Pastelkleurige huizen aan een heldere zee: de vissersdorpjes van Cinque Terre in Italië trekken massa’s toeristen. Na een bliksembezoek laten ze de inwoners achter in de rotzooi.
Een perzikpit, een blikje sinas en twee flesjes water. “En dit is van een half uur, hè?” Giuseppe Giacinto (85) haalt met zijn plastic handschoenen de hortensiastruik voor zijn huis leeg. Hij woont heel zijn leven al in Riomaggiore. De laatste tien jaar is voor Giacinto een grens overschreden. Druk is te druk geworden.
“In de winter is het hier geweldig, maar op dit soort dagen blijven we binnen. Je komt er niet doorheen. Het staat helemaal vast.” Hij gooit het verzamelde afval in een afvalbak een paar meter verderop. “Ik blijf het een paar keer per dag doen, anders verandert mijn voortuin in een afvalberg.”
De dorpen van Nationaal park Cinque Terre zijn ongelooflijk populair. Elk jaar bezoeken ruim 2,5 miljoen mensen de dorpjes de vijf kleurige vissersdorpjes Monterosso al Mare, Vernazza, Coniglia, Manarola en Riomaggiore aan de grillige kustlijn van Ligurië. Sinds 1997 zijn de dorpen van het nationale park opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
Recorddrukte
In Italië groeit het aantal toeristen ongekend hard. Het nationale toeristenbureau Enit maakte vorige maand de cijfers over 2018 bekend: 94 miljoen bezoekers en 216 miljoen hotelovernachtingen – 10 procent meer dan het jaar ervoor. Voor 2019 wordt een nieuw record verwacht. Die toename levert veel geld op, maar zorgt ook voor problemen. In Venetië gingen bewoners de afgelopen jaren massaal de straat op om te protesteren tegen het massatoerisme.
Ook Cinque Terre ontvangt grote groepen van de cruiseschepen die in het nabijgelegen La Spezia aanmeren en daar, onder begeleiding van een gids, de trein pakken naar de Cinque Terre. Na een wandeling door de nauwe straatjes en een paar foto’s in de haven stappen ze weer in de trein naar het volgende dorp.
Burgemeester Fabrizia Pecunia ziet graag dat toeristen langer blijven, zodat ze kennismaken met de streekgerechten en de op de heuvels rond het dorp verbouwde wijn. Pecunia: “Hoe mooi de plaatjes die ze op Instagram zetten ook zijn, Cinque Terre is meer dan dat. We willen die snelle bezoekers ervan overtuigen dat het de moeite waard is om langer te blijven. Dat zou ook op meer begrip van de inwoners kunnen rekenen. Die voelen zich verdrukt. Op de meeste dagen zijn hier meer bezoekers dan inwoners.”
Pecunia kijkt vanaf het balkon van het gemeentehuis uit op de baai. In de verte is gejoel te horen van mensen die een duik nemen in de haven. “En natuurlijk blijven bezoekers welkom, maar alles heeft een grens. Dat de dorpjes mooi blijven en dat er plek is voor iedereen, is ook in het belang van de toeristen. Iemand die een treinticket betaalt en een kaartje koopt voor het nationale park, wil toch niet in een file staan om het dorp in te gaan?”
Laatste slager dicht
Peter en Julie Chambers uit Ierland zijn toeristen zoals de burgemeester het graag ziet. Ze blijven een volle week en willen alle dorpjes rustig bekijken. Peter: “Ik snap dat deze dorpjes een maximum aan het aantal bezoekers willen
stellen, maar ik snap ook alle toeristen die dit met eigen ogen willen zien. Het is van een schoonheid die ik nog nergens anders heb gezien.”
In de haven van Manarola lopen drie groepen met Aziatische toeristen achter hun leiders met vlaggetjes aan. Volgens ober Michele van restaurant Marina Piccola hoef je van die groepen niets te verwachten. “Een ijsje en een flesje water hooguit. En dan hop, door naar het volgende dorp.” Hij woont boven het restaurant en verbaast zich dagelijks over hoe bezoekers zich in zijn dorp gedragen. “Ze picknicken op trappen van huizen, op de stoep, overal waar ze maar een plekje kunnen vinden. Het is een lelijk gezicht en bewoners moeten soms over de pizza etende toeristen stappen om bij hun voordeur te komen. Waanzin.”
