Plus
Waarom kortwiekt Air France-KLM steeds het Nederlandse succes?
Het heet Air France, maar Air Farce zou beter passen. Een lichtgewicht voorgedragen als topman, een nieuwe greep naar de macht bij KLM en maatregelen blijven maar uit bij het Franse kamp: de molensteen om de nek van Air France-KLM.
Weer wordt een eindspel gespeeld bij Air France-KLM. En wederom is de toekomst van de luchtvaartgroep vooral een strijd om de macht.
Deze week probeerden de koningen van het concern de toekomstige verhoudingen binnen het zwaar gehavende luchtvaartconcern vast te leggen, maar hun tweedaagse heidebijeenkomst leidde niet tot besluiten.
Bestuurders staan lijnrecht tegenover elkaar over de zeggenschap binnen Air France-KLM, waarbij de breuklijnen dwars door de bloedgroepen lopen.
In een Frans voorstel verliest de nieuwe topman van degroep zijn directe zeggenschap over Air France, dat net als KLM een eigen topman krijgt. Die kan zich dan helemaal storten op de problemen bij de Franse maatschappij, de grootste bedreiging voor het voortbestaan van het concern.
Autonomie
Zo wordt de nieuwe ceo, die de financiën, allianties, groepsaankopen en onderlinge arbitrage op zijn bordje krijgt, afgeschermd van problemen bij Air France. Daarmee wordt voorkomen dat ook hij, net als zijn voorgangers, struikelt over de bijna onoplosbare problemen bij die maatschappij.
Maar een zelfstandige topman bij Air France is nog geen oplossing voor de diepe problemen van de luchtvaartmaatschappij. Gevreesd wordt dat de nieuwe functionaris onder de voet wordt gelopen door de Franse bonden, die geen middel schuwen om hun macht te consolideren.
Nederlandse topman
KLM houdt liever de huidige situatie, waarbij de (Franse) topman van de holding ook baas blijft bij Air France. Zo kan de machtigste man (of vrouw) zich volledig concentreren op het herstel van Air France en eindelijk hoognodige ingrepen doorvoeren.
De operationele taken van de groep moeten dan worden overgenomen door een vicevoorzitter, een nieuwe functie, die gezien de verhoudingen een Nederlander (KLM-topman Pieter Elbers) moet worden.
De stammenstrijd wordt hard gespeeld. In een poging de uitkomst naar hun hand te zetten lekte het Franse kamp voorafgaand aan het overleg tactisch dat als het KLM-plan wordt doorgezet en de nieuwe topman alsnog baas blijft bij Air France, hij daarnaast ook commissaris bij dochter KLM moet worden.
Het dreigement werkte echter als een boemerang. Niet alleen de KLM-geledingen stonden op hun achterste benen, ook huisvriend en partner Delta Air Lines roerde zich. Delta, dat vorig jaar voor 375 miljoen euro een belang van (inmiddels) 8 procent in Air France-KLM kocht, liet per brief weten dat het zich buiten alle plannen gehouden voelt.
Machtsgreep
De Amerikanen (en met hen China Eastern, dat vorig jaar onder dezelfde voorwaarden instapte) waren toch al ontstemd, omdat het driekoppige comité dat naar een nieuwe topman zoekt met lichtgewicht Philippe Capron op de proppen was gekomen.
De komst van die arme Capron - een Franse financieel bestuurder op leeftijd die nog nooit een bedrijf heeft geleid en elke luchtvaartkennis ontbeert - is door alle verzet inmiddels zo goed als onmogelijk geworden.
De bemoeienis van de Amerikaanse gigant deed de Franse vakbond met de grootste oogkleppen, SNPL, al uitroepen: "De Amerikanen van Delta Airlines, de Chinezen van China Eastern en de Nederlanders van KLM grijpen de macht."
Dat is niet alleen een omdraaiing van de feiten - de pilotenbond eiste eerder dat geld weggehaald moest worden bij KLM om in de bodemloze put bij Air France te steken - maar het zou ook het beste scenario zijn voor de redding van Air France-KLM.
