Flirten, versieren, sjansen: hoe doe je dat respectvol? Vermijd vulgariteiten en ga niet te snel

De MeToobeweging heeft het onderwerp seksueel grensoverschrijdend gedrag wereldwijd op de agenda gezet. En dat heeft ook invloed op de manier waarop we flirten. ‘Het is leuk, sexy en fijn, maar het kan ook een onveilig gevoel oproepen.’

“Als ik vind dat een vrouw een sexy kont heeft, zou ik dat vroeger waarschijnlijk wel hebben gezegd. Nu minder snel, want dan word je langs vijf kanten gecanceld.” Aan het woord is datingcoach Louis. Net als de andere mannen in de documentaire Het nieuwe flirten is hij de afgelopen jaren voorzichtiger geworden in de manier waarop hij flirt.

Logistiek medewerker Enrico, een van de andere mannen in de film, herkent dat. Hij is zich meer bewust geworden van grenzen, vertelt hij: “Ik zou niet meer zomaar iemand zoenen. Dan vraag ik het liever.” Ook muziekproducer Billy kiest zijn complimenten zorgvuldig: “Ik zou wel een opmerking maken over ogen, niet over billen.” De angst om als viezerik weggezet te worden of onbedoeld over iemands grenzen te gaan, is groot. Maar waar liggen die grenzen precies, en hoe tast je die af in tijden van MeToo?

Het zijn vragen die Gwyneth Sleutel (28), regisseur van Het nieuwe flirten, al langer bezighielden. “Ik heb een dubbel gevoel bij flirten,” zegt ze. “Het is leuk, sexy en fijn, maar het kan ook een onveilig gevoel oproepen. Veel vrouwen met wie ik dat besprak, herkenden dat. Ze zeiden dat iemand weleens over hun grens heen was gegaan. Ik vroeg me af of mannen ook op hun flirtervaringen reflecteren, en wat flirten voor hen betekent in het MeTootijdperk.”

Een kwetsbaar onderwerp: van de vijftig tot zestig mannen die ze vrijblijvend sprak in haar researchfase, van wie velen dat dubbele gevoel blij flirten overigens herkenden, wilden slechts enkelen op camera hun ervaringen delen. “We zijn zo gewend dat flirten iets leuks en spontaans moet zijn, dat het bijna taboe is om het te bespreken,” verklaart Sleutel.

Bovendien wil niemand toegeven dat ie misschien weleens over iemands grenzen heen is gegaan. “Aan het woord ‘grensoverschrijdend’ kleeft toch het beeld dat je een monster bent,” zegt Sleutel. “Misschien heb ik in een dronken bui ook weleens iemand met een theedoek op z’n kont geslagen, terwijl die persoon dat helemaal niet prettig vond en ik me daar niet bewust van was. Maakt mij dat een monster? Het ligt genuanceerder.”

Leuke spanning

Veel singles zijn voorzichtiger geworden op flirtgebied, zegt Joey Steur, relatietherapeut en oprichter van Praktijk de Liefde in Amsterdam. “Als ik partners vraag hoe ze elkaar hebben ontmoet en aan hun relatie zijn begonnen, zeggen ze altijd: er was een leuke spanning, we zochten toenadering, het ging vanzelf. Flirten gebeurde onbewust. Nu zijn zowel mannen als vrouwen daar veel bewuster mee bezig. Ze zijn zoekende: wat kan ik wel of niet zeggen, welk gedrag is gepast, waar liggen de grenzen?”

Dat er brede maatschappelijke aandacht is voor het onderwerp seksueel grensoverschrijdend gedrag, vindt Steur een positieve ontwikkeling. Maar het maakt flirten er niet makkelijker op, geeft ze toe. “Mannen en vrouwen deinzen er soms voor terug op iemand af te stappen. Ze worden voorzichtig, het flirten wordt krampachtig. Dat haalt de speelsheid en de spanning eruit, die het flirten juist zo leuk maken.” Het omgekeerde gebeurt ook: mannen en vrouwen die – zonder flirtbedoelingen – op de bedrijfsborrel even hun hand op de schouder van een collega leggen, en zich vervolgens afvragen of ze een grens zijn overgegaan. Steur: “Zo kan er angst sluipen in elke beweging die je naar een ander maakt.”

