Grenshek rondom EU om vluchtelingen buiten te houden niet langer taboe in Brussel

De Europese Unie zou ‘infrastructuur’ kunnen neerzetten tussen Bulgarije en Griekenland. Op die plaats staat nu al een hek, maar dat is oud en zit vol gaten. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zei deze week tijdens een plenair debat in het Europees Parlement: “We kunnen die grens versterken met infrastructuur en materiaal, zoals drones, radar en andere surveillancetechnieken.”

Het parlement keek vooruit naar de Europese top die volgende week donderdag en vrijdag wordt gehouden. Daar staat migratie hoog op de agenda: de 27 lidstaten zijn geschrokken van het aantal mensen dat na corona weer over de grenzen komt.

10.000 grenswachten

Voorafgaand aan het debat bepaalde de grootste Europese fractie, de EVP, in een manifest een nieuw standpunt. De christendemocraten zijn voorstander van grenshekken en ‘ontschepingsplatforms’ – plaatsen buiten de EU waar mensen die per boot op weg waren naar de EU hun asielverzoek kunnen indienen. “Muren zijn voor ons geen taboe,” zei fractievoorzitter Manfred Weber in het debat.

Drie jaar geleden pleitte de EVP voor 10.000 grenswachten. Die zijn ook beloofd, maar nog niet allemaal aangesteld.

Nieuw standpunt

Weber heeft de afgelopen tijd gewerkt aan een nieuw standpunt, dat deze week gepresenteerd werd. Ook CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers werkte daaraan mee. “Twee derde van de mensen die asiel aanvragen, heeft geen bescherming nodig. Die mensen komen uit bijvoorbeeld Marokko, Georgië of Bangladesh. Maar ze worden te weinig teruggestuurd. Vier van de vijf blijven in de Europese lidstaten,” zegt Lenaers.

Het nieuwe ‘position paper’ van de EVP komt op een moment waarop verschillende Europese regeringsleiders aandringen op een scherper asielbeleid. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Zweden, een land dat momenteel geleid wordt door een rechtse coalitie waar de anti-immigratiepartij Zweden Democraten deel van uitmaakt. Zweden is dit halfjaar Europees voorzitter, een positie van waaruit de Europese agenda goed te bestieren valt. Vanuit Italië propageert de uiterst rechtse premier Giorgia Meloni een blokkade bestaande uit schepen, om zo de Middellandse Zee te kunnen afsluiten.

Migrantvijandige sfeer

Tegelijk voert de Nederlandse premier Mark Rutte met bevriende lidstaten campagne tegen wat ‘secundaire migratie’ heet – het verschijnsel dat migranten vanuit het eerste land in Europa doorreizen naar landen als Nederland, Oostenrijk en Duitsland. De afgelopen maanden heeft Rutte daar veel overleg over gevoerd, vorige week nog met Von der Leyen zelf.

Dit alles bij elkaar zorgt voor een nieuwe, min of meer migrantvijandige sfeer in Brussel. Europees commissaris Ylva Johansson presenteerde vorige week bij een vergadering van migratieministers in Zweden nieuwe plannen voor het uitzetten van afgewezen asielzoekers. De Europese Commissie wil dwingender afspraken maken met landen buiten de EU. Zij moeten afgewezen asielzoekers terugnemen en krijgen in ruil daarvoor voordelen in de omgang met de EU, zoals handelsverdragen en soepeler visumregels. Dat moet ertoe leiden dat meer mensen van wie het asielverzoek is afgewezen daadwerkelijk terugkeren naar het land waar ze vandaan kwamen.

De nieuwe toon bevalt rechts

Dat is precies wat er gebeuren moet, zegt VVD-Europarlementariër Malik Azmani. “De Commissie moet al het mogelijke doen om terugkeer mogelijk te maken in de landen van herkomst.”

De nieuwe toon bevalt de uiterst rechtse ID-fractie in het Europees parlement. Fractievoorzitter Marco Zanni constateerde deze week tevreden dat er in Brussel ‘eindelijk wordt gepraat over realistische oplossingen van het migratievraagstuk’.

De linkse fracties in het Europees parlement zijn minder gelukkig. “Ik lees in de stukken van de Europese Commissie niet één keer het woord ‘mensenrechten’ of de frase ‘internationaal recht’,” zei Terry Reintke van de Groenen. Volgens haar is Brussel bezig om van Europa een fort te maken.