Tijdlijn
2013 Afspraken
Er gaan 2500 functies, planning, financieel beheer en IT van KLM naar Air France-KLM in Frankrijk. Afgesproken wordt dat het daarbij zal blijven, KLM zelfstandig besluiten kan blijven nemen en een eigen koers kan blijven varen.
2015 Greep in de kas
Een miljardengreep in de kas bij KLM wordt na een uitputtende strijd door KLM tegengehouden. Met een miljard euro als onderpand had Air France-KLM zijn financieringslasten willen verlichten, maar die betreffen vooral de diepe schulden van het concern en de investeringen in Air France. Het bedrag weghalen bij KLM zou herstel en groei van de Nederlandse maatschappij zo goed als onmogelijk hebben gemaakt.
2015 Transavia
Air France-KLM probeert Transavia Nederland organisatorisch samen te voegen met het eerder opgezette - en verliesgevende - Transavia France. Doel is de zeggenschap over de prijsvechter in Parijs te centraliseren. Het succesvolle verzet van KLM tegen de verkoop van de dochter heeft een prijs; Transavia Nederland moet haar Europese groeiplannen afblazen.
Inmiddels ligt een bundeling van de twee Transavia's weer op tafel, net nu Transavia Nederland zich op eigen kracht uit de jarenlange verliezen heeft gereorganiseerd, terwijl de Franse tak nog altijd bloedt. Air France-KLM zou met de bundeling de afspraak die met Franse bonden is gemaakt - de Franse tak mag met hoogstens 40 toestellen opereren om Air France niet te kannibaliseren - willen omzeilen.
2016 Onderhoud
KLM (en Air France) weten eensgezind met de Nederlandse en Franse vakbonden plannen van de holding te voorkomen om de onderhoudsdivisies van beide maatschappijen verder in elkaar te schuiven en intern te verzelfstandigen. Dat zou 'Maintenance', één van de geldmachines van het concern, panklaar maken voor een verzelfstandiging en mogelijke verkoop. Waarschijnlijk zou dit ten koste gaan van arbeidsplaatsen op onder meer Schiphol-Oost.
2016 Productiebalans
In 2004 was Air France twee keer zo groot als KLM, maar omdat KLM veel sneller herstelt en nog veel sneller groeit dan de Fransen, is die verhouding verstoord geraakt. Franse bonden - en sommigen in de top van het bedrijf - willen dat weer terugdraaien. 'Productiebalans' is niets dan een eufemisme voor: haal geld weg bij KLM en steek het in 'Frankrijk'.
Uiteindelijk wordt die investering in Frankrijk verkapt gedaan in een nieuwe prijsvlieger, Joon. Die moet volgens een nieuw plan ook trans-Atlantische budgetvluchten gaan uitvoeren en zo KLM beconcurreren.
2017 Supermissie
Pogingen om een 'superministerie' in Parijs op te zetten dat marketing, IT en communicatie van KLM en Air France overneemt en zich ontfermt over de cruciale samenwerkingsverbanden met partners als Delta Air Lines en China Southern, wordt opgeschort na aanhoudend verzet uit Nederland en van de toenmalige top van Air France.
2017 IT
Er wordt lang geruzied over het overhevelen van de IT-activiteiten en sociale media-afdelingen van KLM naar het moederbedrijf - en daarmee banen naar Frankrijk en Oost-Europa. "We moeten stoppen met discussies hoe we de organisatie nog veel verder kunnen fijnslijpen," zegt KLM-topman Elbers daarover in deze krant. "Steeds weer plannen bedenken om onderdelen in elkaar te schuiven helpt het bedrijf niet verder."
2018 Commissaris
Bij de zoektocht naar een nieuwe leider van Air France-KLM duikt een oud plan op. De topman moet ook commissaris worden bij dochter KLM. Dat is een nieuwe greep naar de macht in Amstelveen, want zo kan de topman direct toezicht houden op zijn eigen maatregelen. Het lijkt een onnodige ingreep, omdat KLM de afgelopen jaren zonder zo'n toezichthouder veel beter heeft gedraaid dan Air France, waar de topman wel aan tafel zit.
