PlusUitleg
‘Code rood’: het zorgwekkende VN-klimaatrapport in zes vragen
Het klimaatpanel van de Verenigde Naties, het IPCC, heeft maandag een alarmerend rapport gepubliceerd, waarin staat dat alleen drastische maatregelen nog kunnen voorkomen dat we te maken krijgen met extreme weersomstandigheden. We bespreken de inhoud aan de hand van zes vragen.
Wat is de toon van het rapport?
Wetenschappers zijn zeer, zeer bezorgd. Er is zelfs sprake van een ‘code rood’ voor de mensheid. Het klimaatpanel beschrijft hoe wij mensen het milieu in een ‘ongekend tempo’ hebben aangetast en veranderd. De waarschuwing luidt dat de aarde steeds meer catastrofale rampen riskeert bij gebrek aan een snelle reductie van broeikasgassen.
In eerdere rapporten werd nog tot voorzichtigheid gemaand, nu staat er keihard dat het ‘onbetwistbaar’ en ‘onmiskenbaar’ is dat de huidige opwarming wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. Ofwel: er móet iets gebeuren. De enige echte onzekerheid die er is, zeggen de auteurs, is of de mensheid de wil kan opbrengen en in staat is een nog donkerder toekomst af te wenden.
Wat valt er te zeggen over de timing van dit rapport?
Het rapport wordt gepresenteerd in de aanloop naar de grote VN-Klimaatconferentie in Glasgow die eind oktober begint. Wereldleiders moeten daar besluiten nemen om de onvermijdelijke opwarming van de aarde tenminste nog te remmen. De publicatie komt ook op een moment dat er op veel plekken op de planeet problemen zijn door extreem weer. Denk aan de hitterecords in Noord-Amerika, aan de bosbranden in de Verenigde Staten en Canada, de branden in Siberië en rond de Middellandse Zee. Denk ook aan de vele tropische stormen in Azië en aan droogte in delen van Afrika. Recent nog had Nederland last van extreme regenval en overstromingen. De VN-wetenschappers zeggen dat de intense branden die in de zomer beide halfronden teisteren bijna onmogelijk zouden zijn in een wereld die niet wordt veranderd door menselijke activiteiten.
Wat zijn de scenario’s die het rapport ons voorhoudt?
Als de planeet 1,5 graden opwarmt heeft dat al enorme gevolgen. Ondanks veel mooie woorden om dat te voorkomen zal het niet lang na 2030 al zover zijn. Een miljard mensen krijgt te maken met hittegolven die steeds vaker zullen voorkomen. Het terugdringen van de temperatuur is al niet meer aan de orde, volgende generaties zullen met klimaatveranderingen moeten leren leven.
Het gaat er nu om de stijging van de temperatuur te beperken. Als de temperatuur verder stijgt zijn de gevolgen nog groter. Een temperatuurstijging van 5 graden wordt niet uitgesloten. Dat zou catastrofaal zijn omdat veel landen dan deels onder water komen te staan.
Waarom is dit rapport zo belangrijk?
Het rapport van het IPCC geldt als een van de belangrijkste en meest gezaghebbende VN-documenten waarop regeringen van over heel de wereld hun klimaatbeleid kunnen afstemmen. Een internationaal klimaatpanel van 234 experts heeft de afgelopen acht jaar de meest gezaghebbende wetenschappelijke onderzoeken (14.000) over klimaatverandering geanalyseerd en samengevat. Zo’n stand van zaken wordt sinds 1988 gemaakt en dit is al het zesde rapport.
In plaats van het soort emissiereducties dat volgens wetenschappers moest gebeuren, neemt de wereldwijde vervuiling door broeikasgassen nog steeds toe. Landen zijn er niet in geslaagd de doelstellingen te halen die ze in het kader van het Klimaatakkoord van Parijs van 2015 hebben gesteld.
Sceptici zullen zeggen dat het allemaal bangmakerij is. Hebben ze een punt?
Klimaatsceptici zullen er altijd zijn, alleen staan hun aantallen in geen verhouding meer tot het enorme aantal wetenschappers dat wel van mening is dat de mens de hand heeft in klimaatverandering en dat de mens daar ook wat aan kan doen.
Mensen hebben de temperatuur op de planeet grofweg met 1,1 graden verhoogd door het verbranden van kolen, olie en gas voor energiebehoeften. Dat heeft wereldwijd gevolgen die we nu zien. Recent trokken 14.000 bezorgde wetenschappers aan de bel. Nu niets doen maakt de problemen alleen maar erger en de oplossingen duurder, is hun boodschap. De snelheid van de zeespiegelstijging, het terugtrekken van ijskappen en gletsjers en de zuurgraad van de oceanen worden allemaal beschreven in het rapport als ‘ongekende’ fenomenen in de afgelopen duizenden jaren.
Landen zijn te traag geweest met wat te doen aan het terugdringen van CO2 maar er is nog gelegenheid de allerergste gevolgen te voorkomen. Daarvoor zal de mensheid in 2050 helemaal moeten stoppen met de uitstoot van CO2 in de atmosfeer. Dat is mogelijk door tal van maatregelen die de uitstoot moeten afbouwen en door het compenseren van CO2 door bijvoorbeeld de aanplant van bossen. Doen we dat niet, dan zijn verdere temperatuurstijgingen tot wel vijf graden niet uitgesloten. In dat geval zullen grote delen van de wereld, inclusief delen van Nederland onderlopen.
Wie zijn de tien grootste uitstoters van CO2?
Dat zijn China, de Verenigde Staten, alle landen van de Europese Unie samen, India, Rusland, Japan, Brazilië, Indonesië, Iran en Canada.
