Robert Anker (1946-2017): Gretige auteur met open blik

In De Wereld is een roman die zich afspeelt tussen 1467 en 1500 in Gent. Uitgeverij Querido, waar al zijn werk verscheen, spreekt van een 'wervelende, sprankelende en spannende moderne historische roman'.

Het kenmerkt de geëngageerde schrijver Robert Anker, die bijna altijd met iets nieuws op de proppen kwam. Uitgever Annette Portegies van Querido zei in een reactie: "Wat hij publiceerde was steevast verrassend - want hij hield ervan zichzelf als schrijver en dichter steeds opnieuw uit te vinden - en erg goed."

Al was zijn debuut, de dichtbundel Waar Ik Nog Ben (1979) een terugblik op zijn jeugd in het Westfriese Oostwoud, waar Robert Anker op 27 april 1946 werd geboren. (Later zou hij er op papier nog herhaaldelijk terug­keren, bijvoorbeeld in het autobiografische Negen Levens in (2005).) Hij studeerde Nederlands aan de UvA en was meer dan dertig jaar lang docent Nederlands, tot hij zich fulltime aan het schrijven zette.

Stadsdichter
Robert Anker was het eerste deel van zijn schrijverscarrière dichter. Zocht hij in zijn debuut nog naar een inzicht in de samenhang van de ­werkelijkheid, in zijn volgende bundels was ook het leven in de stad zijn thema.

"Ik ben als 21-jarige van buiten Amsterdam de grote stad binnengekomen. Ik kwam vanuit een beschermd, overzichtelijk dorpje in de grote onoverzichtelijke stad terecht. Een machtige, maar geweldige ervaring. Daar je plaats, je plek vinden, in alle betekenissen, dat is mijn thema. Een geestelijk onderkomen vinden, vrienden vinden, een huis, werk," zei hij in een interview in deze krant.

En, toen hij in 2008 voor een jaar stadsdichter van Amsterdam was: "Ik zou het gek gevonden hebben als men voor het kiezen van een stadsdichter niet bij mij was uitgekomen. Dat klinkt misschien arrogant, maar in de jaren tachtig heb ik twee bundels geschreven, Nieuwe Veters en Goede Manieren, vol onmiskenbare Amsterdamse straatbeelden. Ik was dus ­al een tijdje stadsdichter avant la ­lettre."

Doorbraak
Met de twee bundels na zijn debuut won hij zijn eerste prijzen. Voor Van het balkon (1983) kreeg hij de Jan Campertprijs, en voor Nieuwe veters (1987) de Herman Gorterprijs. Maar Ankers poëzie kenmerkt zich vooral door de levenslust die uit zijn taal spreekt - hij maakte gretig gebruik van straattaal - en de open blik op de samenleving. Zoals hij ook liet zien in de fraaie De Broekbewapperde Mens (2002) en Gemraad Slasser d.d.t. (2009).

Die blik had hij ook toen in 1989 zijn eerste roman verscheen; Vrouwenzand. Een roman over een baby­boomer die eerst kraakt, maar daarna het linkse engagement verruilt voor het strakke pak van de advocaat die hij zal worden. Zijn tweede roman is heel anders. Een soort Engeland (2001) speelt in de toneelwereld; hij kreeg er in 2002 de Libris Literatuurprijs voor.

Hajar en Daan (2004) was de roman waarmee hij voorzichtig doorbrak. De roman vertelt over de liefde tussen een Nederlandse docent en een Marokkaanse leerlinge. Ook in volgende romans, die allemaal tijdsbeelden waren en getuigden van een onverminderde hartstocht voor het vertellen van verhalen, boort de avonturier Anker ­nieuwe werelden aan.

In Nieuw-­Lelievelt (2007) gaat het over een architecte en de maakbaarheid van de wereld. In Oorlogshond (2011) voert hij een leraar op die de nieuwe tijd beschouwt en opstand propageert.

Robert Anker was een veelzijdig schrijver die gemist zal worden in het literaire landschap. En daarbuiten, zoals zijn uitgeverij het verwoordde; "Zoals hij schreef, zo was hij ook als mens: gretig, belangstellend en vol goede moed en kracht."