Serena Williams doorbrak barrières voor veel zwarte Amerikanen

Nu tennislegende Serena Williams haar laatste wedstrijden speelt, staan vooral zwarte landgenoten in de VS stil bij haar rol als voorvechter en inspiratiebron. ‘Ze gaf ons de mogelijkheid te geloven dat we het ook kunnen.’

Toen Clifton Rowell (62) een jongen was, had Harlem geen tennisclubs. In New Yorks voornaamste zwarte buurt ging je basketballen, American football spelen of op honkbal. Tennissen, dat deden vooral witte mensen. “Nu hebben we in Harlem ook tennisbanen,” zegt Rowell, gehuld in een T-shirt met foto van Serena Williams. Afscheid, staat er in grote letters boven.

“Serena en haar zus betekenen heel veel voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap,” gaat Rowell verder. “Ik ben een sportfanaat, maar ik ben pas tennis gaan kijken toen zij speelden – en wonnen. Dat is de sleutel, ze wónnen. Serena gaf ons de mogelijkheid te geloven dat we het ook kunnen. Het maakt ons trots.”

Rowell hangt deze week rond bij het Arthur Ashe stadion in New York, om toeschouwers op de US Open te vermaken met sportquizzen en zo wat bij te verdienen. Sommigen zijn speciaal gekomen om het laatste toernooi van Serena Williams mee te maken. Nu ze heeft laten doorschemeren dat haar tennispensioen nadert, reflecteert Amerika op wat ze heeft betekend, niet alleen voor de sport, maar ook voor het land.

In alles een rolmodel

Toen Serena Williams (40) in 1998 voor het eerst de top 50 van de wereld haalde, was ze een bezienswaardigheid, met haar afrohaar met witte kraaltjes erin. Geen enkele tennisster had zulk haar, behalve haar één jaar oudere zus Venus dan. Nu is tennis in de VS geen witte sport meer.

“Door haar zijn veel kinderen van kleur gaan tennissen,” zei D.A. Abrams, hoofd diversiteit van tennisbond USTA, al toen ze in 2015 een Grand Slam leek te kunnen halen – winst van alle vier grand slams (Australian Open, Roland Garros, Wimbledon en de US Open) in één jaar – wat haar uiteindelijk niet lukte. “Meisjes zien iemand zoals zij tennissen op tv en kunnen zich indenken dat ze zelf ook zoiets kunnen. En belangrijker: ze zien wat je kunt bereiken met hard werken, focus, vastberadenheid en doorzettingsvermogen. Serena Williams is een geweldig rolmodel.”

Ze is zo toegewijd aan haar sport, dat ze lang genoeg heeft doorgespeeld om het op te nemen tegen de meisjes die zich door haar hebben laten inspireren. Naomi Osaka (24), de Japans-Haïtiaanse voormalige nummer 1 van de wereld die opgroeide in de VS, heeft Serena Williams ooit beschreven als ‘de voornaamste reden’ dat ze is gaan tennissen. Coco Gauff (18), ook een rijzende zwarte ster, zei onlangs exact hetzelfde.

De chique elite achtte haar ongeschikt

Serena Williams kwam van ver. Ze groeide op in Compton, een stad in de buurt van Los Angeles waar bendes de dienst uitmaakten. Haar halfzus Yetunde werd doodgeschoten op straat. Vader Williams liet zijn dochters Venus en Serena keihard trainen en hielp hen daarmee naar een compleet andere wereld. ‘Ik werd heel erg gepusht door mijn ouders,’ schreef Serena onlangs in het essay in Vogue waarmee ze aankondigde dat haar ‘evolutie’ naar een post-tennisleven gaat beginnen. ‘Tegenwoordig zeggen veel ouders: laat je kinderen doen wat ze leuk vinden! Nou, dat is niet hoe ik ben gekomen waar ik nu ben. Ik was geen rebel als kind. Ik heb hard gewerkt, en de regels nageleefd.’

Als volwassene had ze daar genoeg van. Serena Williams doorbrak barrières en normen in de starre, traditionele tenniswereld. Ze werd door de chique tenniselite met argusogen bekeken. Haar lange, krachtige en gespierde zwarte lichaam kreeg vaak het stempel ‘mannelijk’, werd bespot of ‘ongeschikt’ geacht voor verfijnd tennis. Ze was te emotioneel en agressief op het veld, als ze een vuist in de lucht stak om een punt te vieren, of schreeuwde in reactie op een besluit van de scheidsrechter dat ze oneerlijk vond.

Williams reageerde vrijwel altijd beheerst en beleefd, maar bleef onbeschaamd de tenniswereld opschudden. Haar kleding paste zelden in de traditionele tennisgarderobe – Williams droeg tule, spijkerstof of een catsuit dat dat machtige lijf nog eens in al zijn glorie liet zien. Zo hielp ze schoonheidsstandaarden verschuiven. “Je laat de wereld schoonheid toch niet bepalen,” zei ze er onlangs over tegen Time Magazine.

Vol liefde voor de sport

Nadat ze in 2016 moeder was geworden, keerde ze terug om daarna nog eens vier grote finales te bereiken. Daarmee zorgde ze opnieuw voor een normverschuiving – voortaan mogen vrouwelijke spelers na een zwangerschap weer instappen op de ranking die ze hadden voor het moederschap.

Bovenal bleef ze lang winnen om haar critici de mond te snoeren. De beste is ze allang niet meer, als nummer 413 op de wereldranglijst, maar het is ook haar houding op en rond het veld, vol liefde voor de sport én voor zichzelf, die miljoenen fans zal bijblijven. Het gaat erom, zo adviseert ze na een carrière van 27 jaar in haar afscheidsessay, om ‘nooit iemand anders jouw verhaal te laten schrijven’. “Wees altijd je echte zelf. Wees trots op wie je bent. Hou van jezelf. Het gaat allemaal om houden van jezelf.”

Katrina McClain (38) uit Brooklyn beschrijft, zoals meer zwarte vrouwelijke toeschouwers rond het tennisstadium in New York, hoe inspirerend het is om Williams onbeschaamd zichzelf te zien zijn. “Wij zwarte vrouwen worden vaak ondergewaardeerd. Het is geweldig om haar uit de schaduw te zien stappen en de lat hoger te leggen. Het is goed om ook haar emoties te zien, hoe ze het racket hanteert zonder zorgen. Dit is wie ik ben, dat straalt ze uit.”

Stacy Rubi (35), die als tiener op high school in de omgeving van New York verdienstelijk tenniste, leerde het spel door op tv naar Serena Williams te kijken. Williams’ succes is ook voor haar een aanmoediging. “Als zwarte vrouw, of als zwarte persoon in het algemeen, moet je zo veel barrières doorbreken. Om dan de beste worden op een plek waar je eerst niet geaccepteerd werd – iedereen wil dat wel.”