Van Aalsmeer tot Zaanstad: zo verloopt de collegevorming

1. Zaanstad

De VVD in Zaanstad heeft maar liefst twee verkenners gevraagd om de besprekingen over een nieuwe coalitie vlot te trekken. De Almelose burgemeester Arjen Gerritsen en bestuurskundige Petra Boom moeten de klus zien te klaren.

Eenvoudig lijkt het op voorhand niet te worden, want de nieuwe raad telt dertien partijen die samen 39 zetels bezetten. De zes zetels van de grootste fractie, die van de VVD, geven aan hoe dicht alles bij elkaar ligt. Om een stabiele coalitie te vormen zijn minstens vier en misschien wel zes partijen nodig.

De keuze voor VVD'er Gerritsen lijkt door de versnippering ingegeven: hij was de afgelopen vier jaar voorzitter van een raad met veertien fracties

2. Oostzaan

Ook in Oostzaan wordt nog druk verkend, vertelt fractievoorzitter Rosemarijn Dral namens de VVD, die met vijf zetels de grootste partij in de gemeente bleef. In Oostzaan zijn dertien zetels te verdelen. Het vorige college van VVD, GroenLinks en D66 bezetten er samen negen. Als die drie samen doorgaan, hebben ze er nu tien: jammer voor de oppositie, maar wel superstabiel.

Dral houdt de kaarten nog tegen de borst en houdt de optie van een college met twee partijen nadrukkelijk open. Thema voor de komende vier jaar is de zelfstandigheid van Oostzaan. Er wordt van alle kanten geduwd en getrokken, maar een ruime meerderheid van de raad is tegen fusie. Dral: "We zijn stabiel en hebben de financiën goed op orde. Waarom zouden we niet zelfstandig blijven?"

3. Landsmeer

Na een periode van grote bestuurlijke woelingen sloot de gemeenteraad van Landsmeer vier jaar geleden op indrukwekkende manier de gelederen. Er kwam een minderheids­college met een akkoord dat door (bijna) alle fracties werd ondertekend. Dat brede draagvlak is Niels Bonenkamp een lief ding waard, zegt de voorman van de VVD over de inzet van de besprekingen onder zijn leiding over een nieuw college.

Spannend is de inbreng van Lokaal Landsmeer, de nieuwe lokale partij die meteen drie zetels veroverde. Belangrijk punt in de gesprekken is de bestuurlijke toekomst van de gemeente. Het provinciebestuur heeft al laten weten dat er nu echt snel knopen moeten worden doorgehakt over een ambtelijke of bestuurlijke fusie met een of meer buurgemeenten.

4. Waterland

Eind vorig jaar trad Jelle Kaars aan als wethouder voor het CDA, en tijdens de verkiezingen mocht de inwoner van Marken meteen aan de bak als lijsttrekker. Zijn partij werd de grootste, en deze week voert hij de gesprekken met de andere partijen over de vorming van een nieuw college.

Vier jaar geleden maakte het CDA een bondje met GroenLinks, SP en D66 om de grote maar weinig populaire VVD buitenspel te zetten. Herhaling zal niet mogelijk zijn, alleen al omdat de SP niet meedeed aan de verkiezingen vanwege interne ellende. Lastig onderwerp tijdens de gesprekken: Waterland zal moeten bezuinigen, maar waarop?

5. Aalsmeer

Voormalig provinciebestuurder Hans Demoed was eerder informateur in Ouder-Amstel, Oegstgeest en Lisse. Nu gaat hij aan de slag in Aalsmeer, dat met de verkiezingen een periode van grote bestuurlijke onrust afsloot. Burgemeester Jobke Vonk had na twee jaar de buik vol van de ruwe omgangsvormen in de raad.

Rust en stabiliteit zijn dan ook harde eisen voor het nieuwe college, zegt Robbert-Jan van Duijn van het CDA, met acht zetels de grootste in de nieuwe raad. Een duidelijk signaal was dat de opdracht aan de informateur in gezamenlijkheid werd ge­geven. Van Duijn: "We willen ook geen overdreven haast maken met de vorming van een nieuwe coalitie. Liever goed dan snel."

