Zijn we te weinig met onze dood bezig? ‘Sterven lijkt steeds meer een keuze te zijn geworden’

Het is vandaag de nationale dag Aandacht voor Sterven. Ineke Visser (60), van het Landelijk Expertisecentrum Sterven, vertelt waarom dat belangrijk is.

Zijn we te weinig met ons sterven bezig?

“Sterven lijkt steeds meer een keuze te zijn geworden. Er is meer aandacht voor ingrijpen door euthanasie of palliatieve sedatie om lijden te voorkomen of verlichten. Maar het proces van sterven, daar zijn we minder mee bezig. De dood speelt zich in het Westen buiten ons blikveld af. De onbekendheid maakt angstig. We vermijden het liever. Terwijl het een diepmenselijke ervaring is.”

Wat bedoelt u met het ‘proces’ van sterven?

“Sterven is gelaagd. Het is meer dan een fysiologisch proces. Het is ook een mentaal, emotioneel, relationeel en spiritueel proces. Dat maakt het tot iets kostbaars, waar we langer bij stil zouden mogen staan.”

Hoe komt het dat we daar nauwelijks over nadenken?

“Het sterven is erg gemedicaliseerd geraakt. Dat komt door de voortschrijdende medische wetenschap: er kan steeds meer, we worden ouder met toegenomen medicijngebruik tot gevolg. Tegelijkertijd overwegen veel mensen euthanasie om toekomstig lijden te voorkomen. De maakbaarheidsgedachte speelt daarin een rol: we kunnen er iets aan doen, dus waarom zouden we het dan laten?”

Wat loop je op die manier mis?

“Wanneer je maar blijft doorbehandelen of juist ingrijpt in het stervensproces, ontneem je jezelf de kans om goed afscheid te kunnen nemen en het leven op al die lagen af te ronden. Toegroeien naar het levenseinde is waardevol. Helemaal als er ruimte en tijd is om dat samen te beleven. Nabestaanden ervaren dan niet alleen gemis en verdriet na het overlijden, maar zijn ook dankbaar voor de manier waarop ze afscheid hebben kunnen nemen. Dat zijn indringende, betekenisvolle ervaringen. En die zouden we niet uit de weg moeten gaan.”