Middellandse Zee en om Afrika heen – is ook moeilijk. Voor zo’n reis heeft de tanker niet genoeg brandstof en zal het meerdere malen bevoorraad moeten worden. De heenreis liep ook via de lange route, maar toen had de VS het nog niet gemunt op het schip.

Onvoorspelbare reacties

Toch heeft Iran nog een aantal mogelijkheden. Volgens het semiofficiële Iraanse persbureau Ilna is de tanker Adrian Darya 1 in het bezit van Rusland en wordt die geleased door de Iraanse Revolutionaire Garde.

Wie het schip schade toebrengt, beschadigt daarmee indirect ook Rusland, zo luidt de impliciete boodschap. Het hoofd van de marine­afdeling van de Revolutionaire Garde, Alireza Tangsiri, verzekerde in een interview met Ilna dat de tanker geen Iraanse escorte nodig zal hebben om zijn eindbestemming te bereiken.

De Amerikanen zeggen alle mogelijke acties te zullen ondernemen als het schip probeert Syrië te bereiken. De Iraniërs waarschuwen de Amerikanen omgekeerd voor ‘de zware gevolgen’ van fysieke acties tegen het schip of de bemanning.

De Iraanse president Hassan Rohani zei gisteren dat de Amerikaanse pogingen om Irans olie-export te dwarsbomen nadelig zullen uitpakken voor de hele wereld. “Wereldmachten weten dat in het geval de (Iraanse, red.) olie compleet aan sancties wordt onderworpen en Irans olie-export naar het nulpunt wordt gebracht, dat de internationale wateren niet meer zo veilig kunnen zijn als voorheen,” aldus Rohani.

De Iraanse buitenlandminister Javad Zarif waarschuwde tegelijkertijd dat Iran op ‘onvoorspelbare wijze’ kan reageren op het ‘onvoorspelbare’ beleid van president Trump.