Omdat haar zoon thuiszat, begon deze moeder zelf een autismecentrum

Toen Tamara Miranda (51) na tien jaar zoeken nog geen geschikte plek vond voor haar autistische zoon, richtte ze autismecentrum Brilliant Future Kids op. ‘Jongeren leren hun eigen gebruiksaanwijzing kennen.’

“Alles wat je hoofd vergeet, staat in je hart geschreven.” ­Djamilo is vier jaar oud als hij dat poëtische zinnetje tegen zijn moeder zegt. Zodra hij kan praten, spreekt hij in volzinnen. Van alles gaat er om in zijn kinderhoofd, omlijst door gordijntjes van halflang haar. Fantasieverhalen, zelf verzonnen creaties en ingewikkelde vragen. “Ik stond er versteld van en dacht dat ik een soort wonderkind in huis had,” zegt zijn moeder Tamara Miranda.

Nog voor de kleuterklas blijkt dat Djamilo hoogbegaafd is. Tegelijkertijd wordt hij vaak erg bang van zijn eigen ­fantasieën. “Van een vrij onschuldig plaatje kon hij helemaal van streek raken. Vaak ging ik er acht keer per nacht uit om mijn hand op zijn hoofd te leggen en hem te kalmeren.”

Eigen binnenwereld

Als Djamilo vijf jaar oud is, krijgt hij de diagnose mcdd, multi complex development disorder, een vorm van ­autisme die gepaard gaat met extreme angsten, grote fantasie en problemen met het reguleren van emoties. Het is het begin van een zware tijd. Naar school gaan blijkt voor Djamilo niet zo eenvoudig. Hoewel hij een hoog IQ heeft en de lesstof prima aankan, voelt hij zich er niet op zijn plek.

“Hij heeft op acht verschillende scholen gezeten, maar nergens lukte het. De psychische druk was te groot, te veel prikkels. Vaak kwam hij huilend thuis en sloeg hij van alles kapot. Het was puur overleven voor hem. Niet alleen op school, ook thuis. Hij leerde zichzelf op zijn negende programmeren, begreep de stringtheorie en sprak vloeiend Engels, maar dagelijkse handelingen als zijn sokken aantrekken kostten hem veel moeite. Hij zat in zijn eigen binnenwereld, waar het vaak mooier was dan in de ­realiteit.”

Miranda probeert van alles. Van speciaal onderwijs tot een democratische school, maar niets werkt. “Mama, ik doe mijn best, maar mijn best is nooit goed genoeg,” zegt Djamilo op een dag. Miranda schiet vol als ze het vertelt.

“Ik vond dat zo erg. Die voortdurende strijd leidde ertoe dat hij op zijn achtste een burn-out kreeg. We zijn niet eens meer toegekomen aan de middelbare school. Drie jaar lang heeft Djamilo thuis gezeten, omdat geen enkel onderwijssysteem aansloot op zijn behoeftes. Hij leerde zichzelf weliswaar van alles, maar raakte steeds meer geïsoleerd en depressief. Totdat ik in mijn wanhoop dacht: als de plek waar we al tien jaar naar zoeken er niet is, waarom richt ik hem dan niet zelf op?”

Als alleenstaande moeder van een zoon die veel zorg vraagt, enige kostwinner en fulltime filmregisseur zou dat een zware opgave worden, maar ze is vastbesloten. Miranda verzamelt een team van zorgprofessionals om zich heen en zoekt contact met mensen uit de creatieve industrie die de kinderen kunnen begeleiden in hun ­talent. ­Zakelijk partner Laurens Hoekstra draagt onder andere zorg voor het financiële en administratieve gedeelte.

Het resulteerde dit najaar in de stichting Brilliant Future Kids, een autismecentrum waar jongeren tussen de 12 en 23 jaar met een hoog tot bovengemiddeld hoog IQ op een andere manier kunnen leren, en zo de kans krijgen hun ­specifieke talenten te ontwikkelen.

Geen groot uithangbord of druk schoolplein, maar een bescheiden metalen naamplaatje op een belpaneel van een wooncomplex op IJburg. Achter de gure Brigantijnkade biedt de Galjootstraat ­beschutting, letterlijk én figuurlijk. Zoals de jongen, die met een hoodie over zijn hoofd binnenkwam om kennis te maken. “Dat doet hij omdat hij zich onveilig voelt,” had zijn moeder gezegd. “Binnen anderhalf uur zette hij zijn capuchon af,” vertelt Miranda.

