Het havenstadje dat door brexit ruimte moet bieden aan duizenden vrachtwagens

Uit angst dat nieuwe douaneregels het vrachtverkeer naar Europa ernstig vertragen, wordt vlak bij Dover ruim tien hectare aan parkeerruimte aangelegd dat de bijnaam Farage Garage heeft gekregen.

De velden rond het stille dorpje Mersham, op zo’n 30 kilometer van de witte krijtrotsen van Dover, passen perfect in het beeld van een idyllisch stukje Engels platteland. Weelderige groene bomen wiegen boven wuivend gouden tarwe. Aan de horizon doemt de torenspits op van een kerk uit de 13de eeuw.

Maar weldra kan iets veel minder charmants dit pastorale vergezicht verpesten: een parkeerplaats voor honderden, misschien wel duizenden vrachtwagens met stationair draaiende motoren. Als het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie leidt tot de door velen gevrees­de chaos, kunnen hier op elk moment van de dag tot wel 2000 trucks met bestemming Frankrijk staan. Een geasfalteerd brexit-vagevuur, volgens een welbespraakte tegenstander van het Britse vertrek uit de EU.

Daartoe besloot vier jaar geleden een kleine meerderheid van de Britse kiezers, maar de implicaties beginnen nu pas door te dringen bij voor- en tegenstanders. Zoals in Mersham en wijde omgeving, waar veel mensen voor de brexit stemden. Hier kreeg de gigantische parkeerplaats de bijnaam Farage Garage, naar de nationalistische politicus Nigel Farage, een van de vurigste pleitbezorgers van het vertrek uit de EU.

“Ik ben bang voor enorm veel lawaai en voor luchtvervuiling, zeker omdat het parkeerterrein straks dag en nacht open zal zijn,” zegt Liz Wright, gemeenteraadslid van Ashford, de grootste plaats in de omgeving.

Op een zonnige ochtend kijkt ze uit over het bouwterrein. Wright is lid van de Groene Partij en stemde in 2016 voor de brexit, net als zes op de tien mensen hier. Maar ze had niet voorzien dat deze megaparking een van de gevolgen zou zijn. “Het is allemaal heel snel geregeld, wij werden er niet in gekend,” zegt ze.

Erg angstig

Voorstanders van een vertrek uit de EU deden voorspellingen over meer bureaucratie en verstoring van de handel over het Kanaal nog af als bangmakerij. Nu heerst in dit deel van het zuidoosten, dat zich de ‘garden of England’ noemt, wel degelijk angst voor de komst van de trucks.

Groot-Brittannië verliet de EU op 31 januari, maar blijft tot het einde van dit kalenderjaar nog gebonden aan het Europese douanesysteem. Vracht van het Europese vasteland komt dus nog zo goed als onbelemmerd het Verenigd Koninkrijk binnen. De Britse regering heeft omgerekend meer dan 780 miljoen euro geïnvesteerd om de infrastructuur bij de douane en andere diensten bij de grenscontrole aan te passen aan de snel naderende datum waarop de EU echt ‘buitenland’ is.

Aanhangers van de brexit zeggen vol vertrouwen dat het nieuwe controlesysteem de stroom van goederen nauwelijks zal vertragen. Maar als het fout gaat, kan de Britse economie zware schade oplopen, net als het landelijke leven hier.

Het parkeerterrein bij Mersham is bedoeld voor de controle van vrachtverkeer dat per truck uit Frankrijk is aangekomen. Maar lokale politici kregen te horen dat het ook een tijdelijke parkeerplaats kan worden als de regels na het definitieve vertrek uit de EU zorgen voor chaos in de havens aan het Kanaal. De Conservatieve politicus Damian Green vertegenwoordigt Ashford en omgeving in het Lagerhuis. Green, een voormalig vicepremier: “Mensen zijn erg angstig en bezorgd om wat er kan gebeuren. In het ergste geval wordt het op dat vrachtwagenterrein en in de omtrek een heel nare bedoening. Misschien voor een paar maanden, in het beste geval hoeft het helemaal niet te worden gebruikt als een parkeerplaats.”

De staking van 2015

Kent kan meepraten over verkeerschaos rond de havens aan het Kanaal. In 2015 staakte het Franse personeel op de veerboten, met als gevolg een rij van 4600 wachtende vrachtwagens die bijna 50 kilometer van dezelfde weg in beslag nam. De opstopping viel samen met een hittegolf. Hulpverleners deelden meer dan 18.000 flessen water uit aan gestrande truckers, beperkt houdbare lading bedierf.

