Schulden? Pak ze meteen aan: ‘Oogkleppen ophouden en post niet openmaken is geen goed idee’

Met de explosief stijgende prijzen voor het levensonderhoud loop je makkelijker het risico in financiële nood te raken. Wegkijken is verleidelijk, maar vergroot je probleem juist. Hoe bied je schulden het hoofd? Zes tips.

Nederlanders maken zich in toenemende mate zorgen of ze hun boodschappen en rekeningen wel kunnen blijven betalen. “Normaal gesproken vindt ongeveer een derde van alle mensen het lastig om rond te komen,” zegt woordvoerder Karin Radstaak van het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting). “We denken dat dat aantal nu veel hoger ligt.”

Dat denkt ook Antoinette van der Veer. Ze werkt bij Geldfit, een organisatie die mensen met geldproblemen naar passende hulp verwijst. Zij heeft het al maandenlang druk. “Gewoonlijk is het rustig in de zomer, nu staat de telefoon roodgloeiend. We hadden in augustus ruim 135.000 bezoekers op onze website, bijna tien keer meer dan vorig jaar. We merken dat niet iedereen een financiële buffer heeft en dat is wel nodig. Mensen komen makkelijk in de knoei als ze een keer te weinig geld hebben om een rekening te betalen. Als dan ook nog de wasmachine kapotgaat of de ketel moet worden vervangen, ontstaat er een probleem.”

1. Zoek op tijd hulp

In dat geval is het zaak zo snel mogelijk hulp te zoeken (zie kader onderaan). “Mensen wachten daar te lang mee,” zegt Ariane Kleijwegt, woordvoerder bij overheidsinstelling Wijzer in Geldzaken. “Dan zijn de schulden vaak al hoog opgelopen, tot gemiddeld zo’n 40.000 euro na vijf jaar, en is het veel lastiger de problemen op te lossen.”

Met onbetaalde rekeningen kun je al snel te maken krijgen met extra kosten. “Het is vlek op vlek,” zegt Radstaak. “Er komen mogelijk incassokosten bij die jij moet betalen, administratiekosten, boetes en rente. Dat veroorzaakt veel stress en een vicieuze cirkel naar beneden.”

2. Zet in- en uitgaven op een rijtje

Van der Veer spreekt veel mensen die altijd goed konden rondkomen en geen schulden hadden. “Een groep die sluipenderwijs in de problemen komt door kleine dingen. De energierekening is een duidelijke opgelopen kostenpost, maar daarnaast is alles ongemerkt duurder geworden en opeens is het geld op.”

Wat je het beste kunt doen als je een rekening niet kunt betalen, is er gelijk bovenop zitten. “Als je niet gewend bent geldproblemen te hebben, leef je anders dan mensen die dat wel gewend zijn,” zegt Van der Veer. “Die groep kunnen we vaak helpen met een overzicht van inkomsten en uitgaven en vervolgens advies over anders leven en besparen.”

Daarnaast kunnen mensen proberen iets toe te voegen aan de inkomstenkant. “Niet iedereen die recht heeft op toeslagen en vergoedingen weet dat en maakt er gebruik van,” zegt Kleijwegt. “Je kunt via de toeslagenwijzer (datgeldtvoormij.nl, red.) kijken of je ergens recht op hebt. Ook bij gemeenten zijn veel regelingen voor mensen met een laag inkomen. Voor minima is er, ook via de gemeente, een energietoeslag. Daarnaast kun je kijken of je meer kunt werken om je inkomen te vergroten.”

3. Maak afspraken met schuldeisers

“Mocht je in de problemen komen, betaal dan in elk geval je huur, energierekening, zorgverzekering en belasting,” somt Van der Veer op. “Dat is niet leuk, maar wel noodzakelijk om onderdeel te zijn van onze samenleving. Als je achterloopt met huur of hypotheek loop je het risico uit je huis te worden gezet. En je wil ook niet afgesloten worden van gas en licht. Mocht het een maand niet lukken om te betalen, bel de instelling dan om een regeling te treffen. Alle bedrijven willen helpen, want niemand zit te wachten op een schuldenprobleem.”

Ook Radstaak raadt aan om direct afspraken te maken met instanties. “Helaas zijn de problemen daarmee niet gelijk opgelost. Je kunt wel een betalingsregeling treffen, maar de schulden blijven staan tot ze zijn afbetaald. We hebben voor beginnende schulden de site zelfjeschuldenregelen.nl met informatie over hoe je kunt beginnen en een aflosplan maakt. Je vindt er ook voorbeeldbrieven om goede afspraken te maken met je schuldeisers.”

4. Meld je bij je gemeente

Als de schulden al hoger zijn opgelopen en je te maken krijgt met schuldeisers, incassobureaus of deurwaarders, is het verstandig contact op te nemen met je gemeente. In vrijwel alle gemeenten kun je terecht voor – gratis – hulp. Er zijn inloopspreekuren en vrijwilligers die kunnen helpen met het maken van een overzicht en het schrijven van brieven. Ook kunnen ze kijken of je in aanmerking komt voor toeslagen en tegemoetkomingen. Zij kunnen je helpen met verschillende organisaties (voedselbank, kledingbank), bijzondere bijstand en extra potjes ter compensatie. Soms stelt de gemeente een bewindvoerder aan die zorgt dat de belangrijkste schulden worden voldaan.

5. Beslag op inkomen en schuldsanering

Als je schulden heel hoog oplopen, kan een deurwaarder beslag leggen op een deel van je inkomen. Je werkgever moet daaraan meewerken. Op de website schuldenwijzer.nl kun je, na inloggen met je DigiD, een overzicht krijgen van de beslagen op je inkomsten.

Je hebt altijd recht op een beslagvrije voet, om van te kunnen leven. Op uwbeslagvrijevoet.nl kun je controleren of jouw gegevens juist zijn ingevuld en of die voet wel hoog genoeg is. Als dat niet zo is, kun je bezwaar aantekenen bij de beslaglegger. Dat moet wel binnen vier weken. Mocht je er niet uitkomen, dan kun je naar het Juridisch Loket, dat biedt gratis hulp bij juridische vragen.

Als het niet lukt uit de schulden te komen, is de laatste oplossing schuldsanering. Daar moet de rechter toestemming voor geven. Die kijkt wat er tot dan toe is gebeurd en waarom eerdere acties niet (voldoende) hebben geholpen. Bij schuldsanering los je drie jaar lang zo veel mogelijk af en krijg je een klein bedrag om van te leven. Na die drie jaar ben je volledig schuldenvrij en kun je met een schone lei beginnen.

6. Praat over je problemen

“Heel veel mensen hebben op dit moment moeite om rond te komen,” zegt Kleijwegt. “Het is dus niet gek om erover te praten en hulp te zoeken. Het taboe moet er echt af.”

Daar sluit Radstaak zich bij aan. “Mensen die al langer van een laag inkomen moeten leven, weten waar de schuldproblemen kunnen ontstaan. Maar nu is een nieuwe groep mensen in de penarie gekomen en zij hebben daar nog geen ervaring mee. Waar kun je terecht? Wat kun je doen? Voor die mensen is het zwaar om hulp te zoeken, maar wel verstandig. Oogkleppen ophouden en je post niet openmaken is geen goed idee. Het gaat namelijk niet zomaar weg.”