Chaos in Syrië kan zorgen voor weerzien met Nederlandse IS’ers

President Trump weet precies welke kans buitenlandse jihadisten willen grijpen, nu Turkije met zijn instemming Syrië is binnengevallen. “Ze zullen ontsnappen naar Europa, daar willen ze weer naar toe, ze willen terug naar hun huizen.” En, klinkt het fijntjes: “Europa wilde hen maandenlang niet, ook al konden we ze geven. Europa had rechtszaken kunnen voeren, kunnen doen wat het wilde.”

Maar Europa en ook Nederland deed niets. Alleen toen de Nederlandse moeder van twee kinderen overleed door ziekte, werden de weesjes met een Frans transport naar Nederland gehaald. Onderwijl werd de situatie in de kampen maand na maand nijpender. In Al Hol, waar minstens twintig Nederlandse vrouwen met hun kinderen verblijven tussen een ongelooflijk aantal van in totaal 68.000 verslagen IS-aanhangers, zijn inmiddels niet alleen grote tekorten aan voedsel en medische zorg.

Radicalisering

Ook radicalisering slaat hard toe, zeker in Annex, het gedeelte van het kamp waar internationale IS-vrouwen verblijven. Een aantal heeft een eigen tribunaal opgericht, waarbij in tenten recht wordt gesproken. Er zijn berichten over een vrouw die in het kamp werd vermoord, bewakers die worden aangevallen, beelden van kinderen die onder toeziend oog van hun moeder de zwarte vlag van IS hijsen. De vrouwen blijven in het kamp gesluierd, ook uit angst door andere vrouwen gestraft te worden. De laatsten die hier neerstreken zijn het meest gehard: zij bleven het langste trouw aan IS.

Nu dreigen de Koerden die de kampen bestieren hun bewakers in te zetten aan het front tegen Turkije. De bewaking van overvolle gevangenissen waarin strijders worden vastgehouden komt eveneens onder druk te staan. IS zou plannen hebben gedetineerden te ontzetten. Geharde strijders kunnen dan terugkeren naar de jihadistische gelederen, of naar Nederland ontsnappen. Onduidelijk is wie dat moet tegenhouden, nu de Koerdische strijdgroepen de handen vol hebben aan zichzelf.

President Erdogan bezweert ondertussen dat hij niet van plan is IS vrij spel te geven. Strijders moeten gevangen worden gezet, en eventueel gedeporteerd naar de landen waar ze vandaan komen. Vrouwen en kinderen moeten een ‘rehabiliteringsprogramma’ doorlopen. ‘IS zal in dit gebied niet weer aanwezig zijn’. Maar het kan zomaar dat de vrouwen en kinderen op de vlucht zijn geslagen voor het zover komt.

In Al Hol is inmiddels paniek uitgebroken onder vrouwen. Er zou al een ontsnapping hebben plaatsgevonden. Familieleden krijgen berichten waarin wordt gesmeekt de kinderen op te halen. Een ander meldt dat er nog maar voor een paar dagen voedsel is. Sommigen kunnen geen contact meer met Nederland leggen. Eén familielid heeft te horen gekregen dat de vrouwen en kinderen als menselijk schild gebruikt zullen worden. Er zijn angsten dat een bom op het kamp valt, of dat afwezigheid van bewaking zorgt dat radicalen het voor het zeggen krijgen.

Zorgen

Er zijn daarbij grote zorgen over kinderen die ziek zijn – onlangs kreeg deze krant nog foto’s van een jongetje met de naam Ismail. De peuter lachte en huilde niet meer, murw van de omstandigheden waarin hij verkeert. Het is niet te verifiëren of het kind echt in Al Hol verblijft, maar hulporganisaties waarschuwen voor de schrijnende omstandigheden waarin de kinderen moeten overleven. Niet alleen die van IS-vrouwen, Unicef waarschuwt dat duizenden in het gebied waar Turkije binnenvalt in de knel kunnen komen.

Het Rode Kruis roept landen op hun burgers uit de kampen te repatriëren: zowel strijders als hun vrouwen en kinderen. Van die laatste groep hebben sommigen geen ouders meer om voor ze te zorgen. Neem Hatim R., de beruchte Haagse jihadist die inmiddels is gedetineerd. Zijn vrouw is overleden, met zijn kinderen dook hij op in het toen laatste bolwerk van IS: Baghouz. In een kamp wordt door een Nederlandse vrouw voor zijn kroost gezorgd. Het leven van Hatim is totaal veranderd, sinds hij jaren geleden vanuit het kalifaat meldde de rechtszaak tegen hem in Nederland al chips etend te volgen.

‘Wees dapper’

“Neem verantwoordelijkheid, wees dapper,” zegt Fabrizio Carboni van het Rode Kruis tegen de landen waar strijders zoals Hatim vandaan komen, ook al weet hij dat de stap mensen terug te halen ‘een grote uitdaging is op politiek en veiligheidsgebied.’ Tegelijkertijd: als de deuren van kampen en gevangenissen open komen te staan, volgt dezelfde confrontatie met de jihadisten die we eigenlijk liever kwijt zijn.

Het maakt het niet onwaarschijnlijk dat bijvoorbeeld Angela B. straks weer in Nederland te vinden is. Zonder het dochtertje dat in het voormalig kalifaat nieuwsgierig haar hoofd uit een tent stak, om geraakt te worden door een bomscherf – dat is gestorven. Maar met de denkbeelden die haar naar het kalifaat dreven, zo lijkt het door de informatie op haar WhatsApp, waarmee op dit moment geen contact is te krijgen. ‘Laat de ogen van de kuffar nooit verkoeling vinden’ ofwel: laat ongelovigen geen vreugde kennen, staat er te lezen.