Grijs gebied

Met sommige aanrakingen, uitspraken of gedragingen zal de een geen moeite hebben, terwijl de ander ze te ver vindt gaan. Maar hoe weet je waar iemands grenzen liggen als je nog geen woord met iemand hebt gewisseld? “Flirten is een grijs gebied,” zegt Liesbet Stevens. Zij is gastdocent seksueel strafrecht aan de KU Leuven, adjunct-directeur bij het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen in Brussel en auteur van het boek Hoe legaal te flirten?. “Het betekent voor iedereen iets anders. Het kan leiden tot seks of een relatie, maar dat hoeft niet per se. Flirten gaat in elk geval over een connectie met iemand maken op een positieve, speelse manier. Een vrolijke interactie, waar de ander ook van kan genieten.”

Daarvan is in elk geval geen sprake als je provocerende uitspraken krijgt toegeschreeuwd, of als je aangeeft ergens niet van gediend te zijn en de ander boos wordt of dat minimaliseert (‘Het was maar een grapje’). De context waarin wordt geflirt is belangrijk, zegt Stevens: een flirterige opmerking die je in het café spannend kunt vinden, is op de werkvloer meestal ongepast.

Ook onder meer seksuele voorkeur en culturele achtergrond kunnen een rol spelen in de manier waarop we flirten, zegt documentairemaker Sleutel. “Een van de mannen in mijn documentaire komt van Sint Maarten. Als je daar flirt op de dansvloer, is het gebruikelijk elkaar te ‘bevoelen’, zoals hij dat noemde. Mensen dansen dicht op elkaar en raken elkaar snel aan, vrouwen dragen kleding waarin hun bilpartij goed te zien is en mannen geven daar snel een tikje op, vertelde hij. Dat doet hij niet meer, vanwege de tijdsgeest en omdat flirten er in Nederland minder handtastelijk aan toegaat.”

Althans: Sleutel kan zich nog herinneren dat ‘schuren’, dansend met de geslachtsdelen tegen elkaar aan schuren, heel normaal was toen ze op haar zeventiende voor het eerst uitging. “Dat gebeurt nu nog wel, maar de mate waarin dat toen gebeurde en de manier waarop… Ik kan me nu niet meer voorstellen dat iemand dat ineens bij me zou doen, en dat ik het zou laten gebeuren.”

Blijven praten

Het is niet haar ambitie om de spelregels van flirten te bepalen, zegt Stevens. Toch heeft ze twee tips om respectvol te flirten: vermijd vulgariteiten en ga niet te snel. “Iemand die je net hebt ontmoet, vraag je niet meteen naar favoriete standjes. Peil eerst voorzichtig of jouw avances welkom zijn.”

We zijn doorgaans heel goed in het oppikken van non-verbale signalen, zegt Stevens. “Als je met iemand flirt die daar nauwelijks op reageert, geen oogcontact maakt, zich van je af draait of zelfs wegloopt, moet je er gewoon mee stoppen.” Al interpreteren sommige mannen een afwijzing nog weleens verkeerd, als ze het stereotiepe idee hebben dat een man de ‘jager’ is en een vrouw de ‘prooi’. “Als je blijft volhouden omdat je denkt dat een nee toch een ja kan worden, kom je bijna onmiddellijk in een grensoverschrijdende situatie terecht.”

Kunnen we nog ongedwongen en spontaan flirten in het MeTootijdperk? Ja, zegt relatietherapeut Steur: “Flirten gaat gelukkig ook heel vaak goed.” Toch zouden we meer over flirten en onze grenzen moeten praten, vindt ze. “Als jij iets anders onder flirten verstaat dan je partner, kan dat tot ongemakkelijke situaties leiden. En als grenzen niet duidelijk zijn, weet je ook niet wanneer je daar misschien overheen gaat. Zelfs binnen relaties weten mensen vaak niet van elkaar: waar mag ik je eigenlijk aanraken? Wat vind je prettig, wat niet? En je moet grenzen niet alleen kennen, maar ze ook durven aangeven.”

Dat laatste kan lastig zijn, leerde Sleutel tijdens de research voor haar film. “Een homoseksuele jongen vertelde me dat hij in de club werd voorgesteld aan een man, die meteen zei: ‘Aangenaam, wat heb jij een lekker neukkontje.’ Hij vond dat onprettig en onveilig, en zou het niet accepteren als iemand dat tegen een heteroseksuele vriendin zou zeggen. Maar hij zei ook dat zulke uitspraken in zijn wereld zo normaal zijn, dat je er niet snel iets van zegt.”

Sleutel hoopt met haar film het gesprek over flirten en grenzen voort te zetten. Voor haar betekent het nieuwe flirten: beter leren aanvoelen hoever we kunnen gaan en daarover praten. “Je bewust zijn van je handelingen, zonder dat de spontaniteit eraf gaat. Want ik ben het eens met de mannen in mijn documentaire: het moet wel leuk blijven.”