Hij erkent dat het een ingewikkelde kwestie is, want hij dankt zijn baan aan diezelfde toeristen. Zijn neef is een kanobedrijf begonnen, zijn vriendin geeft kookcursussen. “Eigenlijk werkt iedereen die ik ken in de toeristische sector, dus we mogen er niet te veel over klagen.”
Volgens burgemeester Pecunia is het vooral zoeken naar een nieuwe balans. Een maximumaantal bezoekers per dag hoort daar wat haar betreft bij, net als een maximum aan toeristenwinkels. Pecunia: “Ik wil voorkomen dat bewoners hier straks geen boodschappen meer kunnen doen. De laatste slager heeft vorige maand zijn deuren gesloten. We willen geen pretpark worden.’’
Spoorbedrijf moet grens stellen
Ze vond het zelf ook wel een dappere actie, vertelt burgemeester Fabrizia Pecunia lachend: bij de rechter heeft ze nieuwe regels voor het Italiaanse spoorbedrijf Trenitalia afgedwongen. Pecunia wil in haar gemeentes Riomaggiore en Monterosso (twee van de vijf Cinque Terredorpen) een betere balans tussen toeristen en inwoners en een rem op het aantal bezoekers zetten.
De meeste bezoekers nemen de Cinque Terre-expresstrein vanuit de haven van La Spezia, waar veel cruiseschepen aanmeren. Pecunia: “Het is simpel: Trenitalia moet het aantal bezoekers dat op een station uitstapt gaan monitoren en mag geen kaartjes meer verkopen als het maximumaantal bezoekers is overschreden is. Trenitalia verdient goud aan al die bezoekers en moet verantwoordelijkheid nemen op dagen dat het echt te veel is.”
Trenitalia stapte naar de rechter, maar die stelde de burgemeester in het gelijk. Pecunia noemt het een overwinning voor alle burgemeesters van toeristische dorpen in Italië. Trenitalia is tegen de uitspraak in beroep gegaan.
‘Centrum Rome wordt museumzaal’
Er wordt nu al een paar maanden opgetreden tegen mensen die eten op de beroemde marmeren Spaanse Trappen in Rome, maar nu mag er ook niet meer op gezeten worden. Plaats nemen op een van de 136 treden kan – ook zonder snack in de hand –de woede opwekken van op fluitjes blazende agenten en een boete opleveren van 250 euro. Wie het in zijn hoofd haalt de trappen te bevuilen of beschadigen, wacht een hogere boete.
Het stadsbestuur beschouwt het centrum als een museum en wil het ook zo runnen, berichtten Italiaanse media. Het Romeinse erfgoed moet beschermd tegen de vele morsende eters op straat, koffers of tassen met wieltjes of halfblote toeristen die in eeuwenoude fonteinen springen.
De gemeente heeft eerder al een heleboel verordeningen opgesteld, maar die worden trapsgewijs ingevoerd.
Toeristen zijn niet de enigen die verrast worden door de regeldrift. Het is nu bijvoorbeeld ook verboden was te drogen te hangen aan straatzijden, iets wat veel Romeinen doen. Wie op zijn balkon een plantje water geeft, kan een boete krijgen als er druppels door de bloempot heen op straat sijpelen.
In meer oude Italiaanse steden staan er hoge boetes op aantasting van het erfgoed. Italiaanse media hebben gemeld dat de gemeentepolitie van Anacapri, het westelijke deel van het eiland Capri, een proces-verbaal heeft opgemaakt tegen het Duitse fotomodel Heidi Klum en haar nieuwe man Tom Kaulitz.
Ze zijn daar het afgelopen weekend getrouwd en zijn met bootjes de ‘grotta azzura’, de blauwe grot, ingevaren – dat is legaal – en hebben daar gezwommen. Dat laatste is al tientallen jaren streng verboden omdat dit de grot zou kunnen beschadigen. De boete kan oplopen tot 6000 euro.
