Reacties: 'Met Mandela gaat groot licht uit in de wereld'

De Zuid-Afrikaanse geestelijke Desmond Tutu, net als Mandela een prominent strijder tegen de apartheid, in een gastcolumn op de nieuwssite Allafrica.com:
'Mandela steekt met kop en schouders uit boven zijn tijdgenoten. Een kolos van onberispelijke moraliteit en integriteit, de meest bewonderde en vereerde publieke persoon ter wereld. Hij is Zuid-Afrika's George Washington, het icoon van vrijheid en verbroedering en de onbetwiste grondlegger van het moderne, democratische Zuid-Afrika'.

In een uitgebreid artikel memoreert Tutu het leven van Mandela en zijn persoonlijke band met hem. 'Hij was niet alleen een geweldige gift aan de mensheid, maar gaf Zuid-Afrikanen en Afrikanen een goed gevoel over wie wij zijn. Hij gaf ons trots. God zij geloofd.'

undefined

Jacob Zuma, de huidige president van Zuid-Afrika, in zijn toespraak tot het land:
'De natie heeft zijn grootste zoon verloren. Ons volk heeft een vader verloren. Hoewel we wisten dat deze dag zou komen, kan niets ons gevoel van diep en blijvend verlies verminderen.'

'Met zijn onvermoeibare strijd voor vrijheid verdiende hij het respect van de mensen in de hele wereld. Zijn nederigheid, zijn mededogen en zijn menselijkheid leverden hem hun liefde op. Onze gedachten en gebeden zijn bij de familie van Mandela. Aan hen zijn we grote dankbaarheid verschuldigd.'

undefined

Acteur Morgan Freeman die Mandela speelde in de film Invictus (2009):
'Hij was een heilige voor velen en een held voor iedereen die vrijheid en de waardigheid van de mens koestert. Terwijl wij zijn triomfen herinneren in zijn nagedachtenis, laten we niet slechts stilstaan bij hoe ver we zijn gekomen maar ook welke weg we nog hebben te gaan. Madiba is niet langer bij ons, maar zijn reis gaat door met mij en met ons allen.' Freeman memoreert op de website van Time magazine dat Mandela tijdens een ontmoeting, naar aanleiding van de film, bescheiden zei: 'Nu herinneren mensen mij misschien.'

U2-zanger Bono:
'Het was alsof Mandela geboren was om zijn tijd nederigheid, humor en bovenal geduld bij te brengen. Mandela liet ons zien hoe elkaar lief te hebben in plaats van te haten, niet omdat hij zich nooit had overgegeven aan woede of geweld, maar omdat hij had geleerd dat liefde beter werkt.' De overleden Zuid-Afrikaan was een voorbeeld voor de zanger: 'Als een activist heb ik gedaan wat Nelson Mandela me al van jongs af aan vertelde. Hij heeft een behoorlijke impact gehad op mijn leven.'

Presentatrice Oprah Winfrey:
'Een van de eervolste momenten uit mijn leven was uitgenodigd worden in het huis van Nelson Mandela, tijd met hem door te brengen en hem te leren kennen. Hij was alles wat je over hem had gehoord en meer - nederig, niet verbitterd en gracieus. Hij hield van een goede grap. Hij zal altijd mijn held zijn. Zijn leven was een geschenk aan ons allen.'

Oud-president van Zuid-Afrika Frederik Willem de Klerk, tegen CNN: 'Hij was niet alleen een groot leider, maar ook een zeer, zeer menselijke man.' De Klerk, die met Mandela onderhandelde over het einde van de apartheid, noemt hem een uitmuntende bruggenbouwer en verbinder. 'De nadruk die hij op verzoening legde, is zijn belangrijkste nalatenschap.' De Klerk prijst ook Mandela's inlevingsvermogen: 'Zonder rekening te houden met elkaars zorgen waren de onderhandelingen nooit geslaagd. Hij deed dat op fantastische wijze.'

Wim Kok in de uitzending van Nieuwsuur:
Mandela was een symbool van verzoening, van mensen bij elkaar brengen en van verdraagzaamheid. Hij was een moreel leidsman. Dit is een bijzonder moment. Wat overheerst, is de dankbaarheid voor wat hij heeft betekend. Met je hoofd wist je natuurlijk dat zijn gezondheid fragiel was en dat hij niet vreselijk lang meer te leven had maar op het moment dat je hoort dat hij is overleden gaat er een siddering door je heen.

Ik weet nog de dag dat hij uit de gevangenis kwam, ik heb toen echt gehuild. Ik heb hem daarna nog velen malen ontmoet en wat opviel aan hem was de ongelooflijke eenvoud. Hij liet zich niet voorstaan op wat hij allemaal had gedaan. Ik hoop dat Zuid-Afrika de weg vooruit blijft vinden, en niet de weg van verdeeldheid kiest.'

