Bolsonaro vaart wel bij pandemie dankzij uitkering voor de armsten

Hij staat in de rij voor de bank Caixa Econômica Federal, die de uitkeringen uitbetaalt. Rogério Faustino (56) draagt een keurig colbert met eronder een zalmkleurig hemd en een zeegroene broek. Hij kijkt ernstig en enigszins wantrouwend de wereld in. “Ik woon alleen met mijn twee honden, ik heb verder niemand om me druk over te maken,” zegt hij. Toch is hij heel blij met de nooduitkering die hij hier komt ophalen.

Helft van het minimumloon

Die overheidshulp van een kleine 100 euro per maand, ongeveer de helft van het Braziliaanse minimumloon, is hem toegekend omdat hij zijn werk als straatverkoper niet meer kon doen. “Maar ik ben al langer werkloos, het gaat al langer slecht met de economie. Ik ben eigenlijk kok.” Het geld helpt hem zijn vaste lasten te betalen. Nu de winkels in Rio weer open zijn en straathandel weer mag, vult hij de uitkering aan met de verkoop van frisdrank en bier.

Politiek analisten wijzen erop dat de nood­uitkering de Braziliaanse president Jair Bolsonaro geen windeieren legt. Zijn populariteit is sinds het begin van de coronacrisis gestegen: waar een half jaar geleden 30 procent van de bevolking hem waardeerde, is dat nu bijna 40 procent. Aanvankelijk werd die stijging in de Braziliaanse pers met enige verbazing ontvangen. Sinds het begin van de pandemie werd het nieuws beheerst door Bolsonaro’s ontkenning van de ernst ervan en de hoge aantallen besmettingen (nu 3,6 miljoen) en doden (circa 116.000).

Nu lijkt het er sterk op dat de noodsteun, die een kleine 70 miljoen Brazilianen, oftewel een derde van de bevolking, bereikt de electorale basis van de populistische president flink heeft verbreed. Waar hij in 2018 aan de macht kwam door vooral steun van de middenklasse, stijgt nu zijn populariteit onder de armen.

Linkse strategie

De vergelijking wordt gemaakt met het sociale programma Bolsa Família, dat onder de linkse president Luiz Inácio Lula da Silva in 2003 werd ingevoerd. Dat programma bedient nog altijd rond de veertien miljoen van de armste Brazilianen, met circa 30 euro steun per maand. De ­radicaal-rechtse Bolsonaro heeft hiermee een linkse strategie ingezet om zijn populariteit te verhogen, zo wordt een beetje gemeesmuild door de grote kranten in Brazilië. De noodhulp wordt waarschijnlijk tot het eind van het jaar voortgezet, maar de regering werkt aan een nieuw uniform programma, getiteld Renda ­Brasil (Inkomen Brazilië).

Middenstand profiteert

Economen wijzen erop dat ook de middenstand enorm profiteert als de armste Brazilianen staatssteun krijgen. Zij potten hun geld niet op, geven het meteen uit aan dagelijkse dingen als eten en toiletbenodigdheden, maar ook aan een nieuwe ventilator of keukenspullen. In Saara, een zone in het centrum van Rio waar goedkope spullen van witgoed tot kleding worden verkocht, is het dan ook een drukte van belang en er staan rijen voor winkels die een maximum stellen aan het aantal klanten. Buiten Saara zijn de luxere winkelstraten echter verlaten. Dat vele winkels uitverkoop houden, lijkt niet te helpen. Er is binnen geen sterveling te bekennen.

Op een hoek in dit verlaten stukje centrum zit Brasílio de Oliveira (60) op een krukje op de stoep zijn lunch van rijst en bonen te verorberen. Naast hem staat zijn kar met kauwgum en snoep, die hij al dertig jaar verkoopt op dezelfde plek. Hij woont in het noorden van de stad en stalt zijn kar elke avond in een ruimte vlak bij waar hij nu zit. Hij wijst naar de overkant. “Daar zit een universiteit, waarvan de studenten elke dag bij me kwamen kopen. Ze hebben me enorm geholpen toen alles dicht ging en ik de straat niet meer op kon.” Een van de studenten slaagde erin 1200 real voor De Oliveira op te halen, een kleine 200 euro, iets meer dan het minimummaandloon in Brazilië.

“Wat mij betreft wordt alles weer vrijgegeven en dragen we geen mondkapjes, want God heerst,” vindt De Oliveira. De hartverwarmende hulp die hij kreeg de afgelopen maanden, toen hij niet kon werken, zijn voor hem een bevestiging daarvan. Hij krijgt ook de nooduitkering en stopt zijn al volwassen kinderen er wat van toe.

Hij is zijn president dankbaar, maar vindt het ook diens taak. “In andere landen helpen ze de mensen die in de problemen gekomen zijn ook.”