Op blote voeten een rondje rennen: 'Ik voel me meer geaard'

Mijn vriend loopt graag op blote voeten. En dan niet alleen in de zand-, strand- en vakantiesetting. Nee, in de stad. Op de meest onverwachte momenten.

Momenten dat hij de beklemming van schoenen zat is en hij de sensatie van de grond onder zijn voeten wil voelen. Of dat nu de gladmarmeren vloer in een museum is of de ruwe tegels op het perron van Amsterdam Lelylaan. Of het nu zonnig is of regent.

Zodra hij de impuls voelt om zijn voeten uit hun keurslijf te bevrijden, gaan de veters los, de schoenen uit en loopt hij blootsvoets verder. Schoenen in de hand, pantalon netjes opgerold tot boven de enkel.

Zonderlinge gewoonte
Het komt hem vaak op opgetrokken wenkbrauwen en commentaar te staan. Ook van ondergetekende. Want het is toch koud, vies, gevaarlijk en zeg nu zelf: ook een beetje raar? Deze zonderlinge gewoonte van een stedeling die heimelijk naar het buitenleven verlangt, blijkt echter een trend te zijn. Een heel gezonde nog wel, als we het groeiend aantal aanhangers van de zogenoemde barefoot-­beweging mogen geloven.

Het voortbewegen op blote voeten zou een stabieler, meer 'geaard' gevoel geven tijdens het lopen, het zou ook zorgen voor een betere looptechniek, sterkere voeten, enkels en benen, en als klap op de vuurpijl: minder blessures. Te mooi om waar te zijn?

"Zeker niet," zegt Ruth Langemeijer, ervaren duursporter en sinds vijf jaar natural & barefoot runningcoach in Amsterdam. Zij begon zo'n vijf jaar geleden met het lopen en rennen op blote voeten, nadat ze bijna tot wanhoop was gedreven door een zware knieblessure.

Vijf kilometer pijnvrij
"Ik kon bijna niet meer lopen van de pijn. Scheefgesleten knieschijven, kreeg ik in het ziekenhuis te horen. Ik zou nooit meer lang-er dan een uur achter elkaar kunnen sporten. Toen kwam ik per toeval een barefoot running-cursus tegen en dacht: wat heb ik te verliezen? Voor ik met de cursus begon, kwam ik de trap nauwelijks nog op. Na drie weken blootsvoets trainen rende ik vijf kilometer pijnvrij."

Na die vijf kilometer volgde een halve marathon, daarna een hele, en binnen krap twee jaar rende ze acht marathons binnen twaalf maanden. Blootsvoets. Geen centje pijn meer in de knieën. Een wonder? Langemeijer noemt het liever gewoon natuurkunde.

"Als je op blote voeten staat, stapelen je botten van nature prachtig op elkaar en is het lichaam perfect uitgelijnd. Vrijwel elke schoen heeft in meer of mindere mate een verhoging in de hak die je lichaam voorover laat hellen. Om toch rechtop te blijven staan, ga je in je gewrichten compenseren. Dat kan heel subtiel zijn en bij lichte, kortdurende belasting zul je daar ook niet snel iets van merken. Maar bij langdurige of zware belasting zorgt het al snel voor blessures."

Langemeijer, bouwkundige van huis uit, vergelijkt de voet graag met het fundament van een gebouw. "Als de fundering een beetje scheef staat, werkt dat door in hethele huis. Zo werkt een verhoging in de hak, hoe laag ook, door in het hele lichaam."

Onbuigzame zool
Een schoen zonder hak kopen en klaar ben je, zou je denken. De verhoging onder de hiel is echter niet het enige probleem. Het insnoeren en structureel ondersteunen van voeten in schoenen, maakt volgens de barefoot-theorie de spieren slap en de gewrichten kwetsbaar. "Denk maar aan een arm die lange tijd gespalkt in gips heeft gezeten," aldus Langemeijer. "Als je het gips eraf haalt, is die arm dun en slap geworden."

