De vondst van het higgsboson was voor Freya Blekman even geweldig als surrealistisch

Wetenschappers vertellen deze zomer over dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt. Deze week: Freya Blekman, hoogleraar deeltjesfysica aan de Vrije Universiteit Brussel en werkzaam bij deeltjesinstituut Cern.

“Als natuurkundige heb ik het idee dat ik een puzzel aan het oplossen ben. In het midden zit een gat en ik zie nog niet precies welke stukjes erin passen. Naar die ontbrekende stukjes ben ik op zoek. Die zoektocht heeft bij mij geleid tot een groot inzicht.

Wetenschap is keihard werken. Samen met collega’s zet je kleine stapjes en als je geluk hebt, doe je die ene ontdekking. Bij alles wat wetenschappers doen, mislukt de eerste keer meer dan 99 procent. Over dat laatste beetje, die grote ontdekking, lees je in de krant.

Topwetenschap is geen werk voor een individu, maar teamwork. De vragen en de problemen die wij proberen op te lossen zijn extreem groot. In 1964 voorspelde Peter Higgs, samen met François Englert en Robert Brout, dat er een extra deeltje moest zijn, wat we nu het higgsboson noemen. In de jaren negentig, toen ik studeerde, waren we nog steeds op zoek naar dat deeltje. Er werd heel lang gesnuffeld. We wisten waar we moesten zoeken, maar konden het niet vinden.

Het is uiteindelijk ontdekt doordat we met heel veel mensen waren. Samen hadden we de allersnelste computers en met elkaar hebben we Cern opgezet, met een fantastische versneller met detectieapparatuur die preciezer is dan alles wat ooit tevoren is gebouwd. We bouwden voort op de schouders van reuzen en dankzij hun kennis wisten we steeds nauwkeuriger waar het deeltje moest zitten. Uiteindelijk vonden we het en op 4 juli 2012 werd bekend dat het higgsdeeltje was ontdekt. Mijn naam prijkte, met die van 2900 anderen, op de paper. Dat moment was even geweldig als surrealistisch.

Soms krijg ik de vraag wat het nut is van ons fundamentele onderzoek. Mijn antwoord is dan: Zo’n beetje alles wat er in je telefoon zit, is op het Cern bedacht.”

Van Jim Jansen verscheen onlangs Voetballers zijn net bewegende deeltjes met nog 55 andere eurekamomenten van Nederlandse en Vlaamse wetenschappers. New Scientist, €14,99.