Een onlangs verschenen verslag van de Britse onderzoeksinstelling Institute for Government schetste een somber beeld van wat de Britten in januari mogelijk te wachten staat: ‘Vertraging aan de grens kan aanzienlijke gevolgen krijgen voor toeleveringsketens die precies op tijd hun spullen moeten afleveren. Wijdverspreide economische ontwrichting kan delen van Kent veranderen in een parkeerplaats voor trucks.’

Het voor de parkeerplaats bestemde land is staatseigendom. Oorspronkelijk zou er een opslagplaats worden gebouwd. Veel mensen uit de omgeving waren dus niet verbaasd toen het werk begon. Wel toen ze zagen waaraan.

John Lang woont vlakbij. Hij denkt dat het met de verkeersopstoppingen wel mee zal vallen. Lang stemde voor de brexit en is niet van mening veranderd. Zijn huis en tuin noemt hij ‘een stukje paradijs’ en hij vertrouwt erop dat het zo zal blijven: “Het is in ieders belang dat dit zal slagen.”

Streekbewoners die stemden tegen de brexit, vinden dat de komst van de trucks hun gelijk bevestigt: dat het vertrek uit de EU veel problemen oplevert. Maar ze roepen dat liever niet van de daken. “Ik vind het alleen maar vreselijk jammer dat weer een stuk platteland verloren is gegaan,” aldus Sheila Catt, werkzaam in de gezondheidszorg. Ze maakt zich ook zorgen over de luchtvervuiling.

Beroemde witte rotsen

De ligging van Dover, een stukje rijden in oostelijke richting, heeft veel te maken met Mershams probleem. Een van de drukste havens ter wereld ligt ingesloten in een bescheiden ruimte die wordt begrensd door de beroemde witte rotsen erachter.

Vandaag de dag rijden dagelijks wel 10.000 trucks door de havenstad, ze gaan de veerboten op en af in een onophoudelijke goederenstroom, meestal naar Calais in Frankrijk.

Nu hanteren de Britten nog de regels van de Europese gemeenschappelijke markt, en zijn vrachtwagens in ongeveer acht minuten de haven uit. Slechts een miniem aantal wordt gecontroleerd. Aan die regeling komt op 31 december een einde, als Groot-Brittannië naar verwachting dus een eigen koers gaat varen. Het risico op ontregeling is dan groot: twee minuten meer bij de controle van elke truck kan volgens een schatting van de havendienst van Dover leiden tot een file van tegen de 30 kilometer.

2 januari is misschien heel anders

De onderhandelingen tussen Londen en de EU over een handelsovereenkomst na het definitieve Britse vertrek verkeren in een impasse. Maar zelfs als het tot een akkoord komt dat douane­tarieven beëindigt, zullen er meer controles nodig zijn dan nu. En Dover beschikt simpelweg niet over de ruimte om ze uit te voeren. Dus stoppen de trucks noodgedwongen in plaatsen als Mersham.

Volgens de directeur van de havendienst van Dover, Doug Bannister, is de verbinding met Calais voor Europa economisch van zulk groot belang dat elk verkeersinfarct waarschijnlijk snel zal worden opgelost. Dover is daar volgens hem ook op voorbereid. Maar Bannister geeft toe dat er nog enkele ‘onbekende factoren’ zijn. Zoals hoe de controles straks plaatsvinden aan de Franse kant. Elke opstopping aan één oever van het Kanaal kan zich snel tot de overkant verspreiden; als trucks niet van de veerboten kunnen afrijden, kunnen de schepen geen andere voertuigen aan boord nemen voor de reis terug.

Het nieuwe Britse systeem voor elektronische douanecontrole is nog niet klaar, en uit onderzoeken blijkt dat kleinere exporteurs slecht zijn voorbereid op de nieuwe bureaucratie. Daar komen nog eens de zorgen bij over de corona­pandemie.

Bannister: “Ik heb er echt alle vertrouwen in dat er op 1 januari niets mis zal gaan, vooral omdat dat een vrije dag is. Maar op 2 januari is de situatie misschien heel anders.”

In de tuin van de Farriers Arms, een pub in Mersham, constateert Jo Gregory dat de gevolgen van de brexit nu pas voor iedereen duidelijk worden. Gregory, een verkoopster, stemde niet in het referendum van 2016. Ze heeft er ook niet echt een mening over. Wel weet ze zeker dat ze niet langer wil wonen in haar dorp vlak bij de megaparkeerplaats. Ze gaat verhuizen naar het enkele kilometers verderop gelegen dorp Westwell. “Want het gaat alleen maar drukker en lawaai­iger worden,” zegt ze. “En het verkeer is nu al erg genoeg.”

© The New York Times Vertaling René ter Steege