Amsterdam is een onwaarschijnlijk wandelparadijs

In hoog tempo passeren twee geoefende wandelaars. Zwaaiende armen, flinke stappen, waterflesje aan de broek­riem, rugzak met proviand, professioneel wandelschoeisel. “Op hoeveel zitten we nu?’ informeert de ene vrouw. De ander werpt een blik op haar telefoon: “9,6 kilometer.” “Oké. Dan douw ik mijn laatste bolletje erin. Rammelende buik!” Ze stappen door, grabbelend naar een broodje in de rugzak. Hoog gras zwiept langs hun kuiten.

Zo op een doordeweekse dinsdag zijn ze een zeldzaamheid in het uiterste westen van haastig Amsterdam. Nog niet zo lang geleden zag je ze overal, maar van een ander soort: de coronawandelaars, de flaneurs. Een tragere tred, eenvoudige gympies, hippe laarsjes, kartonnen koffie­beker in de hand. Wandelen werd afgelopen anderhalf jaar het alternatief voor alles wat gesloten was en niet kon, een manier om elkaar te blijven ontmoeten.

Nu de versoepelingen ander vertier ­mogelijk maken, slinken de wandelaars in aantal, maar nog steeds zie je ze her en der struinen. Het zijn Amsterdammers die bleven wandelen. En ze pakken lang niet altijd meer alleen dat rondje van 2 kilometer door het park.

Wandelen is hot

De Amsterdamse wandelroutemaker Rutger Burgers zag het afgelopen najaar en dit voorjaar het aantal down­loads van zijn wandelingen op de website wandelzoekpagina.nl enorm toenemen. Juist van de routes rond Amsterdam: wandelingen van 5 tot 22 kilometer die door natuur, boerenland en stad, en zoveel mogelijk over onverharde ­paden gaan.

De populairste route, de Trage Tocht Amsterdam IJ, werd in 2020 totaal 2506 keer gedownload. “In 2021 is dat tot nu toe al 2472 keer. De route staat daarmee op 9 in de top 10 van alle Trage Tochten in 2021,” vertelt Burgers. “De lockdown speelde daarbij een rol, maar het had ook te maken met mijn wandelgids Wandelen in Groot Amsterdam, die eind vorig jaar uitkwam.” Het boek stond vijf maanden in de Parool/Scheltema Top 10 Non-fictie en lange tijd op nummer één, mede dankzij de aantrekkingskracht van wandelen in coronatijd. “Ook andere Trage Tochten scoren hoog. Wandelen in en om Amsterdam is dus hot!”

Ronddwalen door één stadsdeel

Binnen één stadsdeel kun je gemakkelijk 15 kilometer ronddwalen. Verrassend genoeg blijken ook gebieden met veel steen genoeg groene pareltjes te herbergen. Een voorbeeld daarvan is de Trage Tocht Amsterdam Sloten, van ­13 kilometer, die begint bij tramhalte Oudenaardeplantsoen. Een wandeling met veel fraaie brokstukjes groen die bewaard bleven in de voortvarende stadsvernieuwing en bouwdrift.

Vanuit de nieuwbouwwijk Nieuw Sloten bereik je via een geel leempad al gauw het Natuurpark Vrije Geer. Tussen twee houten hekken door, een bruggetje over en verdwenen is de stad. Stadsgeluiden sterven weg, maken plaats voor getsjilp van vogels, zoemende insecten. Door het groen cirkelt een smal gravelpad omzoomd door kniehoog gras, boterbloemen, klaprozen, koekoeksbloemen. Nu en dan een flard bebouwing: rode pannendaken, een bakstenen gebouw. In de verte poetst iemand de raamkozijnen.

Vrije Geer is een laatste overblijfsel van het oorspronkelijke landschap, dat verdween na de bouw van de Westelijke Tuinsteden. In de jaren negentig dreigde dit veenweidegebied te wijken voor Nieuw Sloten. De bewoners van Sloten kwamen in opstand en maakten zich sterk voor het behoud van het weilandje. Met succes. Het gebied bleef ongedeerd en werd in 2003 omgedoopt tot een natuurpark. Beheergroep Natuurpark Vrije Geer draagt er zorg voor. Dankzij hun inspanningen broeden er onder meer de kievit, de kleine karekiet, de blauwborst en de ijsvogel. Hoog op het nest staat een ooievaar triomfantelijk om zich heen te kijken.