6. Uithoorn

In Uithoorn wordt geen tijd verknoeid. Een week na de verkiezingen lag al een advies op tafel van informateur Ruurd van der Weg, een lokale autoriteit op het terrein van coaching, supervisie en stembevrijding. Met dat advies in de hand is nu Gemeentebelangen als grootste partij onder leiding van Herman Bezuijen aan het formeren geslagen.

Het nog zittende college van VVD, Gemeentebelangen en DUS, een samenwerking van GroenLinks en D66, leunt ook na de verkiezingen op een ruime meerderheid in de raad. Van Bezuijen stelt vast dat de zittende coalitie een voldoende heeft gekregen van de kiezer, maar geeft aan dat alle mogelijke combinaties zullen worden onderzocht.

7. Amstelveen

Met tien zetels steekt de VVD in Amstelveen met kop en schouders boven de andere partijen uit. Liberale voorman Herbert Raat dronk daags na de uitslag een kop koffie met collega Floortje Gordon van D66, en na afloop was er een motorblok gevormd voor de komende vier jaar. Samen gaan de twee de komende weken op zoek naar een of twee partners.

"We komen met z'n tweeën al een heel eind met zeventien zetels, maar we willen een stabiele coalitie," legt Raat uit. Het nieuwe college moet wat de VVD betreft een hecht team vormen, dat zich vastbijt in belangrijke dossiers als wonen, zorg en veiligheid. Raat: "Goed bestuur voor de burger, dat vinden wij belangrijker dan allerlei hemelbestormende projecten."

8. Ouder-Amstel

De nieuwe lokale partij Ouder-Amstel Anders leek na de verkiezingen meteen de grootste te zijn geworden, maar een hertelling op het gemeentehuis wees uit dat de VVD toch vier stemmen meer had behaald. Vandaar dat Barbara de Reijke namens de liberalen het voortouw mocht nemen in de coalitievorming. De Reijke vroeg partijgenoot Julius Lindenbergh uit Almere als informateur.

"De versnippering maakt het niet gemakkelijk om een coalitie te vormen," zegt De Reijke over het lokale politieke landschap, dat zeven partijen telt. De afgelopen vier jaar werd de gemeente geleid door CDA, GroenLinks en D66, met de steun van de lokale partij Natuurlijk Belang. Als belangrijke thema's voor de komende vier jaar noemt De Reijke woningbouw, verkeer en bedrijvigheid.

9. Diemen

Krijgt de coalitie van GroenLinks, D66 en PvdA een vervolg? Dat is in de inzet tijdens de besprekingen in Diemen, waar afzwaaiend wethouder Ruud Grondel op verzoek van GroenLinks de informatie ter hand heeft genomen. Tijdens de verkennende gesprekken heeft de VVD laten weten graag toe te willen treden tot een coalitie.

Dat gold aanvankelijk ook voor de vier splinterpartijen Leefbaar Diemen, Ouderenpartij Diemen, CDA en Ons Diemen, samen goed voor zes zetels, die lieten weten samen graag een blok te willen vormen in ruil voor een wethouder. Later lieten zij weten toch liever splinter te willen blijven. Belangrijke onderwerpen tijdens de komende gesprekken: duurzaamheid en wonen.

10. Weesp

De Weesper Stadspartij (WSP) leidt de dans voor een nieuw college in Weesp en voert gesprekken met D66 en GroenLinks. De ambtelijke fusie met Amsterdam wordt het grote thema voor de komende periode.

Lars Boom van WSP: "Bijna alle partijen hebben aangegeven het belangrijk te vinden dat ruim aandacht wordt gegeven aan de Weespers die een voorkeur hadden voor een fusie met Gooise Meren. In de raad is gelukkig geen sprake van kinnesinne. De vraag is nu: hoe gaan we er samen voor zorgen dat Weesp Weesp blijft? En hoe kunnen de Weespers maximale invloed blijven uitoefenen op de besluiten die voor Weesp van belang zijn?"