De Chinese variant van roulette: voor je het weet gaat jouw wijk in lockdown

Een tikje verwilderd zet Zhang Yingyu haar handtas neer op het bankje in het café. “Dit is alles wat ik bij me heb,” zegt ze. De net afgestudeerde twintiger reisde van haar geboortestad Wuhan naar Shanghai om werk te zoeken. “Mijn moeder zei dat ik op moest schieten, omdat onze buurt in Wuhan in lockdown zou gaan. Toen kwam ik aan bij mijn kamer in Shanghai, en toen ging die buurt óók net in lockdown! Mijn bagage stond al binnen. Ik ben snel weggegaan.”

Het is de Chinese versie van roulette. Wie niet opgesloten zit, is continu bang dat zij of hij als volgende aan de beurt is. Zhang kampeert nu bij een vriendin op de bank en moet maar hopen dat deze lockdown na een paar dagen weer voorbij is. “Ik heb al drie dagen dezelfde kleren aan. Gelukkig kan ik van mijn vriendin wat make-up lenen.”

Het aantal coronabesmettingen bereikte deze week het hoogste punt in zes maanden, met 535 nieuwe gevallen op zondag. Verreweg de meeste mensen hebben geen symptomen. In een persconferentie liet de Chinese regering zaterdagmiddag weten vast te houden aan het zerocovidbeleid.

Die mededeling kwam na geruchten afgelopen week dat er versoepeling van het beleid aan zat te komen. De hoop was dat de regels minder streng zouden worden na het twintigste congres van de Communistische Partij, waar Xi Jinping half oktober een derde termijn kreeg als leider. De geruchten leidden tot een opleving op de beurzen van Shanghai en Hongkong.

Peuter overleden

Maar volgens de nationale gezondheidscommissie zorgt China’s covidstrategie voor een ‘stabiele situatie met extreem lage sterftecijfers en ziekenhuisopnames’. Ondertussen vraagt het beleid wel andere, dodelijke offers. Zo viel een vrouw van het balkon van haar afgesloten flat in Hohhot, de hoofdstad van Binnen-Mongolië. En een 3-jarige vergiftigde peuter overleed in de stad Lanzhou, omdat de ambulance wegens rigide covidmaatregelen veel te laat kwam.

Peking stelt het incasseringsvermogen van de Chinezen op de proef. En te midden van de gekmakende onzekerheid lijken er barstjes te ontstaan in de uitvoering van het beleid. De stad Fuzhou is gestopt met het opsporen van contactgevallen, kondigde het stadsbestuur aan. Een hele reeks steden kondigde aan dat inwoners voortaan moeten betalen voor de test die nodig is om een normaal leven te leiden.

De vaak dagelijkse tests wegen zwaar op de lokale budgetten, en kosten de Chinese staat miljarden. Gaan de Chinezen nu betalen, of gaat de regering besmettingen door de vingers zien? Dat laatste is onwaarschijnlijk.

Excuus voor excessieve maatregelen

Peking probeert het beleid pragmatisch te laten klinken. Het is geen ‘one size fits all’, zei Tuo Jia, lid van de nationale gezondheidscommissie, zaterdag. Hij bekritiseerde de reisrestricties en de willekeurige lockdowns (in China ‘statisch management’ genoemd) waarmee veel méér mensen te maken krijgen dan nodig zou zijn.

Maar het erg besmettelijke omikron is lastig te bedwingen. Peking kan nog zo graag willen dat het zerocovidbeleid ‘dynamisch’ is, lokale bestuurders weten goed dat als ze een uitbraak uit de hand laten lopen, ze hun carrière gedag kunnen zeggen. Dus sluiten ze liever zoveel mogelijk mensen op.

In Zhengzhou bood het stadsbestuur wel excuses aan voor ‘excessieve’ coronamaatregelen. In de buurt ligt de Foxconnfabriek, waar duizenden mensen massaal wegvluchtten omdat ze na een paar positieve gevallen zouden worden opgesloten op het fabrieksterrein.

Verreweg de meeste steden die zuchten onder lockdowns, komen niet in het nieuws. Meest schrijnend is de situatie in de westelijke provincie Xinjiang, waar sommige steden al sinds juli zijn afgesloten. En beelden uit de Tibetaanse hoofdstad Lhasa laten woedende Chinese migrantarbeiders zien: ze trokken massaal de straat op omdat ze de stad niet mogen verlaten.

Spartaans ingerichte isolatiecentra

De poorten voor de woontorens in de Xinzhastraat in Shanghai zijn sinds een paar dagen weer potdicht. Bij de supermarkt achter het wijkje testte de man die de boodschappen inpakte positief. Prompt moest iedereen die in de buurt van de winkel was geweest in quarantaine. De vader van een tweejarige peuter die één deur verderop naar het kinderdagverblijf ging, kon nét voorkomen dat zijn zoon werd meegenomen naar fangcang, zoals de spartaans ingerichte tijdelijke isolatiecentra worden genoemd. Als alternatief kreeg de familie een sticker op de deur: alle leden moeten zeven dagen binnenblijven.

Verder naar het zuiden van de stad zijn bij woontoren nummer twee van het wijkje Grand Plaza de linten voor de deur weggehaald. Drie dagen isolatie moet voldoende zijn om iedereen te testen en een besmetting uit te sluiten.

Dat betekent niet dat de bewoners opgelucht kunnen ademhalen. Voor de deur van het gebouw zetten de beveiligers de tafeltjes al neer voor de testers. Terwijl iemand in een allesbedekkend wit pak met een megafoon mensen oproept om te komen testen, stellen de eerste buren zich al op tussen de hekken.

Het is tijd voor hun draai aan de roulettetafel.