Minister-president Mark Rutte:
'Een moment om stil van te worden en dankbaar terug te kijken.' Zo noemt minister-president Mark Rutte het overlijden van Nelson Mandela. 'Zuid-Afrika en de wereld verliezen een groot leider.'

'Nelson Mandela was een uniek mens met een ongekend charisma en een groot moreel gezag. Zelfs na 27 jaar Robbeneiland bleef hij geloven in de menselijkheid. In zijn nieuwe Zuid-Afrika was er een plek voor iedereen. Mandela was een verbinder: niet confronterend, maar verzoenend. Met zijn mildheid en wijsheid maakte hij het verschil voor zijn land en inspireerde hij de wereld', aldus Rutte.

Namens het kabinet heeft premier Rutte in een brief aan president Jacob Zuma de Nederlandse gevoelens van groot respect en diep medeleven overgebracht aan de bevolking van Zuid-Afrika.

PvdA-leider Diederik Samsom:
'Met het overlijden van Nelson Mandela is de meest inspirerende vrijheidsstrijder en politicus van de afgelopen decennia heengegaan. Ik herinner me het magische moment van zijn vrijlating uit 27 jaar gevangenschap en heb net als de rest van de wereld met grote bewondering gevolgd hoe hij na jarenlange onderdrukking, zonder rancune werkte aan de verzoening van een gespleten land. Daarmee was hij een voorbeeld voor ons allemaal. En dat blijft hij. Zijn strijd, zijn vergevingsgezindheid, zijn charisma en leiderschap zullen ons altijd blijven inspireren.'

VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon:
'Een gigant voor rechtvaardigheid en een nuchtere menselijke inspiratie. Niemand deed meer in ons tijdperk voor de waarden en ambities van de Verenigde Naties. Ik zal zijn onbaatzuchtigheid en zijn diepe gevoel van een gemeenschappelijk doel nooit vergeten.'

Oud-president George W. Bush:
'Laura en ik vieren samen met het volk van Zuid-Afrika het leven Nelson Mandela. President Mandela was een van de grote krachten voor vrijheid en gelijkheid in onze tijd. Hij droeg zijn last met waardigheid en gratie en onze wereld is beter af met zijn voorbeeld. Deze goede man zal worden gemist maar zijn bijdragen zullen voor altijd voortleven.'

Ruud Gullit:
'Die man had zo'n aura en zo'n karma: iedereen was altijd onder de indruk van hem. Dat heb ik alleen maar bij hem gezien', reageerde oud-voetballer Ruud Gullit donderdagavond op het overlijden van de Zuid-Afrikaanse oud-president Nelson Mandela. Gullit zette zich, net als Mandela, in tegen discriminatie. De twee hebben elkaar ook enkele keren ontmoet en Gullit droeg een door hem gewonnen voetbalprijs aan de anti-apartheidsstrijder op.

'Wat me het meeste ontroerde, was toen hij eens zei: 'nu ik eruit ben, heb ik alleen maar vrienden, maar in de gevangenis had ik niemand. Jij was een van de weinige vrienden.' Als iemand dat tegen je zegt, dan ga je nadenken. Dat had een enorme impact op mij, daar kreeg ik rillingen van.'

Britse premier David Cameron:
'Nelson Mandela was een held van onze tijd'. Met hem is 'een groot licht uitgegaan in de wereld', meldde Cameron in een eerste reactie via Twitter. Boven het kantoor van de premier in Londen wordt de vlag halfstok gehangen.

Duitse bondskanselier Angela Merkel:
Merkel noemt de overleden oud-president van Zuid-Afrika 'een lichtend voorbeeld voor de wereld'. 'Vele jaren in de gevangenis konden Nelson Mandela niet breken of verbitteren. Uit zijn boodschap van verzoening is uiteindelijk een nieuw, beter Zuid-Afrika ontstaan.' Merkel roemt verder de geweldloze manier waarop Mandela zich tegen het racisme verzette.

Thabo Mbeki, die Mandela in 1999 opvolgde als president van Zuid-Afrika:
'Zijn dood markeert het einde van een historisch tijdperk van heldendaden.' Mbeki noemt het overlijden van Mandela een triest moment voor zijn familie. 'Maar het is ook een persoonlijk verlies voor ons, want hij was decennialang onze gids.' Terwijl het land rouwt, is Mandela's missie nog niet vervuld, zegt Mbeki. 'We moeten de fundamentele vraag stellen wat we moeten doen om een democratisch, niet-racistisch, niet-seksistisch en welvarend Zuid-Afrika op te bouwen.'

Franse president François Hollande:
'Nelson Mandela heeft geschiedenis geschreven voor Zuid-Afrika en de wereld. Mandela was een onvermoeibare strijder tegen de apartheid.' Hollande sprak zijn waardering uit voor Mandela's prestaties van verzoening na het einde van de apartheid.

Minister Frans Timmermans:
'Het is heel moeilijk te bevatten dat Nelson Mandela niet meer onder ons is. Zuid-Afrika en de hele wereld verliezen niet alleen de meest inspirerende leider van onze tijd, wij verliezen een groot mens, met een groot hart.' Dat schrijft minster Frans Timmermans donderdagavond op zijn facebookpagina over de dood van Nelson Mandela.

