Britse regering gaf bevriende coronaprofiteurs alle ruimte

De lange lijst van coronaprofiteurs in het Verenigd Koninkrijk groeit door nieuwe onthullingen wekelijks. Opgeteld bij grove beleidsfouten aan het begin van de pandemie brengt de kwestie de conservatieve regering in verlegenheid.

Politicus Brooks Newmark verliet jaren geleden de regering met het schaamrood op de kaken na een pijnlijk schandaal. Als staatssecretaris had de vrome katholiek zich laten verleiden om pikante foto’s van zichzelf te versturen naar een journalist die zich voordeed als een partij­activiste. Toen enige tijd later een affaire met een alleenstaande moeder aan het licht kwam, nam hij ontslag met de staart tussen de benen.

Deze weinig fraaie geschiedenis verhinderde de vader van vijf kinderen er niet van om tijdens de pandemie een regeringscontract ter waarde van 210 miljoen euro binnen te slepen voor een klant van hem. Newmark werkte als adviseur van zakenvrouw Zoe Ley, die een firma had opgericht om buitenlandse bedrijven aan lucratieve deals te helpen voor persoonlijke beschermingsmiddelen zoals mondkapjes.

Om zijn bonus veilig te stellen nam Newmark contact op met minister Matt Hancock van Volksgezondheid. In de jacht op mondkapjes, schorten, schermen en handschoenen kon hij uitkomst bieden. Wel, zo schreef Newmark, was haast geboden. Hancock toonde zich de moeilijkste niet. Hij gaf zijn politieke vriend groen licht, zonder het voorstel te toetsen aan de aanbestedingsregels.

Deze schimmige en ondoorzichtige manier van handelen in de hoogste regeringskringen vormt geen uitzondering. Volgens een rapport van Transparency International UK kwam bijna 99 procent van de deals voor beschermingsmateriaal tot stand zonder te kijken naar concurrerende voorstellen. Maar liefst 2,1 miljard euro verdween zo in de zakken van mensen met contacten binnen de Conservatieve Partij.

Huisbaas

Hancock, vorig maand opgestapt vanwege een zoenpartij met een adviseur tijdens de lockdown, hielp zijn buurman. De huisbaas van zijn lokale pub kreeg 40 miljoen euro aan belastinggeld om testflacons te fabriceren, hoewel zijn bedrijf daar geen enkele ervaring mee had. Minister Priti Patel van Binnenlandse Zaken lobbyde namens een farmaceutisch bedrijf waar een goede vriend van haar werkte.

Vriendjespolitiek blijkt een vast patroon binnen het kabinet. Het beleid om prominenten voorrang te verlenen, leidde tot gigantische verspilling. Steve Dechan, een voormalig gemeenteraadslid, streek 140 miljoen euro op voor het laten vervaardigen van plastic schermen in China. De partij bleek vrijwel onbruikbaar. Dechan maakt van Sywert van Lienden, die 9 miljoen euro opstreek voor zijn mondkapjeshandel, een beginneling.

De geur van corruptie reikt verder. Volgens een onderzoek van een parlementaire commissie in het Lagerhuis is waarschijnlijk 2,1 miljard uitgegeven aan ondeugdelijk materiaal, terwijl de prijs van het merendeel van de bruikbare bestellingen ver boven het reguliere bedrag uitsteeg.

Onorthodox handelen

Dankzij het werk van collectief Good Law Project kwam in april naar buiten hoezeer de regering bewust ethische regels omzeilde. Er bestond een speciale WhatsAppgroep voor kabinetsleden waarop de directeuren van tweehonderd geselecteerde bedrijven zich konden melden.

Volgens een raming van Transparency UK kan ongeveer een vijfde deel van alle contracten voor beschermend materiaal voor de zorg, ter waarde van 4,3 miljard euro, het daglicht niet verdragen. De regering verdedigt zich telkens op dezelfde wijze: steevast is de crisis de reden voor de gekozen lijn. De schaarste maakte onorthodox handelen noodzakelijk. In de aanloop naar een grootschalige parlementaire enquête begin 2022 benadrukt premier Johnson het uiteindelijke rapport als ‘les voor de toekomst’ te willen gebruiken. Een strafexercitie wil hij ten koste van alles vermijden.

Het excuus van Johnson over unprecedented circumstances, waarin talmen levens zou kosten, verliest inmiddels aan kracht. Een leger aan opportunisten heeft dankzij goede contacten binnen de regering mogelijk doden veroorzaakt.

De containers met onbruikbare spullen die daardoor werden aangevoerd, maakten het voor personeel in de zorgsector noodzakelijk om zelf in elkaar geknutselde mondkapjes te gebruiken. Geen zorgvuldig ingestudeerd antwoord van Johnson kan deze schandvlek uitwissen.