Schaker Jorden van Foreest hielp Magnus Carlsen in het geheim bij strijd om wereldtitel

Net als voor zoveel Nederlandse schakers voelt het Tata Steel-schaaktoernooi voor Jorden van Foreest (22), dat zaterdag begint, vertrouwd aan. Maar dit jaar loopt hij met de borst net iets meer vooruit door wijkhuis De Moriaan. Met recht, Van Foreest, is titelverdediger op het ‘Wimbledon van de schaaksport,’ zoals het toernooi in Wijk aan Zee wordt genoemd. Extra druk voelt hij niet, meer zelfvertrouwen heeft hij wel. “Voorheen was ik wel eens onzeker, bang dat het helemaal mis zou gaan. Nu weet ik waartoe ik in staat ben.”

Niet dat hij de illusie heeft dat hij zijn huzarenstukje van 2021 kan herhalen. “Het was een wonder, de kans dat zoiets nog eens gebeurt is nihil,” zegt hij. Van Foreest won vorig jaar 4 partijen, speelde de overige 9 remise en mocht in een spectaculaire tiebreak tegen landgenoot Anish Giri spelen om de eindwinst. Na een supersnelle armageddonpartij, waarbij de stukken letterlijk over het bord vlogen, ging Giri door zijn bedenktijd heen, en werd Van Foreest, op dat moment de nummer 67 van de wereld, gekroond tot eerste Nederlandse toernooiwinnaar in 36 jaar.

In één klap veranderde de statuur van Van Foreest, al is hij de eerste om dat te relativeren. “Dat ik won was fantastisch, maar schaaktechnisch was het niet zo bijzonder. Mijn spel was goed en solide, ik heb gewoon heel veel geluk gehad. Later in het jaar heb ik toernooien gespeeld waar ik veel tevredener over ben.”

Harder werken

Inmiddels staat Van Foreest 35ste op de wereldranglijst, maar weinig tegenstanders onderschatten hem nog. Waar schakers uit de top 10 voorheen dachten dat er tegen Van Foreest wel wat te halen viel, zijn ze nu meer op hun hoede, merkt hij. “Toppers spelen wat behoudender tegen mij, waardoor ik minder kansen krijg om te winnen. Dan merk je dat er anders tegen je wordt aangekeken. En het betekent dat ik nog harder moet werken.”

Naast zijn winst in Wijk aan Zee kende 2021 nog een hoogtepunt voor Van Foreest. Begin april, toen het kandidatentoernooi had uitgewezen dat de Rus Jan Nepomnjasjtsji wereldkampioen Magnus Carlsen mocht uitdagen, ontving Van Foreest een mailtje van de hoofdtrainer van de Noor. Of hij plaats wilde nemen in het team van Carlsen. “Daar hoefde ik geen seconde over na te denken, zo’n kans krijg je maar één keer in je leven. Ik kijk al zo lang op tegen Carlsen, droomde vroeger dat ik eens tegen hem mocht spelen, en nu werd ik gevraagd om voor hem te komen werken.”

Van Foreest zegde toe, in het diepste geheim, want zelfs de samenstelling van het team van secondanten is informatie waar de tegenstander op kan anticiperen. Wel moest Van Foreest toestemming vragen aan Giri, voor wie hij in de voorbereiding van het kandidatentoernooi had gewerkt. Nadat die zijn zegen had gegeven kon hij aan de slag.

Voetballen in Cádiz

“Naast Carlsens trainer en Magnus zelf waren we met z’n vieren. Veel gebeurt online, maar we zijn ook op trainingskamp naar Litouwen gegaan, en twee weken naar Cádiz, in Zuid-Spanje. Best gezellig, maar vooral hard werken. De dagen bestaan uit eten, slapen, schaken en sporten. Magnus houdt van voetballen, en het hotel had geregeld dat we op een veld in de buurt tegen een paar lokale jongens konden spelen. Verder is het vooral openingen bestuderen, daarmee konden we Magnus het meeste helpen. Er wordt van je verwacht dat je met nieuwe ideeën komt, waarmee je het team van de tegenstander kunt outsmarten, want zij werken natuurlijk ook aan allerlei openingsinnovaties. Uiteindelijk is Carlsen de baas, hij moet het achter het bord doen.”

Tijdens de titelstrijd, die in Dubai plaatsvond, zat team-Carlsen in Phuket, Thailand. Een resort aan het strand, maar Van Foreest en de drie andere grootmeesters kregen van de zon en de zee weinig mee. “We zaten vooral op de hotelkamer, om online de partijen te volgen en tegelijkertijd ideeën te bedenken voor de volgende dagen. We hadden tijdens de tweekamp alleen contact met zijn coach, om te voorkomen dat Magnus van vijf verschillende mensen zou horen wat ie moest doen.”

Carlsen zou, nadat de eerste 5 partijen in remise waren geëindigd, zijn opponent verpletteren en de wereldtitel behouden. Voor Van Foreest was het een lucratieve opdracht – al wil hij niet zeggen hoeveel geld hij ermee verdiende – maar vooral een leerzame ervaring. “Als je Magnus van zo dichtbij meemaakt zie je pas hoe goed hij is, en hoe groot de kloof tussen hem en mij. Zijn inzicht is zo fenomenaal, alles wat hij zegt over schaken klopt. Ik heb alleen maar meer bewondering voor hem gekregen.”