Samenwerking De Theatertroep en Judith Herzberg smaakt naar meer (*****)

Judith Herzberg schreef al tien jaar geen nieuwe toneelstukken meer. Totdat het jonge Amsterdamse toneel­collectief De Theatertroep haar vier jaar geleden benaderde. Samen schreven ze twee toneelnovellen: korte, autonome eenakters die achter elkaar worden gespeeld. Beiden stukken zijn vrolijk absurdistisch, maar halen tegelijk scherp uit naar deze tijdgeest.

Het eerste stuk Hoe Echt is Echt Echt? gaat over een bedrijf dat (uitgerangeerde) acteurs aan particulieren verhuurt, om zodoende sociale en emotionele leemtes op te vullen. Een vrouw huurt een inbreker in, om te wennen aan het idee van inbrekers; voor een reünie huurt een man een complete familie in, inclusief surrogaat van zichzelf; nepgegadigden schroeven de prijs van een grachtenpandje op. Ondertussen maakt een man zich druk om de devaluatie van de zoen en lijkt hij zowaar de genegenheid te vinden die hij voor verloren hield.

Hilarische taalverwarringen
De Theatertroep hanteert een uiterst transparante speelstijl, waarbij de realiteit van het theater nergens wordt ontkend. Daardoor is er op de vloer een interessante cumulatie van werkelijkheden, die voortdurend met elkaar aan de haal gaan. Met fris en verademend spel laat het collectief de tekst volledig zijn werk doen. Voorbij de prachtige observaties en hilarische taalverwarringen laat deze eenakter je achter met een ontheemd en hol gevoel, waarin de werkelijkheid - de echte werkelijkheid, wat die ook is - volledig zoek is geraakt. Echt goed. Echt.

'Terwijl u geniet van ons uitgebreid nulcalorieën­ontbijt aan de rand van ons chloorvrije zwembad of deelneemt aan onze uitgekiende afslank- en ontgiftingskuur - waarbij we garant staan voor veertien kilo in twee weken...' citeert één van de deelnemers van het afslank­instituut de brochure. In Zeeziek in het Zwembad, het tweede stuk van deze toneelavond, fantaseren Herzberg en het collectief hoe zo'n afslankkuur eruit zou zien. Overmoed, hebzucht, uitputting en prachtige schoonheid lopen dwars door elkaar heen, eindigend in een even banaal als adembenemend toneelbeeld.

Het is bijzonder hoe Herzberg en De Theatertroep elkaar aanvoelen en aanvullen. Ze hebben hun engagement in twee aangenaam verontrustende toneelstukken gegoten. De absurde situaties en de talige dialoog van Herzberg lenen zich perfect voor de open speelstijl van het collectief. Door vooraf niet te veel vast te leggen ontstaan er oorspronkelijke scènes, en wordt een situatie gecreëerd die ook de wat minder geslaagde momenten - bijvoorbeeld een geluidseffectenscène in het zwembad - toch een spannende lading meegeeft.

Lege reclamefrases
Beide stukken gaan over de maakbaarheid van geluk en spelen met de mogelijkheid de werkelijkheid te verfraaien. De personages zijn zo geobsedeerd door de realiteit dat ze zich er nauwelijks nog in bevinden, in een tijdgeest die wordt gekenmerkt door lege reclamefrases en loze beloftes op posters en affiches. Maar desondanks brengen grillige wegen mensen toch bij elkaar, en vinden we elkaar in genegenheid en zorgzaamheid.

Deze dubbelvoorstelling is het resultaat van een opmerkelijke samenwerking tussen tien twintigers en één 81-jarige, die de verwachtingen ver te boven gaat en die naar meer smaakt. Dat vervolg is gelukkig al beklonken.