PlusAchtergrond
De plotse renaissance van het bordspel: ‘Vroeg of laat ben je klaar met Netflix’
In geen decennia meer naar een bordspel omgekeken, en nu dagelijks met veel plezier. Corona doet rare dingen met de mens. ‘Het is allemaal nostalgie.’
Toen we net verkering kregen, gaf mijn vriendin een duidelijke waarschuwing. “Je moet wel weten: het is niet leuk om met mij spelletjes te spelen. Het kan me namelijk totaal niet schelen of ik win of niet.”
Die houding had in vroegere tijden familieleden en vrienden tot milde wanhoop gedreven, dus was ze maar gestopt met bordspellen. Dat was voor iedereen het beste.
Prima, even goede vriendjes.
Ruim vijf jaar gingen voorbij zonder dobbelstenen en roze legers op Australië, en het werd geen moment gemist. Toen kwam corona en de avonden werden meer van hetzelfde, wekenlang.
In week vier was het klaar, zelfs met Netflix. Er moest iets gebeuren, meer actie, weg van die bank. Dobbelstenen had mijn vriendin niet in huis, zelfs geen pakje kaarten ergens, dus pas de volgende dag lieten we ons informeren naar spelletjes voor twee en trokken we naar een spelletjeswinkel.
Ik had nog nooit van Regenwormen gehoord, en ook niet van Qwixx, maar we zijn inmiddels helemaal hooked. Beetje dobbelen, beetje plagen, de stand bijhouden. Ons avondprogramma bestaat structureel uit een best of 5.
Sinds de coronamaatregelen vliegen de bordspellen de winkel uit. Zo werden bij bol.com de eerste weken van de intelligente lockdown twee keer zo veel bordspellen verkocht als in dezelfde weken in 2019. Het bedrijf geeft geen exacte verkoopcijfers en ook geen cijfers van specifieke spellen, maar volgens een woordvoerder is de zoekfunctie ‘populariteit’ een duidelijk indicatie. In dat geval is Ticket to Ride op dit moment bij bol.com het bestverkochte bordspel, gevolgd door Monopoly, Pandemic, 30 Seconds en good old Rummikub.
Bij Intertoys zijn de populairste spellen Monopoly (1), Rummikub (2), Ticket to Ride (3), 30 Seconds (4) en verder ook Scrabble, Risk en Catan.
Het is allemaal nostalgie, zegt Tim Wildschut, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Southampton. Hij ziet die hang naar vroeger ook op sociale media en televisie. Al die oproepen om foto’s te plaatsen uit onze jeugd en de herhaling van televisieseries van vroeger. “Bordspellen passen in dat patroon. Uit mijn onderzoek naar nostalgie blijkt dat mensen nostalgisch worden als ze zich eenzaam voelen of verdrietig.”
Nostalgie vermindert eenzaamheid. Je voelt je verbonden, het simuleert de aanwezigheid van anderen. Wildschut: “Die anderen zijn er niet, maar wel in je voorstelling.”
Gedesoriënteerd
Die voorstelling gaat terug naar vroeger, naar jeugd, familie, vrienden en dat geeft een gevoel van continuïteit. De wereld om ons heen is door corona veranderd en onvoorspelbaar, maar jij bent nog altijd dezelfde.
Wildschut: “Je bent gedesoriënteerd, wat gebeurt er allemaal, maar: oké, ik ben nog dezelfde als vroeger, ik vind nog dezelfde dingen leuk, dus dan zal ik dat in de toekomst ook nog wel leuk vinden. Dat idee van zelfcontinuïteit is heel belangrijk voor een gevoel van welbehagen.”
Een bordspelletje is bij uitstek iets wat je vroeger deed, je herkent jezelf en dat is geruststellend. Wildschut: “Als ik alleen al denk aan sjoelen of Monopoly, dan zie ik gelijk mijn broer voor me. Ik ruik de sjoelstenen en voel even zijn aanwezigheid. En bij Monopoly zie ik meteen heel levensecht die kleuren voor me. Het groen van het bord, het rood van de hotels, en groen was Rotterdam, toch?”
