Recensie: Is Irene Iddesleigh het slechtste boek ooit geschreven?

Zou het bestaan: Het Slechtste Boek Aller tijden? Geen idee. Een Slechtste Schrijver Aller Tijden dan? Ja! Dat is Amanda McKittrick Ros.

De Engelse criticus Barry Pain riep haar debuut Irene Iddesleigh uit tot Boek van de Eeuw. Niet omdat het zo goed was, maar omdat het zo slecht was. En daarmee was ze de Slechtste Schrijver Aller Tijden. Woorden die op de verkeerde plaats staan, slechte syntaxis, geen humor. Die roman heeft nu door Uitgeverij Vleugels het licht gezien in een vertaling van Robbert-Jan Henkes.

Penibele avonturen

Even een lukraak citaat (pagina 92): ‘Ontwakend uit de diepe slaap die zij bijzonder smaakte na haar penibele avonturen in het voorbije, leek voor de ooit wonderschone bruid Dunfern Mansion de kerst omkranst met bloemen van hemelse geur.’ Zegt u het maar.

Henkes begint zijn nawoord als volgt: ‘Met haar eerste boek, Irene Iddesleigh, dat haar man de stationschef van Larne in 1897 had laten drukken als huwelijkscadeau, brak Mrs. Amanda M’Kittrick Ros (1860-1929) meteen door tot de rangen der grote Ierse schrijvers.’

Zie hier de paradox. Ze heeft voor- (Aldous Huxley, Mark Twain en Flann O’Brien, niet de minsten!) en tegenstanders. Is Amanda McKittrick Ros (moderne spelling), de Slechte Schrijver Aller Tijden?

Onbetierelantijnd

Het is handig om eerst het nawoord te lezen, waarin Henkes het een en ander over haar schrijven uitlegt: ‘Geen vierkante centimeter mag ongeornameerd, onbetierelantijnd blijven’. Wat resulteert in toch wel vermoeiend proza met veel alliteraties en ontzettend veel bijvoeglijke naamwoorden, waardoor je vaak de weg kwijtraakt.

Henkes: ‘Uiteindelijk is haar werk een klinkende triomf van naïeve schrijfkunst.’ En: ‘Zelf heeft ze nooit geweten dat ze onweerstaanbaar grappig schreef.’ Uit alles blijkt dat we met een boek van doen hebben, waarin ze eigenlijk niet veel goed doet. Maar: ‘Alle literatuur is met haar vergeleken al te overdacht, bewust, intellectueel, en daarmee gevoelloos.’

Bellenblazende Blufdoos

Waar de roman over gaat? Het is een liefdesgeschiedenis, maar meer nog is lezing een onderdompeling in een vreemdtalig universum waarin het voor de een langer uit te houden is dan voor de ander. Je moet van dit schrijven houden, zeg maar.

Op de achterflap staat een geestige opsomming van synoniemen van literaire critici door McKittrick Ros. Dit ‘Overblijfsel van Mensdom’, deze ‘Bellenblazende Blufdoos van IJdelheid’ en ‘Krabbelaar van het Stomkoppige Soort’ heeft er vast niet genoeg van begrepen.