Chill-outruimte

Bij Djamilo (15) verliep het net zo. Een beer van een jongen is hij inmiddels. Ooit zat zijn moeder op een kleedje bij de school te wachten hoe lang hij het volhield. Nu zit hij hele dagen zonder morren in het centrum. Djamilo tuurt naar zijn beeldscherm. Autismehulphond Noor snuffelt aan zijn broekspijpen. “Ik ben nu bezig met programmeren. Hier leer ik écht iets. Voor het eerst voel ik me echt prettig op een plek. Ik ben ook blij met de sociale contacten, want die heb ik erg gemist.”

Jongeren hebben bij Brilliant Future Kids de beschikking over een werkplaats met materiaal en gereedschap, een computerruimte met 3D-printer, een goed geïsoleerde muziek- en filmstudio en een keuken waar zij onder begeleiding mogen experimenteren en aan eigen projecten of opdrachten kunnen werken. Als ze even tot rust willen komen, kunnen ze terecht in een chill-outruimte met een massagestoel.

In de ochtend volgen ze gezamenlijk creatieve lessen en in de middag geven professionals workshops die aansluiten bij hun interesses of werken ze zelfstandig. “Het is maatwerk waarbij we kijken naar het bijzondere talent van een kind. Het kan bijvoorbeeld gaan om design, video’s maken, apps en games ontwerpen, dansen, acteren, ­koken, componeren, schilderen of programmeren. We werken daarnaast aan persoonlijke ontwikkeling. ­Jongeren leren hun eigen gebruiksaanwijzing kennen, zodat ze weten wat ze nodig hebben om zelfstandig te kunnen functioneren in de maatschappij.”

Miranda is ervan overtuigd dat de creatieve sector staat te springen om de intelligente, talentvolle jongeren die Brilliant Future Kids gaat opleiden. “We werken samen met bedrijven die jongeren een stageplaats met begeleiding bieden, en daaruit voortvloeiend een baan.”

In principe krijgen jongeren geen diploma nadat zij Brilliant Future Kids hebben afgerond, maar die mogelijkheid is er wel. “We werken samen met onder meer Bureau Sterk, een erkend EVC-aanbieder (Erkenning van eerder Verworven Competenties). Met de onderwijs- en arbeidsmarktroute van Bureau Sterk krijgen leerlingen de mogelijkheid een mbo-diploma of branchecertificaat te behalen. We zijn ook in gesprek met belangrijke partijen als Altra College Bleichrodt, een middelbare school voor ­speciaal onderwijs, voor een eventuele samenwerking. Zij zouden ons lesprogramma kunnen aanvullen met reguliere havo/vwo-schoolvakken, zodat leerlingen een staatsexamen of deelcertificaten kunnen halen.”

Tussen onderwijs en zorg

Hoewel Brilliant Future Kids tientallen aanmeldingen kreeg en plek heeft voor twaalf jongeren, volgen op dit ­moment nog maar drie leerlingen les op het centrum. “We zijn sinds een maand als pilot geopend voor drie dagen in de week. Dat komt omdat de financiering op dit moment nog een probleem vormt. Ouders moeten de kosten op dit moment betalen uit een pgb-budget, maar dat krijgt niet iedereen voor elkaar.”

Subsidie krijgt Brilliant Future Kids niet. “Wat wij doen bestond nog niet eerder. We bieden een hybride vorm tussen onderwijs en zorg, maar zijn een zorginstelling. Dat maakt het lastig, omdat geld voor onderwijs en zorg uit verschillende potjes komt. Frustrerend, als je bedenkt dat de overheid voor elk kind met autisme zo’n 17.000 euro ­beschikbaar stelt aan het speciaal onderwijs. Daar komen wij niet voor in aanmerking. Het mag alleen aan scholen worden gegeven. We hopen dat dat verandert.”

Voor het onderwijsmateriaal, apparatuur en uitbreiding van het centrum is Brilliant Future Kids daarom afhankelijk van giften uit het bedrijfsleven, fondsen en particulieren. “Die worden goed besteed, want in korte tijd zie je hoe de jongeren hier opbloeien.”

In de werkruimte begeleidt creatief coach Mila Moleman (24) leerling Emma (18) bij het maken van een virtual reality-filmpje over dansen. Trots bekijken ze het resultaat.

Djamilo wil binnenkort samen met Emma een videoclip maken waarin zij danst. Hij ziet het helemaal zitten. “Als ik thuiskom, kan ik niet wachten tot ik weer naar het ­centrum kan.”