Ad Vingerhoets is emeritus hoogleraar emoties en welbevinden aan de Universiteit van Tilburg, dus een uitstekende kandidaat om eens een boom op te zetten over de aantrekkingskracht van uitgerekend bordspellen, maar hij ziet het vooral praktisch.
“Normaal kijk je ’s avonds anderhalf uur televisie, dan sporten en dan naar de kroeg, maar dat is allemaal weggevallen. We zijn ultrasociale wezens, maar als je bij elkaar wilt kruipen, ben je aangewezen op het gezin. En op een gegeven moment ben je wel klaar met gamen of netflixen of muziek luisteren en dan is een ouderwets bordspelletje de meest logische optie.”
Maar waarom dan uitgerekend bordspellen?
“Omdat de ouders daar een hand in hebben. Die denken: wij deden dat vroeger ook, we hadden hartstikke veel plezier en nu gaan we het weer doen, samen. Zo praktisch is het vaak.”
Zit er dan werkelijk geen dieper gevoel achter?
“Kijk, zo’n bordspel kost toch dertig, veertig euro. Dan moet het ook een leuk spel zijn. Bij zo’n nieuw spel is dat altijd nog maar afwachten.”
Overigens blijkt het mijn vriendin wel degelijk te kunnen schelen of ze wint, en flink ook.
Tips voor bordspellen
Ticket to Ride
Dé hit in deze coronatijden. Het doel is treinroutes te bouwen. Het spel is een combinatie van kwartetten en Risk. Ook bij Ticket to Ride is er een geheime missie te vervullen. Per potje ben je zo’n drie kwartier onder de pannen.
Pandemic
Een bijna vergeten spel dat tijdens deze coronatijd een comeback maakt. Als je dan toch een spelletje aanschaft, dan maar meteen Pandemic. Wees een wetenschapper, arts, crisismanager of onderzoeker en red de wereld van een pandemie.
30 seconds
Een variant op de klassiekers Pictionary of Hints, maar nu zonder tekeningen en bewegingen, maar met woorden. Raad een begrip binnen, jawel, dertig seconden. Spel met teams.
Monopoly
De moeder aller bordspelen en het begin van een hoop broederhaat. Monopoly wordt nog altijd zeer veel verkocht en gespeeld. Wie wel klaar is met Lange Poten en Blaak kan zich wenden tot de edities Monopoly voor millennials of Monopoly voor valsspelers.
Rummikub
Nog zo’n gouwe ouwe die zijn revival beleeft. Net als Yahtzee, Risk en Mens-erger-je-niet. Allemaal uiterst geschikt om medelijden te wekken bij tienerkinderen: “Dit was onze Playstation.”
Regenwormen
Erg handig voor de kinderlozen in deze tijden van isolatie, de spelletjes voor twee. Het doel is zo veel mogelijk regenwormen te verzamelen. Dobbelen, een beetje tactiek, maar vooral erg geschikt om de ander dwars te zitten. Yahtzee en Mens-erger-je-niet ineen.
Qwixx
Ook zeer geschikt voor twee, en ook een dobbelspel, een combinatie van bingo en 4 op ’n rij. De lol aan deze is de snelheid. Je kunt namelijk zelf verder spelen tijdens de beurt van de ander.
Codenames
Een spel met rode spionnen, blauwe spionnen, dubbelspionnen en onschuldige omstanders. En een huurmoordenaar. Die is slecht nieuws. Twee teams tegen elkaar.
Exploding Kittens
Geheimtip, voor als je ook wel weer klaar bent met de klassiekers en het tijd is voor wat meer meligheid. Exploding Kittens is een kaartspel: een combinatie van Russisch roulette en schaken. Pas op voor kaarten met een ontploffende kitten.
Bears vs Babies
Van de makers van Exploding Kittens, dus dan weet je het wel. Trek een kaart en ga met een beer in roze bikini of een duif met een zwakke gezondheid de strijd aan met gruwelijke baby’s. Voor de eeuwige student.
Ook digitaal
Veel spellen zijn ook digitaal aan te schaffen in Appstore of Playstore, en een stuk goedkoper dan het originele bordspel. Zo speel je het spel alsnog met vrienden buitenshuis, alleen dan online. Ticket to Ride is al te koop voor 6,99 euro, Pandemic voor 4,99 euro en Monopoly voor 4,50 euro.
