Jullie drinken toch wodka bij het ontbijt? Poolse maakt vrolijke serie over vooroordelen

Twaalf jaar geleden bracht de liefde voor een Nederlandse man Monika Stepien naar Nederland. In Polen rondde ze een universitaire studie af en speelde ze eerste divisie volleybal, eenmaal in Nederland ging ze werken als sport­docent. Ze trouwde en scheidde weer, en organiseerde vier jaar een Poolse missverkiezing voor de Benelux. Inmiddels woont Stepien met haar Surinaamse vriend en hun zoontje op IJburg.

In al die jaren kreeg ze met de nodige vooroordelen over Polen én Nederlanders te maken, het ene nog vreemder dan het andere. Alles wat ze meemaakte schreef ze op. “Je kunt het niet verzinnen wat mensen voor een beeld hebben bij Polen, de kennis over het land is vaak nihil,” zegt Stepien. “Er wordt me vaak gevraagd of het er niet ijskoud is, of er wel goede wegen zijn en of we wodka drinken bij het ontbijt. De meest gehoorde opmerking van Nederlanders is dat zij ‘ook iemand uit Polen kennen’, de schoonmaakster of de stukadoor.”

Andersom moest Stepien wennen aan de zuinige Nederlandse cultuur en het feit dat Nederlandse vrouwen niet volop in de make-up, met gestylede haren en hooggehakt naar hun werk gaan. “Ik ontdekte dat mensen hier veel opener zijn dan in Polen, er wordt ook meer naar ­elkaar ­gelachen op straat. Dat is iets wat ik heb geleerd.”

Ongemakkelijke situaties

Haar ervaringen verwerkte ze in een serie, ­Samen.pl. De pilotaflevering, tot stand gekomen via crowdfunding en met medewerking van alleen maar vrijwilligers, werd ­gedraaid tijdens corona en staat nu op YouTube.

De volgende afleveringen worden in augustus opgenomen. In Samen.pl draait het om de Poolse Jadzia (gespeeld door de Poolse actrice Dominika Zawada), die net als Stepien voor de liefde naar Nederland is verhuisd. In Amsterdam gaat ze werken bij een bekend reclamebureau en doet ze ­modellenwerk. Jadzia woont samen met haar Poolse vriend Philippe, die gay is. Wanneer ze gaat trouwen met Jeroen is het tijd om de ouders aan elkaar voor te stellen, wat zorgt voor veel ongemakkelijke situaties en de nodige cultuurclashes. Stepien: “Alles in de serie heb ik zelf meegemaakt. Ik verwerkte er ook veel ervaringen in van vriendinnen, we hadden zelfs een whatsappgroep waarin we al onze verhalen met elkaar deelden.”

Een van Stepiens vriendinnen, Eliza Kucharska (39), doet de pr voor de serie. De twee kennen elkaar van de Missverkiezingen Polen Benelux, waar Kucharska miss werd in 2012. Zelf kwam ze op haar derde jaar met haar ­ouders, professionele volleyballers, vanuit Warschau naar Amsterdam-Zuidoost en maakte daar kennis met verschillende culturen, waaronder de Surinaamse en Afrikaanse. “In Polen doe je je schoenen uit bij de voordeur. Bezoek kan onaangekondigd langskomen en iedereen kan altijd mee-eten. Dat is eigenlijk overal in de wereld normaal, ­behalve in een klein stukje van Noord-West Europa.”

“Met de serie wil ik met humor naar de verschillen kijken, en benadrukken dat we vooral veel overeenkomsten hebben en van elkaar kunnen leren,” zegt Stepien. “Ik hoop bij te kunnen dragen aan meer verdraagzaamheid en respect tussen Polen en Nederlanders.”

Dominika Zawada (29), actrice en zangeres.

“Als mijn moeder op bezoek komt neemt ze, net als de moeder van Jadzia in de ­serie, allemaal eten mee, zelfs verse ­eieren van haar kippen. Ik kwam tien jaar geleden als au pair naar Amsterdam, ik bleef en studeerde jazzzang aan het conservatorium en werkte als manager in de Heineken Hoek.

Gelukkig heb ik niet vaak te maken met vooroordelen, maar ik hoor wel dat mensen denken dat Polen een achtergesteld land is, en dat we hier de ­banen af komen pakken. Zelf heb ik vooral veel geleerd van de Nederlandse cultuur, zoals de openheid. Ik vind het ook niet raar meer om sneakers te dragen in plaats van hakken, of om na een date de rekening te delen, dat is juist gelijkwaardiger.”

Michal Kowalski (32), civil engineer.

“Toen ik hier in 2013 kwam wonen was ik verbaasd over de verschillende culturen en huidskleuren. Nederlanders vinden het soms gek dat ik universitair ­geschoold ben, ze kennen vooral Poolse bouwvakkers of aardbeienplukkers.

In de vooroordelen over Polen schuilt soms een kern van waarheid; het land is armer dan Nederland en daardoor zijn er meer problemen, onder meer met alcohol en migratie, maar het gaat de goede kant op.

Ik heb hier geleerd dat er meer is dan ­alleen hard werken en carrière maken, en dat je ook moet genieten van het ­leven.

Ik heb een paar keer gedatet met een Nederlandse vrouw, maar ze zijn dominanter dan de gemiddelde man, dat werkte niet voor mij.”

Ania Soporek (42), werkt als lending specialist bij een bank.

“Ik werkte voor een Nederlandse bank in Polen en ontmoette daar een Nederlandse man, daarna verhuisde ik naar Amsterdam voor mijn werk. Nederlanders beginnen vaak over hun Poolse schoonmaakster, ik heb zelfs regelmatig briefjes voor collega’s vertaald met opdrachten voor de schoonmaakster.

In Polen komen mensen altijd met ­cadeautjes en ze betalen het liefste alles voor een ander. De eerste keer dat ik hier na een uitje een Tikkie kreeg, compleet met Excelberekening, was dat wel een beetje schokkend, haha.

Nederlanders denken vaak dat Polen altijd dronken zijn, daarom krijgt een Nederlander op een Poolse bruiloft voor de grap alle wodka, terwijl de Polen stiekem water drinken. De cultuurverschillen zijn er, maar het is leuk daar samen om te lachen en van elkaar te leren.”