Twitteraar @YorickB is dol op coronadata: ‘Ik ben soms sneller dan het RIVM’

Yorick Bleijenberg (36) is amateurdata-analist en voorziet zijn ruim zesduizend Twittervolgers dagelijks van duidelijke coronagrafieken. ‘Ik spring in een gat.’

Rond kwart over drie is het spitsuur voor de amateurdata-analisten op Twitter. Dan zijn de cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) en het RIVM binnen. “We chatten daarna onderling over de patronen in de cijfers, wat opvallend is en in hoeverre ze afwijken,” zegt Yorick Bleijenberg uit de Rivierenbuurt in Amsterdam.

Hij verwerkt sinds vorig jaar maart de coronacijfers in aantrekkelijke visualisaties en plaatst die op Twitter. Zijn 6858 volgers – het aantal stijgt elke dag – zitten vaak al vanaf twee uur ’s middags, zodra het aantal ziekenhuisopnames van die dag bekend is, in de startblokken om te kijken wat @YorickB te melden heeft.

Vragen, opmerkingen en speculaties stromen binnen. Welke invloed had code rood? Zou het kunnen dat het aantal ziekenhuisopnames daalde, omdat de patiënten eerder naar huis werden gestuurd vanwege het winterweer? Waarom waren er wel besmettingen terwijl de testlocaties dicht waren in verband met de sneeuw?

Dan legt Bleijenberg uit dat er altijd wat vertraging zit in de cijfers, waardoor nog positieve besmettingen van de dagen ervoor worden doorgegeven. “Meestal houd ik me een beetje op de vlakte in discussies over de oorzaken van stijgingen of dalingen van besmettingen en ziekenhuisopnames, maar vragen beantwoord ik vrijwel altijd. Ik ben geen epidemioloog, maar kan wel iets zinnigs zeggen over de wijze waarop de data tot stand komen, hoe ermee wordt omgegaan en hoe je ze vervolgens op een fatsoenlijke manier presenteert. Als je daar elke dag tijd insteekt, word je vanzelf deskundige.”

Wingsuit

Bleijenberg is afgestudeerd in moleculaire levenswetenschappen en werkt bij de klantenservice van Netflix. In zijn vrije tijd vliegt hij graag langs de wolken in een wing­suit: een overall met kunstmatige vleugels. En als hij het niet zelf doet, doen zijn twee grasparkieten het wel, terwijl hij vanachter zijn beeldscherm nieuwe corona- en vaccinatiecijfers verwerkt. Hij behoort inmiddels tot de top honderd populairste twitteraars van Nederland en Vlaanderen. Niet omdat hij de meeste volgers heeft, maar omdat zijn naam het vaakst wordt vermeld.

‘Data Day 24 -No change in trend- #Covid_19 #COVID #COVID19NL #covid19Nederland #rivm.’ Het is de eerste tweet, voorzien van vier duidelijke grafieken, die hij op 21 maart 2020 op Twitter plaatste.

“Ik was daar vanaf 27 februari al mee begonnen, maar zette toen nog niets op Twitter. Het RIVM publiceerde nieuwe cijfers en meteen al viel me de exponentiële groei op van het aantal besmettingen. Cijfers alleen zeggen niet zo veel, dus ik ben ze, zoals veel mensen in die tijd, in ­Excelsheets gaan zetten. Aanvankelijk deed ik dat voor mezelf, omdat ik inzichtelijk wilde krijgen hoe Nederland ervoor stond. Ik vergeleek de situatie met die van Italië, waarvan we wisten dat het snel erger kon worden.”

Bleijenberg deelde zijn coronagrafieken in het begin ­alleen met andere zelfbenoemde datanerds op de chat­apps Telegram en Slack. “Pas later ben ik de visualisaties op Twitter gaan posten. Ik merkte dat er veel behoefte was aan een aantrekkelijke presentatie van de cijfers die het voor mensen duidelijker maakt. De overheid had het coronadashboard toen nog niet. En ook nu dat er wel is, zijn lang niet alle data overzichtelijk in beeld gebracht.”

Bleijenbergs aantal volgers vertienvoudigde in korte tijd en zijn website coronabeeld.nl heeft elke dag tweeduizend vaste bezoekers. “Dat is voor internetbegrippen niet zo veel, maar het zijn toch tweeduizend mensen die ik elke dag voorzie van informatie.”

