Wie gaat de ‘ziekenhuisrekening’ van het WK in Qatar betalen? De KNVB niet

Op een steenworp van het hotel van het Nederlands elftal in Zeist vertelde Ramesh Prasad Neupane zaterdag op een scherm zijn verhaal. De man uit Nepal (45) werkte aan het Khalifa-stadion in Qatar. Daar speelt Oranje op 25 november tegen Ecuador. Neupane werkte mee aan een documentaire van Human die op 19 november te zien is op tv. Tijdens een debat over ‘de krampachtige discussie’ over het WK voetbal in hotel Oud London was een voorvertoning te zien.

Neupane vertelt daarin dat hij naar Qatar ging om geld te verdienen voor zijn gezin. Voor vertrek was hem 800 euro loon per maand beloofd. In werkelijkheid kreeg hij 50 euro. Hij moest bij de bouwplaats een slagboom bedienen. Toen er een stroomstoring was, viel de slagboom boven op een auto. De werkgever gaf hem de schuld. Vervolgens werkte hij drie jaar voor niks, om de schade van 3900 euro terug te betalen. Naar huis kon hij niet. De werkgever had zijn paspoort.

Louis van Gaal gaf toestemming

Zo zijn er duizenden verhalen van uitgebuite arbeidsmigranten die voor de organisatie van het WK werkten. Een deel overleefde het niet. Met de arbeidsmigranten die nog steeds in Qatar werken gaan de spelers van het Nederlands elftal in de dagen voor de openingswedstrijd van Oranje in gesprek. Dat vertelde secretaris-generaal Gijs de Jong van de KNVB tijdens het debat. Bondscoach Louis van Gaal heeft toestemming gegeven voor die ontmoeting. De arbeidsmigranten worden voorgedragen door Building & Wood Workers, een internationale vakbondsorganisatie waar ook de FNV bij is aangesloten.

De centrale vraag in het debat is wie ‘de ziekenhuisrekening’ van het WK betaalt en slachtoffers als Neupane en nabestaanden gaat compenseren. Amnesty International stelde in mei dat de Fifa en de organisatie in Qatar een fonds van 440 miljoen euro moeten vrijmaken voor compensatie. Volgens Floor Beuming van Amnesty, deelnemer aan het debat, zou de Fifa binnenkort met een antwoord komen.

“De Fifa traineert en zegt al een tijdje: we komen met iets. Ongetwijfeld zal er veel discussie binnen de wereldvoetbalbond zijn. We hebben nu vernomen dat ze eind september of begin oktober met iets komen,” zei Beuming.

‘Een mooi gebaar’

De KNVB vindt het een zaak voor de Fifa, de Qatarese organisatie en bedrijven uit Azië, Amerika en Europa die daar WK-faciliteiten bouwden. Ook 38 Nederlandse bedrijven waren erbij betrokken. Gerard Arink van stichting Pro2 die zich inzet voor arme mensen in Nepal vindt dat ook de KNVB over de brug moet komen. Arink tegen De Jong: “Waarom zegt de KNVB niet: we willen geen euro aan dit WK verdienen?” De hoogste baas van de Nederlandse bond vindt het dat het ‘aan andere partijen’ is om compensatie te bieden.

De spelers komen wellicht nog met een bijdrage. Ze kregen afgelopen week tijdens het trainingskamp in Zeist een filmpje van Amnesty over de situatie in Qatar te zien. “Van Gaal zei daarna tegen de selectie: jongens dit is belangrijk,” zei De Jong. Dat ze ook bereid zijn met arbeidsmigranten te praten noemde Beuming in het debat ‘een mooi gebaar’.

“Maar het gaat niet zo veel veranderen aan de situatie daar. Het zou fijn zijn als de spelers zich meer uitspreken. Dat helpt echt. Ik heb hen verteld: natuurlijk zijn jullie niet verantwoordelijk, maar de enige reden dat er in Qatar stappen in de goede richting zijn gezet, komt door alle aandacht. De stem van voetballers heeft meer invloed dan de mijne. Qatar zelf schuift niet voor niets Ronald de Boer en David Beckham naar voren.”

Paragraaf over mensenrechten

Europarlementariër Lara Wolters (PvdA) wierp in het debat de vraag op of toernooien in de toekomst nog toegewezen moeten worden aan landen waar mensenrechten worden geschonden. Een onafhankelijk adviesorgaan binnen de Fifa over mensenrechten is ontbonden. De wereldbond nam in 2016 weliswaar een paragraaf over mensenrechten op voor toekomstige evenementen, maar het WK voor clubteams werd in 2019 toch aan China toegewezen. De Jong gaf aan dat er binnen de Fifa slechts een kleine groep landen zich hierover druk maakt. “Over de toewijzingen wordt gestemd door 211 landen. Voor hooguit 25, 30 misschien 40 landen is dit een belangrijk item.”

Oftewel, er is geen enkele garantie voor de toekomst. Saoedi-Arabië wil zich kandideren voor het WK in 2030. De Jong mist in dit soort kwesties de steun van (internationale) overheden. “We gaan wel naar Qatar als we gas nodig hebben of het land nodig hebben voor vluchtelingen uit Afghanistan te halen, maar op dit vlak hoor je weinig.”