Afscheid van de bewoonde wereld

‘Einde graspad op stoep rechts aanhouden’ vertelt de routebeschrijving. En dan sta je inderdaad op de stoep. Een ontnuchterend blauw bord met witte letters ‘Ring A10. Zaanstad. Utrecht. Rotterdam. S107.’ Het zal gedurende deze tocht vaker gebeuren.

Met een zacht klapje valt een houten toegangshek van een natuurgebiedje achter je dicht, alsof je daarmee letterlijk even afscheid neemt van de bewoonde wereld. Daarachter ontvouwt zich een groen paradijs. Wat verdwaasd kom je er vervolgens via zo’n zelfde hekje weer uit. Oja, hier ben ben ik. Plesmanlaan. Pieter Calandlaan. Hoekenes. Winkelcentrum Osdorpplein. Je fietst er weleens met een doel, nu wandel je er met een andere blik. Straatnamen worden niet of nauwelijks genoemd in de routebeschrijving, waardoor je soms geen idee hebt waar je bent en het gevoel versterkt wordt dat je helemaal niet in je eigen Amsterdam ronddwaalt.

De kortere stukken door woonwijken, langs appartementencomplexen, bieden inkijkjes in het dagelijks leven van Amsterdammers. De meeste balkons zijn leeg, maar hier en daar is leven. Een man, lodderig op een bankstel achter ongewassen ramen. Een vrouw op blote voeten, verwoed tikkend op een laptop. Een ander uitblazend op het balkon, een sigaret tussen de vingers.

Via het Stadspark Osdorp en het Groenpad bereik je de Sloterplas, waarna nog een spectaculair hoogtepunt volgt. De route brengt je naar een spookachtig viaduct met wenteltrappen. Daarbinnen een pad met houtsnippers en de donkere contouren van boomstronken aan de waterkant. Je zou op zo’n duistere plek graffiti, afval en een scherpe urinegeur verwachten, maar het is er opvallend schoon.

Vervolgens loop je het daglicht tegemoet naar het klap­hek van Natuurtuin De Wiedijk. Daar tref je een sprookjesachtige wildernis met veel vogels, insecten, een bruggetje, een vijver en imposante bomen. Geen mens te bekennen in de beschermende omarming van het gebladerte. Ooit was het een verwaarloosd populierenbos. Vrijwilligers legden er in 1984 een heemtuin aan. Zo’n dertig jaar geleden werd het bovendien officieel een vogelreservaat vanwege de bijzondere broedvogels. Je vindt hier ook het Eeco, het Ecologisch Milieu Educatie Centrum Osdorp.

Einde aan de idylle

Het klaphek naar buiten maakt meteen een einde aan de idylle. Auto’s razen voorbij, fietsers spoeden zich richting Centrum. De route gaat verder naar het Piet Wiedijkpark en de Peilscheidingskade, tot aan het stille Siegerpark. Je doorkruist het park via graspaadjes langs brede sloten en hoge begroeiing. Het ligt langs de Sloterweg en is in de ­jaren twintig van de vorige eeuw aangelegd op initiatief van Wilhelm Sieger, directeur van de Amsterdamse Chininefabriek (ACF). Naast oude, bijzondere bomen- en plantensoorten vind je er beeldhouwwerken van kunstenaars als Hildo Krop, Jan Bronner en André Volten.

Extra attractie is het touwpontje dat je naar de overzijde van de sloot brengt. De route gaat van hieruit verder naar natuurgebied de Oeverlanden. Met nog zo’n 4 kilometer voor de boeg loop je vervolgens langs de woonboten aan de Ringdijk naar het oude dorp Sloten. Een oase van rust in de slaperige straatjes. Eenmaal terug in Nieuw Sloten gaat het leven door: ouders halen hun kinderen van school, mensen laden boodschappen uit, bewoners snoeien hun heg. De wandelaar voelt zich loom en voldaan, als na een spannende voettocht door een exotische stad. Maar het is ‘gewoon’ Amsterdam.