Patiëntenorganisatie lokt proces uit voor betaalbare medicijnen

'Mensen sterven voor de winst van farmaceutische bedrijven," zegt Peter Kapitein, drijvende kracht achter patiëntenorganisatie Inspire2­Live. Kapitein, die zelf lymfklierkanker heeft gehad, vindt dat de farmaceutische industrie veel te hoge prijzen rekent voor levensreddende medicatie.

Het patentrecht wordt daarbij als instrument ingezet. Een fabrikant die een octrooi op een geneesmiddel heeft en het vervolgens laat registreren, heeft zo ongeveer vijftien jaar het alleenrecht.

"Producenten vragen vervolgens de hoofdprijs. Het middel Nivolumab kostte bij introductie op de Nederlandse markt een paar jaar geleden 134.000 euro per longkankerpatiënt. Daarom werd het niet meteen vergoed. Dat heeft levens gekost."

Misbruik
Inspire2Live wil Nivolumab namaken, of Olaparib, een middel tegen ovariumkanker. Olaparib kost 5000 euro per maand. Het nagemaakte geneesmiddel kost tien procent van de huidige prijs, denkt Kapitein. Hij wil samenwerken met stichting Cinderella Therapeutics, een apotheker en een ziekenhuis dat de medicatie voorschrijft.

Bristol-Myers Squibb, producent van Nivo­lumab, zal niet toestaan dat het patentrecht wordt geschonden en wil Inspire2Live voor de rechter dagen. Dat is precies wat Kapitein wil. "Tegenover het patentrecht staat het recht op zorg voor gezondheid, vastgelegd in Europese wet- en regelgeving. De rechter moet daar een principiële uitspraak over doen."

Een proefproces over de vergoeding van medicatie is een unicum in Nederland. Arnold Versteeg, een ervaren Amsterdamse zorgadvocaat die niet verbonden is aan de plannen van Inspire­­2Live, noemt een proefproces 'niet kansloos'.

"Het patentrecht is weliswaar heel sterk, maar de eigenaar mag er geen misbruik van maken. Daar lijkt het bij farmaceutische producenten soms wel sterk op. De patentbezitter moet rekening houden met de gebruiker, zeker bij medicatie die invloed heeft op leven of dood."

Onderhandelen is niet genoeg
Net als Inspire2Live denkt Versteeg dat alleen een breuk met de huidige prijssystematiek kan leiden tot een daling van medicijnprijzen. Maandag was in de Tweede Kamer een hoorzitting over de farmaceutische industrie. Daarin kwam aan de orde dat stevig onderhandelen met farmaceuten niet genoeg is. Een verkorting van het toelatingstraject voor medicatie, doelmatiger gebruik en verscherping van het patentrecht zijn andere opties.

Inspire2Live, gemodelleerd naar Amerikaanse patiëntenbewegingen tijdens de aidsepidemie, was niet uitgenodigd bij de hoor­zitting. De organisatie is extremer dan vergelijkbare instellingen. Inspire2Live riskeert daarmee de farmaceutische industrie van zich te verwijderen.

In Het Financieele Dagblad dreigde farmacieconcern Johnson & Johnson zich terug te trekken uit Nederland vanwege de harde bejegening. Dat zou betekenen dat medicijnen van het bedrijf hier niet meer rechtstreeks te verkrijgen zijn.

Kapitein vreest daar niet voor. "De meeste innovatie op geneesmiddelengebied komt van universiteiten en onderzoeksinstituten, niet van de farmaceutische industrie. De industrie koopt middelen en zet ze duur in de markt."

Lees ook: 'Wetenschappers moeten niet zwichten voor het grote geld'