Een nieuwe bankencrisis komt er niet (maar een beetje eng is het wel)

De Amerikaanse Silicon Valley Bank, die veel techbedrijven bediende, is omgevallen. Ook een paar andere Amerikaanse banken zitten in zwaar weer. Kunnen Europese banken daar last van krijgen? Krijgen we een nieuwe financiële crisis?

“Nou, ik hield mijn hart wel even vast toen ik hoorde van de problemen bij Silicon Valley Bank,” zegt Edin Mujagic, hoofdeconoom bij OHV vermogensbeheer. “Maar ik denk dat de Amerikaanse overheid dit weekend snel en adequaat heeft gereageerd op de situatie.”

De belangrijkste maatregel, stelt Mujagic, is dat de overheid garant staat voor alle banktegoeden, ook die boven de 250.000 dollar. Klanten van probleembanken, zoals Silicon, zijn dus ‘gedekt’: ze hoeven hun geld niet weg te halen bij Silicon en over te brengen naar een grotere bank die minder kans loopt op een faillissement. Een bankrun is zo, in elk geval voorlopig, voorkomen.

Mujagic: “De maatregel bewijst dat de Amerikaanse regering en de centrale bank van de financiële crisis van 2008 hebben geleerd: je moet in zo’n situatie snel en hard ingrijpen. Maar zo’n garantstelling is wel een paardenmiddel. En de problemen die ten grondslag liggen aan de sores bij Silicon zijn er niet mee opgelost.”

Paardenmiddel?

Mujagic: “Als je als overheid garant staat voor alle tegoeden, zeg je in wezen: het maakt niet uit of u uw geld bij een slechte of een goede bank parkeert. Dat is natuurlijk niet gezond. Tweede punt is dat het aan toezicht heeft ontbroken. Na de crisis van 2008 is dat toezicht op de banken verscherpt, maar onder president Trump zijn de eisen voor kleinere banken, met een balanstotaal van minder dan 250 miljard dollar, versoepeld. Silicon viel met zijn balanstotaal van 212 miljard onder dat toezicht-light. Andere banken die nu in moeilijkheden zijn geraakt ook. Nou, het is wel duidelijk dat toezicht-light geen goed idee is.”

“En dan is er de rekening. President Biden heeft gezegd dat de hele operatie de belastingbetaler geen cent kost. Onzin. Grote banken hebben beloofd kleine banken met problemen te redden. Dat betekent dat zij extra kosten maken en die kosten zullen ze doorberekenen aan hun klanten. Er is niet zoiets als een free lunch.”

En die problemen die ten grondslag liggen aan de sores bij Silicon?

“Kern van het probleem is de stijgende rente. De rente is tien jaar lang heel laag geweest, geld lenen was vrijwel gratis. Banken zitten nu met veel staatsobligaties die in waarde zijn gedaald vanwege de stijgende rente. Nieuwe staatsleningen zijn dan aantrekkelijker. Zolang een bank die ‘oude’ obligatieleningen niet hoeft te verkopen, is er weinig aan de hand. Maar Silicon moest ze wel verkopen, omdat klanten hun geld massaal van de bank haalden. Als de omstandigheden veranderen, zie je wie er kwetsbaar is; als de vloed wegtrekt, zie je wie er naakt zwemt.”

Is een renteverlaging dan geen goed idee?

“De Amerikaanse centrale bank, de Fed, heeft de rente al een paar keer verhoogd en heeft nieuwe verhogingen aangekondigd. Door de kwestie-Silicon gaan er nu geluiden op dat de Fed het bij een kleine verhoging moet laten of moet afzien van een verhoging. Dat lijkt mij ongewenst. Als de Fed dat doet, betekent dat wel dat de inflatie langer veel te hoog blijft. Daar zit de gemiddelde burger niet op te wachten. Over kosten voor de belastingbetaler gesproken…”

Is er een kans dat de crisis overslaat naar Europese banken?

“Zoals ik al zei: beleidsmakers hebben geleerd van de crisis van 2008. Banken hebben nu grotere buffers, er is meer toezicht. Ik heb nog niet gehoord dat er Europese banken zijn die in de problemen zijn gekomen door de toestanden in de VS. Maar helemaal gerust ben ik er ook niet op.”

“Feit blijft dat er een bank, die weliswaar niet heel groot, maar ook niet heel klein is, is omgevallen. Dat knaagt, dat voedt de onzekerheid. Vraag is ook hoe banken zullen reageren. Veel bankiers en beleidsmakers zijn jarenlang gewend geraakt aan lage rentes: weten zij wat ze moeten doen nu de omstandigheden zijn veranderd? En ja, ik wil niet pessimistisch zijn, maar als er echt paniek zou ontstaan, als het tot echte bankruns komt, dan zijn de buffers van geen bank daartegen bestand.”