Sinds 27 januari publiceert hij ook dagelijks de schatting en de registratie van het aantal vaccinaties op basis van ­gegevens van de rijksoverheid. Daarnaast houdt hij in grafieken gegevens bij over bijvoorbeeld de mobiliteit in ­Nederland vergeleken bij een week ervoor, de besmettingen naar leeftijd, het aantal besmettingen per provincie of stad, het aantal doden, het aantal ‘gewone’ griepgevallen.

Soms constateren fanatieke volgers enthousiast dat Bleijenberg de vaccinatieschatting en de registratie eerder op Twitter heeft staan dan het RIVM.

Gevoel van de dag

In het begin voerde hij de cijfers van het RIVM, de ziekenhuizen en het LCPS handmatig in. “Nu kost het me minder tijd, omdat ik het softwarepakket R gebruik, waarmee je kunt programmeren voor statistiek en data-analysedoeleinden. De cijfers worden in mijn programma automatisch omgezet in een grafiek en op Twitter gepost. Dat gaat heel snel, soms sneller dan het RIVM ze op Twitter heeft. Het enige wat ik nog zelf doe, is elke dag een titel bedenken boven de grafiek. Dat is een quote of gevoel van de dag. Mensen vinden dat heel leuk en reageren er ook op.”

Zo bedacht Bleijenberg titels als ‘The-Will-this-week-overtake-last-week-graph’, ‘Vaccinatiedag 36: de ‘we-komen-weer-op-gang-editie’ en ‘Day 349, The it’s-freezing edition.’

Bleijenberg is niet de enige amateurdata-analist op het gebied van corona. Op Twitter zijn er nog zo’n tien uit heel Nederland actief, onder wie @edwinveldhuizen, @mzelst, @tijnbroekman, @BDdataplan, @hjwesteneng en @innouveau. Allemaal hebben ze duizenden volgers, doen ze het onbetaald en plaatsen ze dagelijks een update over de coronacijfers.

Marino van Zelst heeft 16.000 volgers, heel wat meer dan Bleijenberg, maar onderlinge concurrentie is er niet. “Marino en ik kennen elkaar goed. Ook met de andere data-analisten op Twitter heb ik dagelijks contact,” aldus Bleijenberg. “We hebben ieder onze eigen specialiteit. Als we vragen krijgen van volgers, is het handig als je naar elkaar kunt doorverwijzen. We doen dit naast ons werk, dus onze tijd is beperkt. Henk-Jan Westeneng zit bijvoorbeeld op het R-getal en Jeroen Breen van Innouveau is meer bezig met cijfers over het coronavirus in het rioolwater. Zelf ­focus ik op vaccinaties.”

Technische discussies

Bleijenberg heeft een voorkeur voor de vaccinaties, omdat ze deel zijn van de oplossing. “Het is interessant om te zien hoe dat verder verloopt. De hele EU krijgt vaccins, dus je kunt ook goed vergelijken hoe wij het doen ten opzichte van andere landen. Helaas kan dat wel wat beter.”

‘De-GGD’en-zijn-weer-lekker-bezig,-maar-we-moeten-sneller’, schrijft hij dan ook als kopje boven nieuwe cijfers. Zijn werk is nooit ontstaan uit kritiek op of wantrouwen ­jegens de overheid. “Ik spring alleen in een gat. Lang niet alle data worden duidelijk ­gepresenteerd, terwijl mensen daar wel in geïnteresseerd zijn.”

De langetermijntrends op coronagebied bespreekt hij ­alleen als lid van de community van het Red Team, een ­onafhankelijke expertgroep gericht op preventie en ­bestrijding van corona en Covid-19 in Nederland. “We verzamelen publicaties en voeren binnen die groep technische discussies over coronaproblemen, signaleren trends en maken vergelijkingen. Waarom bijvoorbeeld het aantal ziekenhuisopnames in de eerst golf en in november sneller daalde dan nu. Die gesprekken vinden buiten Twitter om plaats.”

Hoewel Bleijenberg een voorliefde heeft voor statistiek en data, was hij daar voorheen niet mee bezig. “Ik hield ­alleen mijn gewicht bij in een app. En dat pakte goed uit, want ik loop veel tijdens de lockdown,” zegt hij ­lachend. “Wel heb ik gemerkt dat ik het erg leuk vind om cijfers te verwerken in visualisaties. Maar of ik dat ook de hele dag zou willen doen? Dat hangt van het onderwerp af. Voorlopig houd ik het liever bij een hobby. Ik vind het waardevol om mensen op deze manier te informeren en te helpen. Met weinig moeite doe je ze een groot plezier.”