Treurige afgang voor Oranje stemt tot stevig nadenken

Roemloos strandde het Nederlands elftal zondagavond in de achtste finale, na een treurige nederlaag tegen Tsjechië, de nummer 40 van de wereldranglijst. Het EK is volkomen mislukt, houvast richting de toekomst is er nauwelijks.

Met holle ogen stapte het Nederlands elftal van het veld in Boedapest, zondagavond om iets voor achten. Het eerste eindtoernooi in zeven jaar strandde in de Puskás Arena roemloos in de achtste finale, na een treurige afgang tegen het krachtpatserscollectief van Tsjechië: 0-2.

Frenkie de Jong, Memphis Depay, Georginio Wijnaldum: ze staarden stuk voor stuk verdwaasd in het luchtledige. Bondscoach Frank de Boer sjokte zwijgend naar de middencirkel. Op de tribunes bleef het Oranje-legioen, ’s middags nog zo vrolijk door de historische stad getrokken, ontredderd achter.

Een gemiste, opgelegde kans voor Donyell Malen, gevolgd door de knullige rode kaart voor Matthijs de Ligt leidden uiteindelijk de nederlaag in. Maar de uitschakeling beperkte zich zeker niet tot alleen die twee momenten: ook in breder perspectief schoot het Nederlands elftal ernstig tekort.

In de eerste de beste échte toernooiwedstrijd faalden de bondscoach én de dragende spelers van Oranje op vrijwel alle fronten. Aanvoerder Wijnaldum oogde vermoeid in de bloedhete Hongaarse hoofdstad, volledig weggespeeld door de Tsjechische uitblinker en doelpuntenmaker Tomás Holes.

Memphis Depay speelde een onvoorstelbaar slechte wedstrijd. Frenkie de Jong was nooit echt bepalend, terwijl De Ligt een dure fout maakte die de weg plaveide voor de Tsjechen. Ook de dertigers namen Oranje niet bij de hand. Routinier Daley Blind kon in de opbouw het verschil niet maken, keeper Maarten Stekelenburg ging onder de bal door bij de 0-1 van Holes.

Oranje druipt af

Daar kwam nog bij dat bondscoach De Boer geen moment een antwoord vond op het powerplay van de Tsjechen, die zich voortreffelijk hadden ingesteld op Oranje. Het 3-5-2-systeem kwam in Boedapest geen moment uit de verf, een tactische list bleef uit, terwijl de discutabele wissel van Quincy Promes voor Malen het lot van het Nederlands elftal definitief bezegelde.

Reddeloos stortte het verweer van Oranje in elkaar, met een tweede Tsjechische goal van Patrik Schick tot gevolg. “Een enorme dreun,’’ stamelde Wijnaldum na afloop, in de catacomben van het stadion. ,,Natuurlijk leer je altijd van nederlagen, ook van deze, maar dat telt nu allemaal niet. We hadden veel vertrouwen na de groepsfase, maar hebben dat absoluut niet waar kunnen maken. Ikzelf ook niet, daar moet ik gewoon eerlijk over zijn.’’

Uiterst wisselvallig

Dit Oranje krijgt mogelijk over anderhalf jaar al een herkansing op het WK in Qatar, maar het heeft amper houvast om in de komende tijd op voort te borduren. De groepsfase werd weliswaar zorgeloos overleefd tegen drie modale tegenstanders, het spel was ook tegen Oekraïne, Oostenrijk en Noord-Macedonië al uiterst wisselvallig. Met 3-5-2 werd voor een systeem gekozen dat de kans op resultaat moest vergroten, maar dat resultaat bleef - onder de streep - simpelweg uit.

Dankzij een theoretisch zeer gunstige route door het speelschema groeide even het optimisme, niet eens onlogisch, maar bij de eerste echte test tegen Tsjechië bleek het allemaal niets waard. Tegen een elftal zonder internationale topspelers zakte Oranje volledig door zijn hoeven. Qua teamgeest en speldiscipline werd het na de rode kaart volledig overrompeld, maar ook voor rust scoorde het Nederlands elftal al een collectieve onvoldoende.

Daarmee kan het zo langverwachte EK van 2021 roemloos in een kastje tussen pakweg de WK’s van 2006 en 1990: toernooien om heel snel weer te vergeten. Hooguit de internationale doorbraak van Denzel Dumfries zal straks een vermakelijke voetnoot blijven. En wellicht de gimmick van de satirische website De Speld, dat de zanger Max Verstand vóór het toernooi al vrolijk liet zingen dat Oranje ‘maximaal de achtste finale’ zou halen.

Toekomst

Dat het precies zo afliep, mag ook de KNVB zich aanrekenen. Na het plotselinge vertrek van Ronald Koeman ging de voetbalbond nooit in gesprek met een coach uit de absolute topcategorie; de halve pensionado Louis van Gaal werd zelfs niet indirect gepolst of gebeld. Met De Boer kozen de directeuren Eric Gudde en Nico-Jan Hoogma voor een trainer met een geknakte carrière.

Hoe dat straks allemaal verder moet, is nog maar de vraag. Directeur Gudde (67 jaar) verlaat zijn post in Zeist straks zonder sportief succes, maar ook deelname aan het WK in Qatar is nog lang niet zeker. In september hervat Oranje zijn WK-kwalificatie tegen Noorwegen in Oslo: ook niet bepaald een abc’tje.

Het opbloeiende optimisme rondom het Nederlands elftal strandde in Boedapest bij het eerste zuchtje tegenwind. Dat stemt tot stevig nadenken.