Bas Breet van Extinction Rebellion: ‘Alle ‘brave’ dingen hebben we al geprobeerd’

Met de oprichting van Extinction Rebellion Jong wil Bas Breet (19) er alles aan doen om het ergste klimaatscenario te voorkomen. ‘Leeftijdsgenoten gaan feesten op Bali, ik wijd een jaar volledig aan mijn activisme.’

“Zou je me níét willen vragen wat ik van Greta Thunberg vind? Dat is vaak de eerste vraag die ik krijg van journalisten. Maar het lijkt een excuus om het vervolgens te hebben over haar als persoon, in plaats van over klimaatrechtvaardigheid. Terwijl er onwijs veel jongeren zijn die zich inzetten voor een betere wereld, die minstens even belangrijk zijn als Greta.

Zoals de jongeren die afgelopen december voor de Hoge Raad in Den Haag op hun knieën zaten tijdens de uitspraak van het ­Urgendavonnis, terwijl een aantal volwassenen nepbloed over zich heen gooide. Met ogen getekend op hun handen lieten ze politici zien: wij houden jullie in de gaten. De actie markeerde het begin van de jongerentak van ­Extinction Rebellion Nederland.”

Burgerlijke ongehoorzaamheid

“Tijdens de klimaattop in Madrid, een week ervoor, hadden we het protest ­bedacht. Er hebben zich nu zo’n vijftig jongeren aangesloten bij Extinction Rebellion Jong. We zijn verbonden aan Fridays For Future, die de klimaatstakingen in Nederland organiseren. XR Jong, zoals we onszelf ook wel noemen, gaat vaak een stapje verder dan andere klimaatbewegingen. Zo waren wij betrokken bij het bezetten van de Stadhouderskade afgelopen oktober.

Kritiek bij zo’n actie is onvermijdelijk. Maar we hebben alle ‘brave’ dingen al geprobeerd – petities, brieven ­sturen, legale demonstraties – en onze tijd raakt op. Ik ­geloof dat we op een punt zijn gekomen dat vreedzame, burgerlijke ongehoorzaamheid nodig is. We zitten midden in een klimaatcrisis: de luxe om neutraal of passief te zijn kunnen we ons niet meer veroorloven.

Voor mijn generatie voelt de klimaatcrisis persoonlijk urgent. Als er niks verandert, zie ik het als reëel dat ikzelf nog kan overlijden aan de gevolgen van klimaatverandering. Dat is wanneer de meest pessimistische voorspellingen uitkomen – wat tot nu toe helaas altijd zo is geweest. Er gaan vandaag al mensen dood aan klimaatverandering. Tijdens de klimaatconferentie in Madrid ontmoette ik iemand uit Oeganda, waar droogte en overstromingen zorgen voor hongersnood. Het was indrukwekkend om, voorbij abstracte cijfers, haar verhaal te horen. De gevolgen van klimaatverandering zijn nu al levensecht.

De urgentie van de klimaatcrisis drong drie jaar geleden tot mij door, toen ik 16 was. Op mijn school, het Vossius Gymnasium, werd klimaatverandering minimaal behandeld in het curriculum. Mijn ouders en vrienden vonden klimaatverandering een belangrijk thema, maar gewoon een van de vele problemen in de wereld. Terwijl klimaatverandering voor mij hét ­urgente probleem van deze tijd is, dat alle andere problemen versterkt.”

Trots

“Als kind was ik niet bijzonder idealistisch. Ik geloof dat ik voor het Wereld Natuur Fonds weleens met een buurmeisje langs de deuren ben gegaan in Oost, waar ik ben geboren en opgegroeid. Volgens mij zien kinderen vaak het belang van natuur in. Mijn opa zat wel bij Milieudefensie. Hij was een van de eersten met zonnepanelen op zijn dak, had nooit een auto. Vlak voordat ik actief werd in de klimaatbeweging is hij overleden.