'Want hoe is anders te verklaren dat een man die decennia vastzat omdat hij geloofde in vrijheid en gelijkheid, een man die eindeloze vernederingen onderging, eenmaal weer zelf vrij, zonder bitterheid of rancune de verzoening zocht met zijn vroegere onderdrukker.'

Ruud Lubbers:
Oud-premier Ruud Lubbers roemde donderdag op Radio 1 in Met het oog op Morgen de 'grootsheid' van de overleden Nelson Mandela. 'De man stond boven het geweld en straalde dat helemaal uit. Hij was een geweldige persoonlijkheid.' Lubbers mocht aanschuiven bij gesprekken tussen de toenmalige president De Klerk en Mandela over de afschaffing van de apartheid. 'Wij hadden de boeren gebracht naar Zuid-Afrika, maar hij wist heel goed dat er juist vanuit Nederland heel veel steun is geweest voor de afschaffing van de apartheid en dat liet hij ook blijken toen aan tafel zat met De Klerk. Hij zat daar niet voor een afrekening, maar voor de toekomst van Zuid-Afrika.'

Bart Luirink, hoofdredacteur van ZAM-net, een magazine over Afrika:
'Nelson Mandela had grote invloed op het gedachtegoed van het ANC. Er waren meerdere oude leiders bij betrokken, maar Mandela was de drager ervan. En de idealen waren en zijn bijzonder: blanken werden niet gezien als het kwaad maar als mensen die ook in het systeem vastzaten. Daar zat een grote kracht achter.' Dat zei Bart Luirink (58) in een eerste reactie op het overlijden van Nelson Mandela, voor wie hij sinds de jaren 70 een grote fascinatie opbouwde. 'Hij heeft me niet meer losgelaten.'

Luirink is actief geweest in de anti-apartheidsbeweging en is hoofdredacteur van ZAM-net, een magazine over Afrika. Hij volgt het ANC en Mandela al tientallen jaren. Hij is verdrietig, omdat de beroemde Zuid-Afrikaan erg belangrijk is in zijn leven, maar ook opgelucht omdat er een eind is gekomen aan zijn lange lijdensweg. 'De rust is hem gegund.' De journalist zag Mandela voor het eerst in Amsterdam, toen die enkele maanden na zijn vrijlating in 1990 op het balkon van de Stadsschouwburg verscheen. Hij schudde hem een keer de hand en stelde een aantal keren vragen tijdens persconferenties. Een interview zat er niet in; die gaf Mandela bijna nooit.

Mandela is volgens Luirink niet alleen de held van oude mensen. 'Ook jonge mensen - de born frees die na de afschaffing van de apartheid zijn geboren - zijn in de media vaak aan het woord over hem. Ze laten daarbij hun eigen drive zien, met hun eigen woorden.'

VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra:
'Met het overlijden van Nelson Mandela is een groot politicus, maar vooral een bijzonder mens heengegaan. Hij gaf Zuid-Afrika zijn vrijheid terug en was een voorbeeld van een leider in de meest pure en eerlijke vorm. Na 27 jaar gevangenschap onder erbarmelijke omstandigheden zette hij zijn strijd tegen de apartheid onverminderd voort. Hij werd dan ook niet voor niets de 'Vader van het Vaderland' genoemd. Ik wens zijn naasten, maar ook alle Afrikanen, veel sterkte met het verwerken van dit verlies.'

D66-leider Alexander Pechtold:
'Met Nelson Mandela is een groot mens overleden. Door zijn bewonderenswaardige vastberadenheid heeft hij het verschil kunnen maken, niet alleen voor mensen in Zuid-Afrika, maar wereldwijd. Hij streed voor vrijheid en won die strijd. Hij vocht tegen de ongelijkheid van de apartheid en won dat gevecht. Mensen met zo'n grote betekenis zijn zeldzaam in de wereldgeschiedenis.'

CDA-leider Sybrand Buma via Twitter:
'Onvermoeibaar strijder voor rechtvaardigheid in zijn land. Voorbeeld voor de wereld. Gedenk hem met groot respect.'

De dalai lama, spiritueel leider van de Tibetaanse boeddhisten:
'De wereld heeft een groot leider verloren, wiens standvastigheid en vastberadenheid een sleutelrol speelde bij het veiligstellen van vrede en verzoening na de apartheid. Nelson Mandela was een moedig man, een man van principes en onbetwistbare integriteit, een geweldige mens. Iemand over wie we oprecht kunnen zeggen: hij heeft een betekenisvol leven geleid. Op persoonlijk gebied zal ik een dierbare vriend missen, voor wie ik grote bewondering en respect heb. Zijn geest zal voortleven. De beste manier waarop we hem kunnen eren, is door ons op dezelfde manier in te zetten voor vrede en verzoening als hij deed.'