Nieuws
Bakkerijen houden hart vast: brood wordt twee keer zo duur door oorlog
Brood zal tot ver in 2023 fors meer gaan kosten door de oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland. Volgens de bakkersbranche wordt brood wel twee keer zo duur. Ook koek, crackers en pizza ontspringen de dans niet.
Met Rusland is Oekraïne goed voor 29 procent van de wereldproductie van tarwe. Maar graan komt vanwege de strijd Oekraïne niet meer uit en blijft vanwege de westerse sancties liggen in Rusland.
“Graan uit Oekraïne gaat vooral naar Zuid-Europa, Afrika en het Midden-Oosten,” zegt Sebastiaan Schreijen, analist consument en voedsel bij Rabobank. “Wíj halen het vooral uit Frankrijk, Duitsland en een beetje uit Nederland. Maar alle landen die nu misgrijpen, zullen het ook daarvandaan gaan halen. Dus komen er tekorten en stijgt de prijs.”
Als de oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland en Belarus langer dan zes maanden duren en de Zwarte Zeehavens dichtblijven, kan de graanprijs volgens Schreijen weleens naar 550 euro per ton stijgen.
“Een jaar geleden werden we al onrustig toen de tarweprijs boven de 180 euro per ton uitkwam,” zegt directeur Wim Kannegieter van de Nederlandse Vereniging voor de Bakkerij (NVB). “Nu voorspellen analisten ten minste een verdubbeling.”
En dat is alleen nog tarwe. Ook andere voedselgrondstofprijzen rijzen de pan uit, nog afgezien van de prijs van gas waarmee bakkersovens worden gestookt. “Gemiddeld kost een kilo brood 2,71 euro. Dat kan weleens een bedrag ruim boven de vijf euro worden. En brood is een eerste levensbehoefte.”
De NVB vertegenwoordigt grote industriële bakkerijen, die 85 procent van de Nederlandse broodmarkt bepalen en veelal leveren aan supermarkten, bakkersketens en de horeca. “Daar liggen de inkoopprijzen grotendeels vast, op enkele dubbeltjes per kilo brood. Dit soort kostenstijgingen kunnen we echt niet dragen.”
Geen brood meer
Of supers bereid zijn meer te betalen, hangt af van hun relatie met de bakker. Maar als ze de duimschroeven aandraaien, kan dat als een boemerang terugkomen, waarschuwt Kannegieter. “Onze leden produceren vaak exclusief voor één keten. Als onder bakkerijen slachtoffers vallen, heeft dat direct gevolgen; die supermarkten hebben dan geen brood meer.”
Bakkerijen houden hun hart vast. “Sinds het uitbreken van de oorlog is onze tarweprijs 30 procent gestegen,” zegt een grote horecabakker in Amsterdam. Die betrekt ‘een heel groot deel’ van het graan van leveranciers die dat weer uit Oekraïne halen.
“Zij berekenen prijsstijgingen direct aan ons door. Daar word je van de ene dag op de andere mee geconfronteerd. Het aanbod is er nog wel, gelukkig. Zolang je er maar voor betaalt.” En bleef het maar bij graan. “Maar alles is in één klap duurder geworden.”
Hij ziet geen ander alternatief dan een forse prijsverhoging. “Er valt niks aan te passen aan de ingrediënten of aan de productie. En we kunnen niet even zeggen dat we ermee stoppen. De horeca is van ons afhankelijk.”
Ook pizza duurder
Het blijft niet bij brood alleen. Topman Philippe Vorst van New York Pizza kijkt elke dag verbijsterd naar de tarweprijs op de toonaangevende Parijse beurs voor landbouwproducten. Een tarwecontract voor maart, dat de 22ste afloopt, kostte vrijdag 396,25 euro per ton, maar stond al eventjes op 426 euro.
De pizzagigant koopt zijn ingrediënten bij leveranciers die direct naar zulke beursprijzen kijken. “Vorig najaar steeg de tarweprijs al boven de 300 euro, vanwege de grondstoffencrisis,” zegt Vorst. “Dat was al uitzonderlijk. Wat er nu gebeurt, kan ik niet geloven. Bloem staat al boven de 400 euro.”
Ook New York Pizza ziet geen andere uitweg dan de prijzen te verhogen. “Prijsstijgingen van 30, 40 procent kunnen we echt niet zelf absorberen. Pizza wordt duurder.” Niet alleen bij zijn ruim 200 franchisezaken, de bakkerij in Amstelveen produceert ook deegbollen voor pizzabakkers in twintig Europese landen.
“Voorlopig redden we ons nog, maar onze leveranciers kunnen al niet meer leveren tegen de afgesproken prijzen. Een van onze pastapartners heeft nog maar vier maanden voorraad.”
Geen graan in de bodem
Als het aan de speculanten op de Parijse agrobeurs ligt, zijn de gevolgen van de Oekraïnecrisis voor de prijs van ons eten op zijn vroegst rond september 2023 weggeëbd. “De komende zes weken moet in Oekraïne gezaaid worden voor de nieuwe oogst,” zegt bakkerijvoorman Kannegieter. “Maar daar hebben ze nu wel wat anders aan hun hoofd.”
“Zelfs als die oorlog over zes weken klaar is, zit er geen graan meer in de bodem. Dat betekent dat straks 28 procent van de wereldproductie van tarwe er simpelweg niet komt.” De termijncontracten voor september en maart 2023 liggen inmiddels ook al boven de 300 euro, een prijs die verder zal stijgen.
“We blijven ons brood wel eten,” verwacht hij. “Brood is basisvoeding. Maar consumenten zullen zeker vaker rechttoe-rechtaanbrood kopen in plaats van luxebrood.”
Chrysanten juist goedkoper
Door de Oekraïneoorlog lopen ook de prijzen van andere grondstoffen voor onze voeding hard op. Zo zijn Rusland en Oekraïne verantwoordelijk voor 75 procent van de export van zonnebloemolie, cruciaal voor iedereen die bakt.
Ook vlees en kip worden duurder. “Zestig procent van de voermaïs voor Nederlandse varkens en kippen komt uit Oekraïne,” zegt voedselanalist Schreijen. “Voederprijzen maken bij boeren tot 80 procent van de kosten uit. Reken maar uit wat dat voor eindprijs kan betekenen.”
Hier de oogst opvoeren, zal niet snel lukken. Dit weekend legde Rusland – met Belarus een van de grootste producenten – de export van kunstmest stil, als die al niet door sancties werd getroffen. “De vraag is nu of boeren meer dierlijke mest gaan gebruiken, met alle gevolgen voor het milieu.”
Toch hebben sancties ook een wrang voordeel. “Door het wegvallen van de export naar Rusland houden wij meer varkensvlees over.” Ook dreigt een overschot aan eieren, peren, bananen en zelfs chrysanten, waardoor die prijzen flink kunnen dalen. “Maar dat zijn tijdelijke gevolgen. Dat zal prijsstijgingen elders niet compenseren.”