Bovendien zorgen de dikke onbuigbare schoenzolen ­ervoor dat onze voeten bijna geen contact meer maken met de ondergrond. "De voet zit vol receptoren die signalen doorgeven aan de hersenen, die reflexen prikkelen. Met een dikke, onbuigzame zool verbreek je de communicatie tussen je voeten en de grond. Wanneer je op blote voeten loopt, prikkel je je reflexen, belast je je gewrichten op een natuurlijke manier en versterk je de spieren die bij het lopen worden geactiveerd."

Voor een toenemend aantal barefootbelievers reden ­genoeg de schoenen eens wat vaker thuis te laten. Zo ook voor fanatiek hardloper Jaap van der Sar van het platform Runloose.nl. Op zachte ondergrond zoals zand rent hij alleen nog maar op blote voeten. Op asfalt draagt hij zogenoemde five fingers shoes, een soort rubberen handschoenen voor de voeten, die beschermen tegen bijvoorbeeld steentjes en glas.

Een beetje zweverig
Net als Ruth Langemeijer begon Van der Sar zich op barefoot te oriënteren door een hardnekkige knieblessure. Van blessures heeft hij sinds hij blootsvoets rent geen last meer. "Ik vind het ook veel lekkerder aanvoelen. Het klinkt misschien een beetje zweverig, maar op blote voelen voel ik me meer geaard, meer in het moment. Niets beters dan het gevoel van zand tussen mijn tenen tijdens een blootsvoets rondje door de duinen."

Carli Kooper, ondernemer en blogger, is sinds twee jaar op de barefoottoer. Ze deed een cursus bij Ruth Langemeijer en rent op blote voeten of five fingers shoes. In het dagelijks leven draagt ze het grootste deel van de tijd minimalistische schoenen. Ofwel: schoenen die er 'normaal' uitzien, maar die de condities van het lopen op blote voeten zo veel mogelijk nabootsen.

"Op blote lopen voelt voor mij zo goed, dat ik het liefst altijd en overal zou doen, maar er is toch nog wel een sociale drempel. Daarom zoek ik naar een middenweg. Wel schoenen, maar dan zo minimalistisch mogelijk. Jammer genoeg zijn het soort schoenen waar je dan op uitkomt - dunne, platte zool, ruim om de tenen - niet altijd even charmant. Er komen steeds meer mooie merken op de markt. Maar schoenen met hoge hakken draag ik ook nog wel af en toe. Omdat die zo mooi staan."

Rustig opbouwen
Op de barefoottrend is ook kritiek. Van artsen en fysiotherapeuten bijvoorbeeld, die waarschuwen dat blootsvoets hardlopen juist voor méér blessures zorgt. Die kritiek is deels terecht, zegt Ruth Langemeijer. "Het probleem is dat mensen denken dat ze van de ene op de andere dag hele stukken kunnen lopen of zelfs rennen op blote voeten. Maar je moet het heel rustig opbouwen."

"Bovendien vraagt hardlopen op blote voeten om een heel andere rentechniek, waarbij je je spieren en gewrichten op een andere manier aanspreekt."

Van der Sar dacht meteen zijn vaste rondje van twaalf kilometer wel even op blote voeten te kunnen doen. "Ik heb vier dagen bijna niet meer kunnen lopen van de spierpijn."

Frans Brouwer, fysiotherapeut en eigenaar van Amstelfysio, kan zich dan ook wel voorstellen dat niet al zijn vakgenoten bij de trend staan te juichen. "Maar met de juiste training kan het juist veel positieve effecten hebben. Ik heb me uitgebreid in de barefoottheorie verdiept en hoe meer ik erover te weten kwam, hoe enthousiaster ik werd."

Sinds enige tijd rent hij ook op blote voeten. "Ik zie het niet als een wondermiddel. Elke voet is anders. Patiënten die er mogelijk baat bij zouden kunnen hebben, verwijs ik graag door naar een cursus."
Ruth Langemeijer benadrukt het nut van training.

"Lopen op blote voeten is iets wat je lichaam opnieuw moet leren. Oefenen, oefenen, oefenen. En je hoeft niet per se te rennen. Wat vaker op blote voeten lopen, is al een goed begin."

Af en toe de schoenen in de hand en blootsvoets voorwaarts. Thuis. Op het strand. In het park. Of op het perron van station Lelylaan.