Millennials leren luisteren: ‘We zijn geneigd om te zeggen dat het goed komt’

“Ik zat de hele week alleen thuis op de bank. Ik heb huisgenoten en veel vrienden, maar ik kon even niets sociaals ­opbrengen.” Lian Priemus (55) hoort woorden van soortgelijke strekking geregeld. Het afgelopen jaar zag ze ruim honderd twintigers en dertigers voorbijkomen in haar ­online programma Strong & Dependent, een stoomcursus positieve psychologie in groepsvorm die ook na de coronapandemie doorgaat.

Priemus is televisieregisseur en begon al eerder initiatieven die draaiden om sociale verbondenheid, onder andere voor statushouders en hun Nederlandse buurtgenoten. Als onderdeel van die projecten ontwikkelde ze met een psychiater een trainingsprogramma.

Verrassend genoeg bleken vooral de Nederlandse deelnemers hier veel aan te hebben. Zij hadden misschien veel vrienden, maar nieuwkomers bleken beter in staat om ­sociale verbondenheid aan te gaan, omdat ze, in tegenstelling tot de westerse deelnemers, uit een meer collectieve samenleving komen. “In het Westen zijn we opgevoed met het idee dat we alles zelf moeten kunnen en doen. Zelf keuzes en carrière maken, zelf problemen oplossen. Maar als je ­altijd alles maar alleen doet, voelt hulp vragen als een zwaktebod. Dat kan heel alleen voelen.”

Dankbaarheidsdagboek

Tijdens de eerste coronalockdown begon Priemus de eerste Strong & Dependent-groep, bedoeld voor twintigers en dertigers die sterk, autonoom, onafhankelijk, creatief, ambitieus en zelfredzaam zijn. Juist deze doelgroep heeft op papier een rijk sociaal leven, maar veel vrienden hebben is niet hetzelfde als sociale verbondenheid. Goedbedoelde woorden als ‘bel je me als ik wat voor je kan doen?’ zijn te vrijblijvend. Als het erop aankomt, vraagt niemand echt om hulp.

Het deels door stadsdeel Oost gesubsidieerde traject Strong & Dependent duurt slechts drie weken. Twaalf deelnemers loggen elke maandag en donderdagavond in op Zoom, gaan met elkaar het gesprek aan en maken huiswerk. Na drie weken gaat iedereen weer verder met zijn of haar leven.

Luisteren

“Binnen zo’n groep onbekenden heb je vrij spel om datgene te bespreken wat je met je vrienden niet zo snel zou doen,” aldus Priemus. De deelnemers leren te luisteren en door te vragen, houden een dankbaarheidsdagboek bij en oefenen Holding Space, een oefening voor het maken van contact met jezelf en anderen, zonder veroordeling of advies. Alles ter verhoging van het mentale welzijn.

“Het is heus geen rocketscience, het zijn bekende inzichten uit de positieve psychologie.” En het werkt: van het gros van de deelnemers krijgt Priemus terug dat de deelnemers na afloop van het traject andere gesprekken voeren met vrienden.

Hoe dat komt? Door te luisteren. Priemus: “Wanneer ­iemand vertelt dat hij zich rot voelt, zijn we geneigd te zeggen dat het goed komt. We geven graag advies en vragen de ander of het niet slim is om met iemand te gaan praten. Nu wil ik niet zeggen dat dat niet nodig is, maar we zouden meer naar elkaar kunnen luisteren, zonder oordelen, zonder advies. Je kunt hiervoor naar de therapeut gaan of een stapel zelfhulpboeken lezen, maar dat is weer individualistisch. Het is veel effectiever en mooier om ­samen naar de positieve momenten te kijken, maar ook de middelmatigheid te omarmen en te ervaren wat het met je doet als écht luistert.”

Milan Treurniet (23)

“Midden in de coronalockdown verhuisde ik van Amsterdam naar Leiden. Ik zat dagen in mijn eentje achter mijn laptop te studeren. Veel mensen kende ik nog niet in mijn nieuwe stad en ik had soms het gevoel gevangen te zijn in mijn kamer. Strong & Dependent luchtte enorm op. Door even het leven te delen met volslagen onbekenden, voel je je als groep een geheel, je hebt elkaar nodig om te groeien. Ik heb enorm persoonlijke verhalen gehoord en gedeeld. Na drie weken is iedereen weer een eigen kant opgegaan. Dat draagt ook bij aan de ervaring: je bent even intens bij elkaar, en daarna gaat het drukke leven weer door. Het feit dat je iets dieps kunt delen en het vervolgens daarbij kunt laten, voelt heel bevrijdend. Ik heb mijn vrienden enthousiast proberen te maken voor deze groep, maar aansluiten bij een ‘praatgroep’ vinden ze nog best een ding.”

Maureen Steenks (36)

“Ik weet het nog goed: ik wandelde door Oost en zag een sticker aan een lantaarnpaal hangen. Er stond Strong & Dependent op, met een link naar de website van Lian, en ik voelde me er direct toe aangetrokken. Mijn relatie was net op de klippen gelopen en ik moest op zoek naar een ander huis. Ik zat niet lekker in mijn vel, maar was niet eenzaam. Ik ben sociaal, heb een breed netwerk en een grote vriendenkring. Maar tegelijkertijd bekroop mij het gevoel dat er bij mijn vrienden weinig ruimte was voor mijn sombere gevoelens. Het draait om het leuk hebben samen en wanneer een negatieve fase iets te lang lijkt te duren, voelt het al snel ‘veel’ en ‘zwaar’. Tijdens de sessies kwam ik erachter dat ik niet zo goed ben in actief luisteren. Ik ben van nature enthousiast en wil graag dingen vertellen, maar het is minstens zo belangrijk om te luisteren naar anderen, zonder te zeggen dat de situatie herkenbaar is en zonder advies te geven. Want daar heeft de ander vaak ook al wel over nagedacht. Het is de kunst om te luisteren en diegene het gevoel te geven dat er ruimte is om alles te kunnen delen. Ook al is het verdrietig, ook al duurt het maanden. Verdriet heeft geen houdbaarheidsdatum.”

Laurens (28, liever geen achternaam)

“Ik vind het niet lastig om mijn gevoelens te delen. Zeker niet met onbekenden, omdat er dan geen grenzen zijn. Mijn vriendin deed mee met Strong & Dependent en zei: is het ook niet wat voor jou? Het sprak mij wel aan om me in een groep met onbekenden te begeven en me bewust te worden van wat ik al kan en waar ik kan groeien. Ik heb me direct voor de volgende lichting ingeschreven. Als eerste opdracht moesten we sociale verbondenheid opzoeken. Dat kon met iedereen zijn: iemand die je op straat ziet en groet, of iemand die je goed kent. Ik trainde het op straat en op het werk. Met collega’s plande ik meer virtuele koffiedates en ging ik een gesprek aan. Ik oefende in doorvragen en stiltes laten vallen. Waar ik normaal gesproken op straat of in de sportschool de andere kant op zou kijken als ik een vage bekende zag, groette ik die persoon nu wél. Door dat stelselmatig te doen, besef je dat het niet erg is om meer afhankelijk van elkaar te zijn. En het is al helemaal niet erg om hulp te vragen.”

www.strongdependent.com. Deze week, tot en met 7 oktober, is de Week tegen de Eenzaamheid, waarin ontmoeting en verbinding centraal staan. Meer informatie: eentegeneenzaamheid.nl