Ajax komt maar niet uit de beladen schaduw van Marc Overmars, tuchtzaak loopt nog steeds

Maandag is het precies een jaar geleden dat Marc Overmars als een dief in de nacht vertrok bij Ajax, maar zijn schaduw hangt nog steeds over de Johan Cruijff Arena en De Toekomst. De crisissfeer rond het eerste elftal en het ontslag van trainer Alfred Schreuder kunnen niet los worden gezien van de aftocht van de technisch directeur, die nog altijd geen opvolger heeft. Zijn erfenis belast de pogingen een vrouwvriendelijker werkklimaat te creëren.

In navolging van oud-coach Erik ten Hag brak oud-Ajacied Keje Molenaar vorige week een lans voor de rentree van Overmars, op voorwaarde dat de door hem lastiggevallen vrouwen daarmee instemmen. Dat zou hen in de positie brengen dat ze een veto kunnen uitspreken. Het laat zich raden hoe dat zou worden opgevat in fanatieke supporterskringen, waar Overmars nog steeds sympathisanten heeft. In de Arena werd zijn naam dit seizoen een paar keer gescandeerd.

Dat speelt ook een rol bij de weigering van oud-speelsters van Ajax Vrouwen om met naam en toenaam te getuigen in het nog altijd niet afgesloten tuchtrechtelijk onderzoek tegen Overmars. Bij gebrek aan medewerking van Overmars en het uitblijven van meldingen van mogelijke slachtoffers, leek het onderzoek het voorbije najaar te worden afgesloten. Maar toen Het Parool in september berichtte dat niet alleen ondersteunend personeel, maar ook oud-speelsters waren geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag van de oud-directeur, gaf dat een nieuwe impuls.

Een woordvoerder van het Instituut Sportrechtspraak (ISR), dat het tuchtrecht voor een groot aantal sportorganisaties invult, gaat niet in op vragen hierover en wil alleen bevestigen dat het onderzoek nog loopt. Volgens ingewijden zijn er contacten met oud-speelsters, maar willen zij alleen anoniem met het ISR praten uit angst voor repercussies. En omdat anonieme meldingen in het tuchtrecht niet bruikbaar zijn – de beschuldigde kan zich daar niet tegen verweren – brengt dat het onderzoek vooralsnog niet verder.

Het ISR heeft niet meer dan een geanonimiseerde samenvatting gekregen van het door Ajax bestelde rapport van bureau Bezemer & Schubad, dat in het voorjaar van 2022 werd afgerond en nog altijd geheim is. De buitenwacht moet het doen met een persbericht uit mei vorig jaar, dat de ‘ernstige aard’ van Overmars’ gedrag bevestigt en stelt dat ‘een aantal vrouwen binnen Ajax is geconfronteerd met ongewenst gedrag’.

De gunfactor van Overmars

De worsteling met de erfenis van Overmars kwam al tot uiting bij de algemene ledenvergadering van de vereniging Ajax (de amateurtak van de club) in juni vorig jaar. In een interview daar vertelde Gerry Hamstra – met Klaas-Jan Huntelaar vooralsnog verantwoordelijk voor het technisch beleid – dat Overmars als technisch directeur ‘wereldtop’ is en de ‘gunfactor’ heeft.

Frank Eijken, die als voorzitter van de Bestuursraad gaat over de benoeming en het ontslag van de raad van commissarissen, zei in het laatste jaarverslag van de vereniging dat de beoogde cultuurverandering ‘jaren gaat duren voordat het effect heeft’.

De vraag is of iedereen daar het geduld voor heeft, zeker nu de prestaties van het eerste mannenelftal – doorgaans bepalend voor de sfeer – zwaar te wensen overlaten. Sommigen vinden de discussie over een veilig werkklimaat wel erg afleiden van de corebusiness van Ajax: voetbal.

Jack Spijkerman

Op de recentste ledenvergadering, in december, vroeg clublid Jack Spijkerman zich af of de cultuuromslag niet te traag verloopt. Bij organisaties als de KNVB en ABN Amro zijn protocollen over een veilig werkklimaat toch al lang beschikbaar?

Een ander lid uitte zijn zorgen over een ongezonde machtsverhouding tussen trainers en jeugdspelers en over onacceptabel taalgebruik in de kleedkamer. Om dat soort zaken in kaart te brengen zal een afgelopen najaar benoemde commissie een cultuuronderzoek laten verrichten onder medewerkers. Aan het begin van de zomer moet een adviesrapport klaar liggen voor de directie. Ook krijgen leidinggevenden training over omgangsvormen en cultuur.

Angst overwinnen

De commissie, waar assistent-trainer Michael Reiziger lid van is, telt twee externe deskundigen: arbeidsrechtadvocaat Mirjam Decoz en organisatieadviseur Alie Kuiper. Op de ledenvergadering van december zei Kuiper erop te vertrouwen dat er echt wat bereikt wordt en dat het rapport niet in een la verdwijnt. Het duo zal zo’n twintig bijeenkomsten beleggen om de problematiek uit te diepen.

Het moet ertoe leiden dat slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag hun angst overwinnen om aan de bel te trekken. Dat daar nog een wereld te winnen is, kan worden opgemaakt uit de eerste maanden na de aftocht van Overmars, toen het wel erg stilletjes bleef aan het loket van de twee huidige vertrouwenspersonen van de vereniging Ajax. In het jaarverslag uitte een van hen haar zorgen: “We hebben onszelf daar ook wel over verbaasd en zijn er zelf ook niet helemaal gerust op.”