Vooral in die beginperiode heb ik me soms afgezonderd gevoeld van de rest van de wereld. Ik werd er wanhopig van, had depressieve gevoelens. Door me aan te sluiten bij de klimaatbeweging vond ik herkenning bij en verbondenheid met een groep mensen die óók het belang inzien van opkomen voor het klimaat. Wat ik denk dat mijn opa van mijn activisme zou vinden? Ik geloof dat hij toch wel trots zou zijn geweest. Al verschillen we wel een beetje van ­insteek. Hij was erg gericht op wat je zelf kunt veranderen. Zijn activisme was minder politiek, hij was niet zo’n ­demonstrant. Volgens mij kenmerkt dat ook het verschil tussen onze generaties. Jongeren van nu geloven dat er juist systeemverandering nodig is. Natuurlijk breng ik ­offers in mijn dagelijks leven: ik eet veganistisch en leef zo duurzaam mogelijk. Maar zelfs als de meeste mensen op die manier zouden leven, is dat niet genoeg. De grote ­impact moet komen van bedrijven en industrieën.

Een stad als Amsterdam heeft daarin een sleutelrol. De gemeente Amsterdam heeft plannen het economische ­donutmodel van Oxford-econoom Kate Raworth te omarmen: als eerste stad ter wereld zouden we dan volledig ­circulair worden. Dat zou natuurlijk fantastisch zijn. In de praktijk zie ik toch weinig terug van deze ambities. Neem de Lutkemeerpolder naast Schiphol, met ecologische boerderij De Boterbloem, die nu plaats mo­et maken voor een bedrijventerrein. Of het Amsterdamse klimaat-­akkoord, Klimaatneutraal Amsterdam 2050, waarbij Shell in verkapte vorm in het adviesorgaan zat.”

Antiracistische stem

“Ik denk dat de coronacrisis slechts een voorproefje is van de klimaatcrisis waarop we afstevenen. En ook nu zie je dat kwetsbare groepen harder geraakt worden. Racisme en klimaatverandering zijn innig met elkaar verbonden. Bij de klimaatcrisis dragen veel overgeëxploiteerde landen de zwaarste gevolgen, terwijl de rijke westerse landen juist de veroorzaker zijn. De afgelopen weken waren jongeren de luidste antiracistische stem. Ik zie racisme niet als een debat, maar als probleem dat aangepakt moet worden. Verder zou ik als witte jongen vooral aanraden te luisteren naar verhalen van mensen van kleur en antiracisme-experts. We zitten allemaal in dezelfde storm, maar niet in hetzelfde schuitje.

Wat betreft het klimaat zijn de komende tien jaar cruciaal. Klimaatverandering is al onomkeerbaar, de aarde wordt sowieso warmer. Maar we kunnen nu nog het ergste scenario voorkomen: de aarde slechts met anderhalve graden te laten opwarmen in plaats van twee. Dat verschil maakt of we een toekomst tegemoet gaan van intense ­natuurrampen, voedseltekorten en politiek conflict of niet. Als klimaatverandering in 2030 niet voldoende afgeremd is, dan zijn we te laat. Het is nu of nooit.

Als jongerenbeweging kunnen wij niet alle oplossingen aandragen. Maar ik weet wel: een betere wereld is mogelijk. Het grootste probleem in Nederland is volgens mij een ideeënschaarste, een ideologische leegte. Te vaak is het argument dat er geen alternatief is, terwijl dat slechts een kwestie van politieke wil is. Een economisch model dat gericht is op het continu vermeerderen van groei en winst, gaat uiteindelijk ten koste van gelijkheid, solidariteit en menselijkheid. En ten koste van de aarde.

Ik denk dat de huidige coronacrisis kansen biedt voor verandering. Met Beter uit de Crisis, een coalitie van vijftig progressieve groepen uit Nederland, hebben we een gezamenlijk manifest verspreid. Met de vrijgekomen steunpakketten kunnen we juist nu armoede, racisme en klimaatverandering bestrijden.

Of ik nog tijd heb om jong te zijn? Waar leeftijdsgenoten een tussenjaar nemen om te feesten op Bali en om zichzelf te vinden, wijd ik een jaar volledig aan mijn activisme. Maar juist dat brengt mij avontuur. Om vijf uur ’s ochtends door de stad fietsen om de Stadshouderskade te bezetten terwijl de ME-busjes klaarstaan; natuurlijk is dat spannend. En is dat niet ook onderdeel van jong zijn? Op zo’n moment zie ik zoveel betrokken mensen om me heen, dat geeft hoop. Dan geloof ik dat we gezamenlijk de ergste scenario’s kunnen voorkomen. Je moet toch je eigen hoop creëren door actie te ­ondernemen.”

Een zomerserie over de wereldverbeteraars van de stad. Wat drijft deze bevlogen Amsterdammers? Vandaag deel 5: de klimaat-activist die de jongerentak van Extinction Rebellion Nederland oprichtte.