Waarom verkoopt de tabaksindustrie nog steeds verboden mentholsigaretten?

We laten ons niet inpakken door marketingtrucs, smoesjes en verkooppraat. Onze eigen ombudsman spreekt zich uit. Deze keer: de mazen van de mentholwet.

Drie jaar geleden werd tabak met een smaakje verboden in Nederland. Van vanille tot menthol, het mag niet meer over de toonbank. Het zou kinderen en volwassenen sneller verslaafd maken aan tabak, doordat de nasmaak van een sigaret minder vies is. Menthol in een sigaret is als appelmoes over groente: het maakt alles lekker, zelfs spruitjes. In Engeland zegt een op de zes mentholrokers te zullen stoppen met roken als de pepermuntsmaak niet meer verwerkt is in een sigaret. Dat zou betekenen dat drie procent van de totale sigarettenverkoop in rook opgaat voor de tabaksindustrie, schreef de Daily Mail. Daar zijn de tabaksbazen niet blij mee, dus stoppen ze hun miljoenen, verdiend aan doodzieke, verslaafde of intussen overleden klanten, in juridische toptalenten, zodat zij een maas in de wetgeving vinden.

En er is resultaat geboekt. Want wat kun je nu kopen in de supermarkt? Lucky Strike Ice-cold, 20 stuks voor 7 euro. Goedkoper dan de ‘gewone’ naar tabak smakende sigaret. Je steekt een Ice-cold op en je krijgt de vertrouwde teersmaak in je mond, afgetopt met een zweem menthol. Maar dat mag toch niet? Volgens Lucky Strike gaat het niet om menthol, maar om een ‘verkoelend effect’, nagebootst met synthetische stoffen. En dat is dus geen smaak te noemen. Alsof ik naar staatsecretaris Digitale Zaken Van Huffelen zit te luisteren die ‘niet weet’ of ze de grondwet overtreedt. Je van de domme houden brengt je tegenwoordig ver in de wereld.

Tijdrovend

Ik trek aan de mouw van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Zijn ze op de hoogte van de Ice-coldsigaretten, de wolf in schaapskleren? “Er is een aantal onderzoeken gestart om te kijken of er tabaksproducten met smaak in omloop zijn, hier wachten wij de uitslag van af. Dit is complex en tijdrovend vanwege de Europese procedure die daarbij moet worden gevolgd,” aldus woordvoerder Pascale Schreurs. En dan komt de rokende aap uit de mouw: “Als een product in onderzoek is, mag dat product in de handel blijven tot het onderzoek is afgerond.” En dat weten de paffende bazen van Lucky Strike, de multinational British American Tobacco (BAT), maar al te goed.

Zij kwamen namelijk zelf in actie toen hun grote concurrent, Japan Tobacco International (JTI), in 2020 na het verbod op smaakjessigaretten Camel Active op de markt introduceerde – eveneens met iets dat op mentholaroma leek. BAT diende een klacht in bij de NVWA, dat desgevraagd bevestigt dat ze momenteel ook onderzoek doen naar Active. Die klacht was drie jaar geleden: Active is nog steeds te koop in supermarkten en tankstations, door die ‘Europese procedure’. Wat JTI kan met Active, zal BAT gedacht hebben, kunnen wij ook met Ice-cold.

Waar enorme winst te halen is, blijkt de gezondheid van klanten ondergeschikt. Waar de handhaver niet krachtig optreedt, gaan bedrijven de grenzen opzoeken en er zelfs overheen. En dan blijft er eigenlijk nog maar één oplossing over, stelt activist en longarts Wanda de Kanter: “Verbied nicotine. Dan stopt iedereen.” Met of ­zonder menthol.