Rekenkamer: 'Wallenproject overheid niet gelukt'

De Rekenkamer Metropool Amsterdam velt vandaag een hard oordeel over het succes van Project 1012, bevestigen bronnen in de gemeenteraad.

Sinds de start in 2007 zijn sekswerkers slechter af door een gebrek aan veilige werkplekken, is de aanwezige mensenhandel op de Wallen niet goed in kaart gebracht en zijn de criminele structuren ondergronds gegaan.

"Het is de overheid dus niet gelukt. De krachten van de markt, aangejaagd door de toegenomen bezoekersstromen en het toerisme, konden niet worden bedwongen." De enige remedie is doorgaan, adviseren de experts, in kleinere gebieden en met de focus op criminaliteitsbestrijding.

Aan de ambities van de gemeente heeft het niet gelegen. De meeste maatregelen die in Project 1012 zijn aangekondigd om grip te krijgen op de wijk zijn uitgevoerd.

Zo werden in totaal 112 bordeelramen gesloten in het gebied. Daardoor heeft de gemeente meer controle gekregen over de prostitutiebranche. Ook zijn de raamexploitanten professioneler geworden.

Doelen niet bereikt
Met het sluiten van bordelen en ook 48 coffeeshops zijn de doelen van de gemeente niet bereikt. "Ondanks dat de activiteiten van Project 1012 grotendeels, vaak vertraagd, zijn uitgevoerd, is er geen sprake van een doorbraak van de criminele infrastructuur en heeft de gewenste economische opwaardering zich niet voorgedaan," aldus de onderzoekers.

Het is evenmin gelukt om inzicht te krijgen in de precieze omvang van de mensenhandel waardoor vrouwen als prostituees in het sekswerk terechtkomen.

Sinds 2015 zijn in politiedossiers zeker 119 slachtoffers van mensenhandel opgedoken die op de Wallen werkten, becijfert de Rekenkamer. Bestrijding van mensenhandel was wel een van de doelen van Project 1012. "Het toezicht op raamexploitanten brengt de wereld achter de papieren werkelijkheid niet in beeld."

Ook de criminele organisaties in het gebied zijn niet verdwenen. Ze zijn volgens de Rekenkamer hoogstens uit het zicht gedrongen. De oorzaak hiervoor ligt in het stopzetten van project Emergo in 2011, onderdeel van Project 1012.

Gemeente, justitie, politie en de Belastingdienst werkten in Emergo samen in het bestrijden van de georganiseerde criminaliteit. Na 2011 werd deze taak bij een regionaal expertisecentrum neergelegd, maar die organisatie had meer prioriteiten.

Daarmee verslapte de aanpak van criminelen op de Wallen. Intussen was de 'oude Hollandse penoze' gewaarschuwd. De criminelen verscholen zich achter stromannen en buitenlandse financieringen.

"De 'tegenpartij' is gaan anticiperen op de meer nadrukkelijke aanwezigheid van de overheid," aldus het rapport van de Rekenkamer. Een van de aanbevelingen is om deelproject Emergo opnieuw te activeren.

Hardnekkig doorgaan
Ondanks de kritiek op de resultaten adviseert de Rekenkamer om door te gaan met de aanpak in specifieke straten, in plaats van in het hele postcodegebied 1012. De gemeente moet 'hardnekkiger' zijn, zelfs als dat nog 20 jaar duurt.

Waarnemend burgemeester Jozias van Aartsen is verbaasd over de conclusies van de Rekenkamer, maar deelt het advies om een nieuwe aanpak à la Emergo te bedenken die criminele ondermijning in 1012 onderzoekt en bestrijdt.